thema 8 je leeft samen b 1 tm 3

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

thema 8 je leeft samen 

wat zijn specifieke eigenschappen (karakter) van jou

leerdoelen

• Je kunt culturen, subculturen omschrijven 
• Wat is gedrag en waardoorwordt gedrag veroorzaakt
• Verschil in gedrag tussen mensen en dieren 
• sociaal gedrag
• comminucatiestoornissen 
• uitstraling en uiterlijk
• pesten 
• vandalisme

Vespreiding van culturen

Iedereen is anders

 

Iedereen is een individu, je bent een uniek persoon. Ook ben je een sociaal iemand. Je leeft tussen en met andere mensen. De grote groep mensen waarin je samen leeft noem je een cultuur.

Je woont bijv. in de Nederlandse cultuur. Binnen een cultuur kan ook een subcultuur ontstaat. bijv. dat je bij een groepje mensen hoort die zich dan weer hetzelfde gedraagt. Zoals een groepje Go Ahead Eagles Supportes, dat is een subcultuur.

Gedragsregels 

Iedere cultuur heeft gedragsregels. Dat zijn regels hoe je hoort te gedragen. 

Normen: dit zijn gedragsregels waarvan iedereen vindt dat je daar aan moet houden. Dus wees aardig, hoe gedraag je bij je familie, je mag niet stelen enz. 

Waarden: is wat je belangrijk vindt, bijv. eerlijkheid, respect voor anderen, rechtvaardigheid en vrijheid vindt je belangrijk 

Met wie je omgaat, hangt af van waarden en normen.
Wat geven waarden aan?

1. Ze geven aan wat jij belangrijk vindt.
2. Ze geven aan wat jij juist wel of niet doet.
3. Ze geven aan wat je belangrijk vindt en juist wel of niet doet.

Wat is een norm

Wat is een cultuur?

Tot welke subcultuur behoor je ?

1. Gothics
2. Kakkers
3. Sporters
4. Nerds

Wat is gedrag 

Alles wat een mens of dier doet is gedrag. Bijv. kijken, lachen.

Gedrag van mensen en dieren lijken veel op elkaar. 

Mensen en dieren vangen prikkels op uit hun omgeving. Een prikkel kan van alles zijn, geur, geluid of iets wat je proeft. Zintuigen reageren op prikkels. 

De reactie die je geeft op op een prikkel heet de respons. 

Gedrag bestaat uit handelingen die samenhangen. 

Prikkels.

Je hebt verschillende soorten prikkels. 

- Inwendige prikkel (bijv. door honger)

- Uitwendige prikkels (geur van vers brood)

Veel gedrag van mensen en dieren is aangeleerd. Gedrag kan ook bepaald worden voor erfelijke factoren. (bijv, als baby heb je meteen de zuigreflex)

De kuikentjes vertonen

1. Aangeleerd gedrag
2. Erfelijk gedrag
3. geen gedrag
4. menselijk gedrag

Het gedrag van een politiehond is:

1. Natuurlijk gedrag
2. Aangeleerd gedrag

Een hond kwispelt als hij een andere hond ziet.

1. Wel gedrag
2. Geen gedrag

Een prikkel kan ervoor zorgen dat er een (reactie) respons komt

1. ja
2. nee

Noem 3 voorbeelden van gedrag

wat is een respons

wat is het verschil tussen een inwendige prikkel en een uitwendige prikkel

Ben jij sociaal? wat heb je dan gedaan?

sociaal gedrag 

Gedrag waarbij je rekening houdt met anderen is sociaal gedrag. Dit gedrag leer je. Sociaal gedrag leer je ook door te spelen, je leert met soortgenoten om te gaan. 

Soms zijn er dieren die niet in de groep leven, deze dieren leven solitair. 

territoriumgedrag 

Veel diersoorten hebben een eigen leefgebied. In dat gebied laten ze geen andere dieren toe, zo'n eigen gebied noemen we territorium. 

Vooral mannetjes bewaken hun territorium. Dit wordt gedaan door vechten. 

Mensen bakenen ook hun territorium af. bijv. met een hek in de tuin 

Rangorde 

Een groep wolven of honden heet een roedel. Een groep runderen heet een kudde. De groep wordt geleid door het sterkste mannetje, daarnaast is er ook een dominant vrouwtje. (dominant = overheersend). De andere dieren in de groep zijn onderdanig. De volgorde van dominant tot onderdanig noem je rangorde. Mensen hebben ook rangorde, denk aan een directeur, teamleiders en arbeiders 

Wat is dominant gedrag

1. De poes loopt te spinnen
2. Een zebra voedt haar jong
3. Een tijger vecht met een andere tijger

Territorium - Territoriumgedrag
Wat is NIET waar?

1. Een territorium is een eigen leefgebied
2. De grenzen van een territorium worden afgebakend
3. Vooral vrouwtjes bewaken het territorium
4. Het territorium wordt verdedigd door te dreigen en evt. te vechten is territoriumgedrag

Bekijk de chimpansees op de afbeelding hiernaast.

Van welk gedrag is hier sprake?

1. agressief gedrag
2. paringsgedrag
3. sociaal gedrag
4. vluchtgedrag

Bekijk de ratten op de afbeelding hiernaast.

Van welk gedrag is hier sprake?

1. agressief gedrag
2. paringsgedrag
3. sociaal gedrag
4. vluchtgedrag

Leg uit wat de volgende woorden met elkaar te maken hebben: dominant – onderdanig - rangorde
Leg ook duidelijk uit wat de woorden betekenen.

Hoe heet het als een dier alleen leeft

Bonobo's zijn apen die elke ruzie of probleem goed maken met een vrijpartij. Bij de bonobo's wordt aardig wat afgesekst.

Hoe noem je dit gedrag?

1. Balts
2. Sociaal gedrag
3. Dreiggedrag
4. Territoriumgedrag

Vul in wat je deze les hebt geleerd