literaire begrippen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Fictie : verhaalanalyse en literaire begrippen

Fictie : verhaalanalyse en literaire begrippen

Doel van de les:

- Geheugen opfrissen

- Voorbereiden op SO boek 1 (donderdag 13 oktober a.s.)

- Aan het einde van de les weet je welke begrippen belangrijk zijn voor het SO in combinatie met jouw gelezen boek.

literaire begrippen

1. personages

2. tijd en spanning

3. ruimte en perspectief

4. thematiek

5. stijl

Hoe noem je een hoofdpersoon die je in de loop van een verhaal steeds beter leert kennen?

1. round character
2. flat character
3. antiheld
4. een type

speaking name

een speaking name zegt iets over hoe iemand is, over het karakter of over bepaalde eigenschappen.

Soms geeft de naam van een personage aI informatie over het karakter. In de Max Havelaar heb je een figuur met de naam Droogstoppel. Dit verschijnsel noemen we een....

1. speaking name
2. pseudoniem
3. alter ego
4. schuilnaam

Waar of niet waar?
Verschil schrijver en verteller: de
schrijver staat buiten het verhaal, de verteller maakt deel uit van de verhaalwerkelijkheid

1. waar
2. niet waar
3. weet niet
4. zou kunnen

Als de schrijver stukken tijd samenvat in een aantal woorden dan heet dit ...

1. tijdverdichting
2. verteltijd
3. vertelde tijd
4. tijdsprong

Wat zijn manipulatietechnieken? Welke moet je kennen?

Een auteur kan op heel veel manieren spanning in een verhaal aanbrengen.
Deze trucs noemen we ook wel manipulatietechnieken. De schrijver manipuleert tenslotte de lezer.

Een aantal van deze technieken zijn: Het stoppen op een spannend moment, het wisselen van perspectief, het veranderen van verhaallijn of de lezer op een dwaalspoor zetten. Je verwacht iets, maar de situatie blijkt anders te zijn dan je zou verwachten. 

Een schrijver kan ook gebruik maken van een vooruitwijzing. De auteur suggereert dat er iets gaat gebeuren, maar vertelt (nog) niet wat.

Een schrijver kan ook vlak voor een hoogtepunt de zaak ophouden en maakt dan gebruik van een vertraging. De lezer wil graag weten wat de ontknoping gaat worden, maar de auteur vertelt het nog niet.

Wat verstaan we onder ruimte bij de literaire begrippen?

Ruimte

- de plaats van handeling

- weer

- seizoenen

- het genre (bv. historische roman) kan ook informatie geven over ruimte (en ook over tijd)

www.npostart.nl

Wat zegt de ruimte in het fragment uit 'Een dorsvloer vol confetti' over het verhaal/de personages etc.?

Welke vertelperspectieven ken je?

ik-perspectief

personaal(hij/zij) perspectief

alwetend/ auctoriale verteller

de ik-figuur is tevens de verteller

Je kijkt door de ogen van de personale verteller 

de verteller neemt niet deel aan de handelingen en geeft eventueel commentaar op de gebeurtenissen

Vanuit welk perspectief is dit plaatje?

1. wisselend
2. ik
3. personaal
4. auctoriaal

motieven

1. abstracte motieven zoals liefde, toeval, onmacht

2. leidmotieven zoals terugkerende tastbare zaken

3. klassieke motieven zoals assepoestermotief of oedipuscomplex

?

Welk motief kan een dobbelsteen hebben?

Een thema is ...

1. het verhaalelement uit een sprookje
2. de rode draad van een verhaal.
3. de opdracht van de schrijver
4. de bedoeling van het boek weergegeven in het motto

Wat kan een thema zijn in het verhaal van Romeo en Julia?

1. liefde
2. verlangen
3. strijd
4. rivaliteit

stijl

lange of korte zinnen, veel of weinig bijvoeglijke naamwoorden

actieve of passieve vorm, verleden of tegenwoordige tijd

ironie, neologismen

veel of weinig dialoog

beeldspraak

enzovoort

Wat merk je op aan de stijl van het boek dat je nu leest. Noem ook even de titel!

Je krijgt een kort verhaal te lezen over een visser. Noteer kort: stijl, thema, informatie over personage(s), vertelperspectief, ruimte en tijd.

Noteer - in duo's - kort: stijl, thema, informatie over personage(s), vertelperspectief, ruimte en tijd.

Het verhaal dat jullie gelezen hebben, wordt ook wel de sleutelscene genoemd. Wat is een sleutelscene?

1. Het hoofdpersonage verliest zijn sleutels
2. De scene die alles verandert
3. De ruimte biedt een sleutel voor het verhaal
4. De scene die helpt het boek te begrijpen

We lopen even een aantal literaire begrippen na nav De Aanslag

Genre

Ruimte

Plot

Spanning

Tijd

Stijl

Perspectief

Beschrijf hoe in het verhaal met spanning wordt omgegaan. Gebruik de termen: actie, climax, dialoog, flashback

Wat is de setting van het verhaal en waar blijkt dit uit?

Uit de welke zinnen kun je opmaken dat hier sprake is van een alwetende verteller

In dit fragment is sprake van

1. Een ik-verteller
2. Personale verteller en enkelvoudig perspectief
3. Een alwetende verteller
4. Personale verteller met meervoudig perspectief

Het perspectief ligt bij Anton. Hoe beschrijft hij het gebeuren?

De aanslag gaat over schuld, verantwoordelijkheid en andere morele kwesties rond oorlog. Op welke manier komt schuld ter sprake in dit fragment?

Wat vind je van het verhaal?
Welke vragen kwamen er bij je op tijdens het lezen?

VRAGEN?

Gebruik de literaire begrippen om je boek te analyseren.

Zie Magister.

Maak gebruik van literom (recensies) en de uittrekselbank (mag je níet meenemen naar de les, is ter inspiratie).

SO Verhaalanalyse/literaire begrippen

Donderdag 13 oktober a.s.

Boek mag mee.

Bladzijdes markeren (bv met post-its) mag.