Pijn

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Pijn en pijnbehandeling

werkproceskaarten boekje

Kijk in je werkproceskaart boekje bij welke leeruitkomst dit onderwerp zou kunnen passen. 

leerdoelen 

• aan het einde van de les kun je zelf een definitie van pijn geven
• aan het einde van de les weet je de verschillende soorten en oorzaken van pijn te benoemen 
• aan het einde van deze les kun je de cirkel van Loeser uitleggen
• aan het einde van de les kun je uitleggen hoe je pijn meet en welke interventies je kunt uitvoeren

Wat versta je onder pijn?

Wat is pijn?

Pijn is een onplezierige sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselschade.

Pijn is.....

• Wat de cliënt zegt wat het is
• Wanneer de cliënt zegt dat het is 
• Een onplezierige sensorische en emotionele ervaring
• Een waarschuwing 

Noem enkele oorzaken van pijn...

Oorzaken

Beschadiging van het lichaam

Infectie

Tumorgroei

Beknelling

Overbelasting

Vermoeidheid

Spanning en stress

Werking van pijnreceptoren

Pijnreceptoren, ook bekend als nociceptoren, zijn gespecialiseerde zenuwvezels die geactiveerd worden door schadelijke prikkels.

Soorten pijn

• Acute pijn = pijn die plotseling optreedt
• Chronische pijn  = pijn die langer dan 3 - 6 maanden blijft
• Nociceptieve pijn = pijn door weefselbeschadiging
• Doorbraakpijn = pijn die door gegeven medicatie breekt

Wat veroorzaakt acute pijn?

1. Een ontsteking.
2. Een specifieke schadelijke stimulus.
3. Een genetische afwijking.
4. Langdurige stress.

Hoe lang kan chronische pijn duren?

1. Binnen een paar uur.
2. Een paar maanden.
3. Enkele dagen tot weken.
4. Maanden of zelfs jaren.

Wat is het verschil tussen acute en chronische pijn?

1. Acute pijn treedt op als reactie op een specifieke schadelijke stimulus en gaat meestal binnen een bepaalde tijd weg.
2. Acute pijn houdt langer aan en kan maanden of zelfs jaren duren.
3. Chronische pijn treedt op als reactie op een specifieke schadelijke stimulus en gaat meestal binnen een bepaalde tijd weg.
4. Chronische pijn houdt langer aan en kan maanden of zelfs jaren duren.

Welke soort pijnprikkel heeft te maken met temperatuurveranderingen?

1. Chemisch
2. Optisch
3. Thermisch
4. Mechanisch

Welk type pijnprikkel is gebaseerd op druk of beweging?

1. Mechanisch
2. Elektrisch
3. Thermisch
4. Chemisch

Wat zijn de verschillende soorten pijnprikkels?

1. Mechanisch, thermisch, chemisch
2. Visueel, olfactorisch, gustatoir
3. Biologisch, fysisch, magnetisch
4. Elektrisch, optisch, auditief

Wat doet pijn met iemand?

De cirkel van Loeser

De cirkel van Loeser is een model dat de interactie tussen lichamelijke pijn, emotionele pijn en gedachten over pijn visualiseert.

Pijnervaring is subjectief en kan worden beïnvloed door factoren zoals emoties en gedachten. 

Lichamelijke pijn

Lichamelijke pijn kan worden veroorzaakt door letsel, ziekte of andere fysieke oorzaken. Het kan variëren in intensiteit en duur.

Emotionele pijn

Emotionele pijn verwijst naar de psychologische impact van pijn en kan gevoelens van verdriet, angst en frustratie veroorzaken.

Gedachten en pijn

Gedachten over pijn, zoals catastroferende gedachten, kunnen de pijnervaring versterken en het moeilijker maken om met pijn om te gaan.

Pijn en gedrag

Pijn kan invloed hebben op het gedrag van een persoon, zoals vermijdingsgedrag of veranderingen in activiteitenniveau.

Pijngedrag

• Pijngedrag is cultuur gebonden
• Mannen en vrouwen gaan anders om met pijn
• Pijn beïnvloedt ook de omgeving van degenen die lijdt
• Pijn kan naast een lichamelijke of psychische context ook een cultuurgebonden iets zijn

Culturele context van pijn

• Pijn als passie 
• Pijn die samenhangt met het vrouwelijke of het mannelijke (in verschillende culturen), 
• Pijn als expressie van religieuze gevoelens, 
• Pijn in de sport, 
• Pijn in of als kunst, 
• Pijn als onverwachte begeleider van veroudering of ziekte 

Pijnsensitisatie

Pijnsensitisatie verwijst naar een verhoogde gevoeligheid voor pijn als reactie op aanhoudende pijnprikkels.

Wat weet je al over pijn en pijnbehandeling?

Pijn meten en indexeren

Pijn kan worden gemeten en geïndexeerd met behulp van verschillende observatieschalen, zoals de Numerieke Rating Schaal (NRS) en de SCEGS bij chronische pijn.

NRS

VAS

Pijnstillers volgens de WHO-pijnladder

Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft een pijnladder ontwikkeld die de stapsgewijze aanpak van pijnbestrijding beschrijft.

Stap 1: Paracetamol

Paracetamol is een effectieve pijnstiller met weinig bijwerkingen. Het kan worden gebruikt voor hoofdpijn, kiespijn en spierpijn.

Stap 2: NSAID

NSAID's zijn ontstekingsremmende middelen die ook pijnstillend werken. Ze kunnen maagdarmklachten en nierproblemen veroorzaken, dus een maagbeschermer kan nodig zijn.

Stap 3: Zwakwerkende opioïde

Zwakwerkende opioïden zoals codeïne en tramadol kunnen worden gebruikt bij matige tot ernstige pijn. Bijwerkingen zijn onder andere verstopping en misselijkheid.

Stap 4: Sterk werkende opioïde

Sterk werkende opioïden zoals morfine, oxycodon en fentanyl worden gebruikt voor ernstige pijn. De dosering wordt aangepast op basis van het effect.

Stap 5: Opioïde met injectie

In sommige gevallen kan een opioïde via injectie worden toegediend voor snelle en efficiënte pijnbestrijding.

Waarvoor worden sterk werkende opioïden gebruikt?

1. Voor matige pijn.
2. Voor hoofdpijn en kiespijn.
3. Voor ernstige pijn.
4. Voor maagdarmklachten.

Welke bijwerkingen kunnen optreden bij zwakwerkende opioïden?

1. Hoofdpijn en kiespijn.
2. Verstopping en misselijkheid.
3. Spierpijn en maagdarmklachten.
4. Maagdarmklachten en nierproblemen.

Wanneer worden zwakwerkende opioïden gebruikt?

1. Bij maagdarmklachten.
2. Bij matige tot ernstige pijn.
3. Bij hoofdpijn en kiespijn.
4. Bij lichte pijn.

Wat zijn de bijwerkingen van NSAID's?

1. Verstopping en misselijkheid.
2. Hoofdpijn en kiespijn.
3. Spierpijn en maagdarmklachten.
4. Maagdarmklachten en nierproblemen.

Wat is Paracetamol?

1. Een ontstekingsremmend middel.
2. Een zwakwerkende opioïde.
3. Een effectieve pijnstiller met weinig bijwerkingen.
4. Een maagbeschermer.

opdracht 

Bedenk interventies die je als verzorgende zou kunnen doen.

Alternatieven voor medicatie

• Oefentherapie
• Praten met psycholoog of gedragstherapeut
• Complementaire zorg (massage / aromatherapie / mindfullness / meditatie)
•  Acupunctuur of dry-needling
• Zenuwblokkade
• Bestraling
• Wisselligging
• Afleiding

Terugkijken 

Hebben we de leerdoelen behaald?

Kun je dit toepassen in de praktijk? 

Opdracht 

Lees de casus

Welke vragen zou je stellen m.b.t. pijnanamnese?

Welke interventies zou je inzetten?