Les 12 - De arme zandgronden

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vorige les

Hebben we het gehad over stuwwallen uit de ijstijd.

Deze les

• Je weet welke grondsoorten in Nederland voorkomen.
• Je weet welke rol de heide vroeger had.
• Je begrijpt waarom zandgronden van nature onvruchtbaar zijn.

Zandgronden in Nederland

Zandgronden in Nederland

Hier hebben zandgronden meeste reliëf.

Waarom hebben de zandgronden in het midden 'veel' reliëf?

Zandgronden in Nederland

Hier zijn de zandgronden laag en glooiend, waarom?

• Platgedrukt door de gletsjers in de ijstijden

Zijn alle zandgronden in Nederland dus hetzelfde?

1. Ja
2. Nee

Woonden de eerste mensen in Nederland in gebied A of B? Waarom?

Dus, eerste bewoning was in hoog Nederland! 

Welke soort bewoning was er eerst?

1. Landbouwsamenleving
2. Landbouw stedelijke samenleving
3. Jagers & verzamelaars

- Jagers & verzamelaars -> bos had genoeg te bieden

- Landbouw -> probleem!

Zandgrond = onvruchtbaar

Waarom? 

• Regenwater komt neer op het zand ->
• Trekt makkelijk in de grond door het grove zand ->
• Infiltreren ->
• Neemt voedingsstoffen mee de diepte in
  
  

• Denk terug aan sediment: zand is groter dan klei. 

Kleigrond is vruchtbaarder dan zandgrond.

1. Juist
2. Onjuist

De oplossing: potstalcultuur

• Hoe maak je een bodem vruchtbaar? 
• Met mest! ->
• Daar gebruikten ze schapen voor

Hier komen de 'schaapskooien' ook vandaan, dat zijn de stallen van deze schapen. 

Schaapskooien passen bij het landschap van hoog Nederland. Die kom je (bijna) niet in laag Nederland tegen.

1. Juist
2. Onjuist

Hoe dan?

1. Je laat schapen overdag op de heidevelden grazen.
2. In de stal leg je heideplaggen op de grond.
3. Schapen zet je 's avonds op stal en daar poepen ze.
4. De heideplaggen met schapenpoep zijn nu vruchtbaar en kan je gebruiken op je akker.

Hoe dan?

1. Je laat schapen overdag op de heidevelden grazen
2. In de stal leg je heideplaggen op de grond.
3. Schapen zet je 's avonds op stal en daar poepen ze.
4. De heideplaggen met schapenpoep zijn nu vruchtbaar en kan je gebruiken op je akker.

Boeren legden de plaggen op hun akkers, jaar na jaar. Daardoor werden de akkers steeds een stukje hoger, dat zie je nog steeds in het landschap

Hoe dan?

1. Je laat schapen overdag op de heidevelden grazen
2. In de stal leg je heideplaggen op de grond (zie foto).
3. Schapen zet je 's avonds op stal en daar poepen ze.
4. De heideplaggen zijn nu vruchtbaar en kan je gebruiken op je akker.

Tot dat er kunstmest kwam (19e eeuw)

Wat zal er zijn gebeurd met de zandgronden nadat de kunstmest was uitgevonden?

En toen?

-> sinds 19e eeuw is er kunstmest

-> potstalcultuur verdween

-> de heide werd niet meer begraasd

-> er ontstonden bossen

-> ook de overheid plantte bomen om te zorgen dat al het losse zand geen dorpen zou 'ingraven'

Wat vind je waar?

In hoog Nederland:

• Op de hoge delen bossen en heidevelden
• Op de lage delen akkers, weilanden en dorpen

Is dit hoog of laag Nederland? Waarom?

Is dit hoog of laag Nederland? Waarom?

Deze les

• Je kan minimaal twee grondsoorten noemen in Nederland en je weet of ze vruchtbaar zijn.

• Je kan uitleggen welke rol de heide vroeger had.

Wil je meer weten? 

Kijk dan eens op deze site: https://www.geologievannederland.nl/landschap/landschappen/zandlandschap 

en/of kijk dit filmpje:

https://www.youtube.com/watch?v=QU9kbvfp7iY