Negentiende eeuw 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Vandaag leer je:

- Wat de stromingen realisme, naturalisme en impressionisme inhouden

- Wie Louis Couperus was

- Wat een dandy is

- Wie Herman Heijermans was

Realisme

• De kunstenaar wilde de werkelijkheid weergeven zoals die was (objectief), niet mooier maken. 
• Er wordt gekeken naar het nu, niet meer naar het verleden, zoals in de romantiek gebeurde.
• Personages in boeken zijn echte mensen en worden uitgebreid beschreven. Sigmund Freud, de grondlegger van de psychoanalyse, had veel invloed op de literatuur.

Naturalisme

• De schrijver wilde de werkelijkheid niet alleen beschrijven, maar ook verklaren.
• Het karakter en de levensloop van de mens worden bepaald door drie factoren:
  

1. de tijd waarin hij leeft

2. de eigenschappen die hij heeft geërfd

3. het sociale milieu waarin hij is opgegroeid.

De naturalistische roman

• De verhalen zijn vaak pessimistisch en fatalistisch.
• Personages kunnen niet omgaan met de harde, nuchtere werkelijkheid. 
• Neurotische hoofdpersoon: vaak labiel, nerveus, bleek, mager en gevoelig.
• Verhalen lopen slecht af.

Naturalisme in Nederland

• Louis Couperus: 'Eline Vere'
• Frederik van Eeden: 'Van de koele meren des doods'
• Marcellus Emants: 'Een nagelaten bekentenis'

Impressionisme

• Kunstenaar wilde de persoonlijke, zintuiglijke
  

indruk (impressie) van de werkelijkheid weergeven.

• Een schrijver deed dit met zelfverzonnen woorden, originele zinsbouw, klanknabootsing, veel bijvoeglijke naamwoorden.
• In Nederland: Beweging van Tachtig, 'kunst om de kunst'.
• 'Kunst in de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie.'

Louis Couperus

• De inhoud van zijn werk is vaak naturalistisch van aard: hij beschrijft personages die het leven zwaar vinden en wier lot bepaald wordt door erfelijkheid, tijd en milieu.
• Zijn schrijfstijl kun je impressionistisch noemen: veel bijvoeglijke naamwoorden en een originele zinsbouw.
• Wordt soms gezien als een dandy.

Dandy

• Een dandy zet zich af tegen de maatschappij, is niet geïnteresseerd in politiek en besteedt erg veel aandacht aan zijn uiterlijk en zijn verfijnde smaak.
• Couperus was veel bezig met zijn uiterlijk, maar hij was wél maatschappelijk betrokken. 
• Zijn dandy-zijn was vooral een houding.

Louis Couperus

Herman Heijermans

• Kunst moest een maatschappelijke functie hebben.
  
• Hij schreef 'sociale' toneelstukken om misstanden aan de kaak te stellen.
• 'Op hoop van zegen': toneelstuk dat we klassikaal lezen.

Herman Heijermans