literaire begrippen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Fictie : verhaalanalyse 

literaire begrippen

1. personages

2. tijd en spanning

3. ruimte en perspectief

4. thematiek

5. stijl

Als een hoofdpersoon niet uitnodigt tot identificatie spreken we in de literatuur van

1. een rond karakter
2. een typetje
3. een antiheld
4. een verveel

In de Max Havelaar heb je een figuur met de naam Droogstoppel. Dit noemen we

1. speaking name
2. pseudoniem
3. alter ego
4. schuilnaam

speaking name

een speaking name zegt iets over hoe iemand is, over het karakter of over bepaalde eigenschappen.

Welke speaking name ken jij?

Een korte zakelijke chronologische weergave van de belangrijkste gebeurtenissen van een verhaal heet ...

1. tijdverdichting
2. sujet
3. chronos
4. fabel

Als de schrijver stukken tijd samenvat in een aantal woorden dan heet dit ...

1. tijdverdichting
2. verteltijd
3. vertelde tijd
4. tijdsprong

welke manipulatietechnieken ken je?

Wat zijn manipulatietechnieken? Welke moet je kennen?

Een auteur kan op heel veel manieren spanning in een verhaal aanbrengen.
Deze trucs noemen we ook wel manipulatietechnieken. De schrijver manipuleert tenslotte de lezer.

Een aantal van deze technieken zijn: Het stoppen op een spannend moment, het wisselen van perspectief, het veranderen van verhaallijn of de lezer op een dwaalspoor zetten. Je verwacht iets, maar de situatie blijkt anders te zijn dan je zou verwachten. 

Een schrijver kan ook gebruik maken van een vooruitwijzing. De auteur suggereert dat er iets gaat gebeuren, maar vertelt (nog) niet wat.

Een schrijver kan ook vlak voor een hoogtepunt de zaak ophouden en maakt dan gebruik van een vertraging. De lezer wil graag weten wat de ontknoping gaat worden, maar de auteur vertelt het nog niet.

Wat verstaan we onder ruimte bij de literaire begrippen?

Ruimte

de plaats van handeling

weer

seizoenen

historische roman of science fiction roman

leg uit hoe het bij het voorgaande plaatje zit met verwachtingen

Welke perspectieven ken je?

ik-perspectief

personaal(hij/zij) perspectief

alwetend/ auctoriale verteller

de ik-figuur is tevens de verteller

Je kijkt door de ogen van de personale verteller 

de verteller neemt niet deel aan de handelingen en geeft eventueel commentaar op de gebeurtenissen

Vanuit welk perspectief is dit plaatje?

1. wisselend
2. ik
3. personaal
4. auctoriaal

motieven

1. abstracte motieven zoals liefde, toeval, onmacht

2. leidmotieven zoals terugkerende tastbare zaken

3. klassieke motieven zoals assepoestermotief of oedipuscomplex

?

Welk motief kan een dobbelsteen hebben?

Een thema is ...

1. het verhaalelement uit een sprookje
2. het grondmotief
3. de opdracht van de schrijver
4. de bedoeling van het boek weergegeven in het motto

Romeo en Julia kan een ...

1. motief zijn
2. motto zijn
3. thema zijn
4. verklaring zijn

stijl

lange of korte zinnen

veel of weinig bijvoeglijke naamwoorden

actieve of passieve vorm

verleden of tegenwoordige tijd

ironie

neologismen

veel of weing dialoog

enzovoort

Wat merk je op aan de stijl van een van de boeken van je lijst. Noem ook even de titel!

VRAGEN?

Gebruik de literaire begrippen om je boek te analyseren.

Je hebt het fragment uit De Aanslag gelezen. Wat is je eerste indruk?

Het verhaal dat jullie gelezen hebben, wordt ook wel de sleutelscene genoemd. Wat is een sleutelscene?

1. Het hoofdpersonage verliest zijn sleutels
2. De scene die alles verandert
3. De ruimte biedt een sleutel voor het verhaal
4. De scene die helpt het boek te begrijpen

We lopen even een aantal literaire begrippen na nav De Aanslag

Genre

Ruimte

Plot

Spanning

Tijd

Stijl

Perspectief

Beschrijf hoe in het verhaal met spanning wordt omgegaan. Gebruik de termen: actie, climax, dialoog, flashback

Wat is de setting van het verhaal en waar blijkt dit uit?

Uit de welke zinnen kun je opmaken dat hier sprake is van een alwetende verteller

In dit fragment is sprake van

1. Een ik-verteller
2. Personale verteller en enkelvoudig perspectief
3. Een alwetende verteller
4. Personale verteller met meervoudig perspectief

Het perspectief ligt bij Anton. Hoe beschrijft hij het gebeuren?

De aanslag gaat over schuld, verantwoordelijkheid en andere morele kwesties rond oorlog. Op welke manier komt schuld ter sprake in dit fragment?

Wat vind je van dit boek?