T4B1 + T4B2

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

Thema 4 - Voeding en vertering

B1 Voedsel

Leerdoelen. 

4.1 Je kunt beschrijven welke rol bacterien en schimmels kunnen spelen bij de voedselproductie en bederf. 

4.2 Je kunt de werking van enzymen beschrijven. 

4.3 Je kunt de manieren noemen waarop voedsel kan worden geconserveerd. 

Welke voedselproducten worden door bacteriën of schimmels gemaakt?

Bacteriën & schimmels

Bacteriën en schimmels zetten koolhydraten om in stoffen die nuttig zijn bij voedselproductie. 

Stofwisselingsproces = stoffen worden omgezet in andere stoffen. 

• Melkzuurbacteriën toevoegen aan melk -> yoghurt 
• Gisting -> energierijke stoffen worden omgezet in CO2 en alcohol

Enzymen -> versnellen stofwisselingsprocessen zonder zelf te worden verbruikt

Werking van enzymen

Enzymen maken grote voedingsstoffen klein (knippen). 

• Elke voedingsstof heeft zijn eigen enzym:

1. bindt aan de voedingsstof
2. knipt de voedingsstof in stukken
3. laat los en kan opnieuw een zelfde voeidigsstof afbreken
   

Enzymactiviteit

Enzymactiviteit = de snelheid waarmee een enzym de reactie versnelt. 

• wordt beïnvloed door temperatuur en zuurtegraad (pH)

Conserveermiddelen en andere toegevoegde stoffen

Conserveermiddelen zorgen ervoor dat producten langer houdbaar blijven.  

• Natuurlijke conserveermiddelen. 
• Kunstmatige conserveermiddelen 
• Kleur, geur en smaakstoffen. 

Opdrachten

Maken opdracht 

Thema 4 - Voeding en vertering

B2 Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

Voedingsmiddelen 

Voedingsmiddelen zijn alle producten die je eet of drinkt.

• Plantaardige producten

• Dierlijke producten

afkomstig van (delen van) planten.

Bijvoorbeeld: groente en fruit

afkomstig van (delen van) dieren of producten van dieren.

Bijvoorbeeld: vlees, melk, eieren en vis

Voedingsstoffen

Voedingsmiddelen bevatten: 

• Voedingsstoffen = bruikbare bestanddelen uit voedingsmiddelen. 
• Voedingsvezels = alle onverteerbare stoffen in plantaardig voedsel. 

Functies van voedingsstoffen 

• Bouwstoffen zijn nodig voor groei en ontwikkeling.
• Brandstoffen leveren energie.
• Reservestoffen worden opgeslagen in bepaalde delen van je lichaam. 
• Beschermende stoffen beschermen het lichaam. 

Voedingsvezels 

Stoffen uit planten die je lichaam niet kan verteren. 

• zorgen voor een verzadigd (vol) gevoel
• nodig voor een goede darmwerking. 

Eiwitten

Belangrijke bouwstof

• Vorming van nieuwe cellen
• Opbouw van spieren

Te veel eiwitten > brandstof of omzetten in reservestof

Koolhydraten

Belangrijke brandstof

• Suikers, zetmeel en glycogeen

Te veel koolhydraten -> omgezet in vet (reservestof) 

Kan ook dienen als bouwstof

Vetten

Dient vooral als brandstof

• ook als bouwstof en reservestof
  

Te veel vet wordt opgeslagen onder de huid. 

Soorten vetten

Verzadigde vetten:

• Vaste stoffen op kamertemperatuur (boter)
• Meestal dierlijk
• Te veel = slecht voor gezondheid
  

Onverzadigde vetten:

• Vloeibaar op kamertemperatuur (olie)
• Meestal plantaardig
• “Gezonde” vetten
  

Water

Lichaam bestaat voor 60% uit water

• belangrijke bouwstof

Nodig voor vervoer van stoffen in het lichaam

Mineralen

Worden ook wel zouten genoemd

• Calcium, natrium, magnesium en ijzer.
• Bouwstof en beschermende stof

Vitaminen

Bouwstof en beschermende stof

• Te weinig vitaminen > ziek

Wat is zetmeel? 

Zetmeel is een koolhydraat. 

Een indicator is een stof waarmee je een andere stof kan aantonen. 

Joodoplossing is de indicator van zetmeel