10.2 Dekolonisatie en multiculturele samenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Tijdvak 10
Tijd van televisie en computer 

10.2 Dekolonisatie en multiculturele samenleving 

44. Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme

46. De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.

47. De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen

49. De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen

Dekolonisatie

Dekolonisatie is het proces waarbij kolonies zelfstandig worden van een moederland. De term wordt vooral gebruikt voor het proces waarbij niet-Europese koloniën van Europese koloniale mogendheden onafhankelijk werden.

Verklaar het versnelde
dekolonisatieproces na de Tweede Wereldoorlog

Deze les

• Herhaling en voortzetting dekolonisatie
• Dekolonisatie voorbeeld 1: Brits-Indië
• Oefen(toets)vraag betrouwbaarheid van bronnen
• Afsluiting 

Dekolonisatie

Wat is dekolonisatie? 

• Dekolonisatie is het proces waarbij kolonies zelfstandig worden van een moederland. De term wordt vooral gebruikt voor het proces waarbij niet-Europese koloniën van Europese koloniale mogendheden onafhankelijk werden.
  
• Welke KA horen bij dekolonisatie? 
• 44. Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme
• 46. De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.

Modern imperialisme tot 1945

• Onder het modern imperialisme hebben Europese (groot)machten Afrika en Azië ingenomen --> waarom? 
• Grondstoffen, afzetmarkten, nationalisme,
• Welk KA hoort hier bij? 
• 33. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie
  
• Opkomend nationalisme / onafhankelijkheidsstreven in koloniën 
• Tweede (of derde) rang burger in je eigen gemeenschap
• Kinderen van plaatselijke elite studeren in Europa
• Doen ideeën op over vrijheid/gelijkheid 
• Keren terug: waarom hebben wij deze vrijheid/gelijkheid niet? 
• Steeds meer nationale groepen, die hard onderdrukt worden door kolonisator --> die willen hun kolonie niet kwijt

Redenen (versnelde) dekolonisatie
na 1945

1. Europese landen waren verzwakt. 

2. Nationalistische groepen sterk aanwezig

3. VS was tegen het bezit van koloniën (was ook zelf kolonie geweest van Engeland)

4. Sovjet- Unie was tegen het bezit van koloniën --> waarom? 

• Kolonialisme = kapitalisme en ze wilden er zelf invloed hebben. 

Engeland dé-koloniseert relatief vreedzaam, Nederland minder, Frankrijk & Portugal voeren oorlogen uit.

Dekolonisatieproces in drie voorbeelden 

• Afrikaanse landen worden onafhankelijk 
• Nederlands-Indië wordt Indonesië  
• Brits-Indië wordt onafhankelijk

Voorbeeld 1
Brits-Indië wordt onafhankelijk

• Brits-Indië een van de belangrijkste koloniën van Britse Rijk 
  Naar schatting heeft de kolonie in 200 jaar 45 biljoen (45,000 miljard) opgeleverd 
• Desondanks verkreeg het z'n onafhankelijkheid in 1947 - maar waarom en hoe? 

De man op de voorgrond is een belangrijk voorvechter voor Indische onafhankelijkheid 

• Mahatma Gandhi 

Mahatma Gandhi 

• Volgde juristenopleiding in Londen
  
• Twee decennia in Zuid-Afrika gewerkt als advocaat, protesteert tegen ongelijke behandeling Indiërs in ZA. 
• Na 1919 leider van beweging voor onafhankelijkheid (economisch/spiritueel)
• Toonbeeld geweldloos protest, passief verzet, burgerlijke ongehoorzaamheid en boycots Britse geïmporteerde goederen. 
• Boycot 1: Britse (katoenen) kleding export naar Brits-Indië
  Voor WO 1 - 50%
  Rond 1932 - 25% 
• Boycot 2: Geen geïmporteerd Brits zout kopen 

1930: Mars van burgerlijke ongehoorzaamheid (Zoutmars), in protest tegen het Britse zoutmonopolie. 

Als gevolg gingen miljoenen zelf zout winnen. Ruim 60.000 Indiërs werden gearresteerd.
Britten waren verward door geweldloos protest

Van 1 land naar 5 

• 1930: Engeland laat steeds meer over aan India.
  
• Gedurende 2e WO: belofte tot onafhankelijkheid
• 1947: Brits-Indië gescheiden in India en Pakistan (oost en west). Burgeroorlog volgt. 
• 1948: Gandhi vermoordt door Hindoe-extremist (tegen religieuze tolerantie). 

Japan als 'bevrijder' van Azië

Het overheersende beeld was dat de kolonisator niet te verslaan was. Toen kwamen de Japanners

• Aziatisch volk dat als 'inferieur' werd beschouwd.
• Deze 'inferieuren' trapten de Britten, Fransen en Nederlanders uit Azië.
• Japan belooft onafhankelijkheid aan alle koloniën. 
• Onafhankelijkheid blijft echter uit. Onvrede neemt toe. 
• Japan wordt verslagen. Kolonisator is er niet --> uitroepen onafhankelijkheid. 

In de 20e eeuw verkregen ruim 87 landen hun onafhankelijkheid. Ruim 70 daarvan vonden plaats na de 2e WO

Indonesië

Soekarno roept de onafhankelijk uit

17 augustus 1945

Waarom is dit mogelijk?

• Nederlanders zitten nog in de kampen
• Geen Nederlands leger in de buurt
• Japans leger moet toezicht houden op de orde
• Pemoeda’s (nationalistische jongeren) beheersen de straten

Reactie Nederland onmiskenbaar

Bersiap-periode

• najaar 1945-voorjaar 1946

• Gezagsvaccuüm: onduidelijk wie écht de macht heeft, daardoor kunnen pemoeda's hun gang gaan (zonder dat er wordt ingegrepen)

• zeer gewelddadige periode met duizenden slachtoffers (vooral Nederlanders en pro-Nederlandse groepen)

En nu...?

• Engelsen zijn in de buurt, maar hebben geen zin in nieuwe oorlog: Nederland moet het zelf maar oplossen

• Nederland wil de onafhankelijke republiek Indonsië helemaal niet erkennen.

• Nederlander wil niet praten met Soekarno (verrader en opstandeling)

Akkoord van Linggadjati

• Wapenstilstand

• Nederland erkent de Republiek Indonesië op Java, Sumatra en Madoera

• Oprichting Verenigde Staten van Indonesië (met Nederland): de koningin is staatshoofd

• 15 november 1946

Het Akkoord van Linggadjati mislukt

• Zowel Nederland als Indonesië zijn er eigenlijk niet gelukkig mee

• Nederland past akkoord (via de Tweede Kamer) eenzijdig aan

• In Indonesië laait het geweld weer op

• Nederland zegt de overeenkomst op 20 juli 1947 op

1e Politionele actie 

(juli 1947-januari 1948)

• Herstellen van het Nederlandse gezag

• Bewuste keuze voor de naam 'politionele' actie en niet voor het woord 'militair', of 'oorlog'

• Militair een succes, politiek niet: Republiek bleef bestaan en er kwam veel kritiek uit het buitenland.
• Toch 2e politionele actie 1948-1949. Onder druk van de V.S. erkent Nederland de onafhankelijkheid van Indonesie

Indonesische onafhankelijkheid erkend

• Grote druk op Nederland: Verenigde Staten dreigen met het stopzetten van het Marshallplan

• Soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949

Verschenen in 2020

Verschenen in 2016

Verschenen in 2021

In 2020 ging de film De Oost in premiere

Republik Indonesia

Relatie met Nederland blijft echter moeilijk: 

veel discussies over o.a.: de Molukken, mensenrechten en ontwikkelingshulp.