3.5: de regering regeert

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.5: de regering regeert

Hoe werkt onze regering?

Regering (koning en ministers)

Wie hoort waarbij?

Regering

Kabinet

Koning

Staatssecretarissen

Ministers

Waarom hebben we eigenlijk een regering nodig?

Waarom is er een regering nodig?

- Bestuurbaarheid van het land. De ministers vormen het dagelijks bestuur dat zaken regelt. Het is een kleinere groep dan de Tweede Kamer, dat maakt het overzichtelijk en effectief. 

- Machtenscheiding (trias politica): de regering regeert (voert wetten uit, dienst wetsvoorstellen in), het parlement (Eerste en Tweede Kamer) controleert of de regering wetten correct uitvoert en stemt over wetsvoorstellen

Minister

- Eigen beleidsterrein (bijv. zorg, onderwijs (-->) of financiën)

- Leiding aan duizenden ambtenaren

- Wetsvoorstellen besproken in ministerraad

- Verantwoordelijk voor uitvoering van de wet

Minister van Onderwijs 

Dennis Wiersma

Staatssecretaris 

- Verantwoordelijk voor een deel van het beleidsterrein

- Bijv: Eric van der Burg (<--), VVD, staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (onder meer belast met vreemdelingenzaken en asiel)

Premier

- Ook wel minister-president

- Leider van de regering (de ministers)

- Voert namens ons land overleg in het buitenland

Welk kabinet hebben we nu (demissionair)?

1. Rutte 3
2. Rutte 4
3. Rutte 5
4. Rutte 6

Wat gebeurt er
op Prinsjesdag?

Prinsjesdag

- Derde dinsdag in september

- Troonrede (koning)

- Miljoenennota (financiële plannen van het kabinet, rijksbegroting)

Formatie per stap

1. Welke partijen willen en kunnen samenwerken? 

De informateur gaat dit onderzoeken; meestal meerdere partijen nodig, die moeten samenwerken --> coalitie.

Onder leiding van de informateur stellen de coalitiepartijen een regeerakkoord op, met de plannen voor de komende jaren.

2. Wie komen er in het kabinet?

Vervolgens komt er een formateur, die gaat op zoek naar geschikte ministers en staatssecretarissen 

3. Wanneer gaat het kabinet aan het werk?

Regeringsverklaring van de minister-president --> debat --> aan de slag!

Welke taken
heeft de koning?

rol van de koning

- Koning is het staatshoofd, vastgelegd in de Grondwet -->

Constitutionele monarchie

- Wat zijn de taken van de koning(in)?

* Handtekening onder wetten zetten

* Troonrede voorlezen

* Ministers en staatssecretarissen benoemen

* Ons land vertegenwoordigen in het buitenland

Maar vooral: verbinding, vertegenwoordigt "de hele natie"

Ministeriële verantwoordelijkheid

Sinds 1848 (Grondwet van Thorbecke): "de koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk"

--> Koning formeel geen macht, ministers verantwoordelijk voor de inhoud

Kabinetscrisis

- Kabinet zit in principe vier jaar

- Soms is er eerder een crisis en moet een kabinet aftreden (bijv. 2021, toeslagenaffaire)

- Na ontslag kabinet blijven de oude ministers in functie tot er een nieuw kabinet is --> demissionair kabinet