Bloed en bloedsomloopstelsel

• Anatomie
• MBO
• Studiejaar 1

Bloed en bloedsomloopstelsel

Ik kan: uitleggen hoe je de drie bestanddelen van het bloed kunt herkennen in een gecentrifugeerd bloedmonster.

beschrijven wat de bouw en functie is van bloedplaatjes en van rode en witte bloedcellen.

 beschrijven wat de bestanddelen zijn van bloedplasma en welke functies deze hebben.

 beschrijven wat de kenmerken zijn van de verschillende bloedgroepen.

 opsommen welke bloedgroepen bij bloeddonatie met elkaar kunnen worden gecombineerd.

Wat weet ik er al van?
Bloed en bloedsomloop

Bloed

Bloed voorziet je lichaam van energie en voert afvalstoffen af. Om dat te kunnen doen, moet het bloed constant naar alle delen van je lichaam stromen. Je hart en bloedvaten zorgen ervoor dat je bloed op de juiste plek komt. Ze vormen samen je bloedsomloop.

Bloed, de rode vloeistof die in je lichaam zit.
Hoeveel liter bloed heeft een volwassen mens in zijn lichaam?

1. 1-2
2. 3-4
3. 2-4
4. 4-6

Bloed

Bloed bestaat uit vloeistof en 3 verschillende soorten cellen:

Plasma: de vloeistof waarin de cellen drijven

Erytrocyten: rode bloedcellen

Leukocyten: witte bloedcellen

Trombocyten: bloedplaatjes

Rode bloedcellen (erytrocyten) 

Rode bloedcellen zijn de meest voorkomende cellen in het bloed. Het zijn platte, ronde cellen met een deuk in het midden. 

Het rode beenmerg vormt de rode bloedcellen.

Je hebt ijzer, vitamine B12 en foliumzuur nodig om rode bloedcellen te kunnen maken.

Levensduur duurt ongeveer 120 dagen, daarna worden ze afgebroken (voornamelijk in de mild).

De belangrijkste twee functies van rode bloedcellen zijn het vervoer van zuurstof en koolzuurgas (koolstofdioxide).

Witte bloedcellen (leukocyten) 

Witte bloedcellen zijn bolvormige, kleurloze cellen. De cellen worden gemaakt in het rode beenmerg, de milt en de lymfeklieren.

Levensduur gemiddeld 2 dagen.

Spelen een belangrijk rol bij het afweer.

Er zijn drie soorten witte bloedcellen:

Granulocyten: witte bloedcellen met korrels (granulae) in de cel. (Algemene afweer)

Monocyten: witte bloedcellen met een grote, onregelmatige kern. (Algemene afweer)

Lymfocyten: witte bloedcellen met een grote, ronde kern. (Specifieke afweer)

Bloedplaatjes

Bloedplaatjes zijn kleine, platte cellen. Ze hebben geen celkern. Bloedplaatjes worden gevormd in het rode beenmerg.

Spelen een belangrijke rol bij de bloedstolling

Levensduur ongeveer 7 tot 10 dagen.

Als een bloedvatwand beschadigd raakt, plakken de bloedvaatjes vast aan de vaatwand. Ze klonteren samen en vormen een bloedprop. Zo maken ze het lek in de bloedvatwand dicht.

Plasma

Plasma is het vloeibare deel van het bloed. Het is meestal geel van kleur en bestaat voor 90% uit water. De kleur van plasma kan soms veranderen.

Zoekopdracht: (5 min)

Zoek op: 

Wat zijn de belangrijkste functies van plasma?

Waaruit bestaat plasma?

De belangrijkste functies van plasma zijn het vervoer van:

voedingsstoffen en hormonen naar de cellen.

koolzuurgas naar de longen.

afvalstoffen naar de lever en nieren.

Plasma bestaat uit:

Water

Eiwitten, zoals albumine, globuline en stollingseiwit.

Zouten (elektrolyten), zoals kalium, natrium en calcium

Albumine 

Albumine is een groot eiwit. Het kan niet door de bloedvatwand heen. Albumine heeft twee belangrijke functies:

Albumine is een transporteiwit. Dat betekent dat albumine stofjes aan zich bindt en via het bloed vervoert naar de cellen. 

Albumine zorgt ervoor dat het bloed water en stofjes aantrekt en afgeeft. Dat kan door colloïd osmotische druk.

Colloïd betekent eiwit. Osmotisch komt van het woord osmose. Osmose van het bloed betekent dat er water door de bloedvatwand heen kan bewegen. Hierdoor kan water het vat in en uit.

Globuline en stollingseiwitten 

Globuline zijn kleine eiwitten. Er zijn verschillende soorten globuline. Sommige globuline vervoeren voedingsstoffen via het bloed naar de cellen, andere spelen een rol bij de afweer.

Stollingseiwitten helpen bij de bloedstolling. Het belangrijkste stollingseiwit is fibrinogeen. Fibrinogeen wordt gemaakt in de lever.

Bij een bloeding wordt fibrinogeen omgezet in fibrine.

Fibrine vormt draden op de plaats waar de bloedvatwand is beschadigd. De bloedplaatjes klonteren daar samen en de fibrinedraden houden deze bloedplaatjes op hun plek. Zo vormt zich een stevige bloedprop om het gat in de bloedvatwand te dichten.

bloedstolling

Als een vaatwand kapot is, lekt bloed het bloedvat uit. Gelukkig stolt bloed snel, zodat je niet leegbloedt. Zodra je bloedt, gebeuren er drie dingen:

Het bloedvat vernauwt (vasoconstrictie). Hierdoor stroomt er minder bloed door het kapotte vat.

Er vormt zich een bloedprop. Bloedplaatjes blijven plakken aan de kapotte vaatwand en fibrinedraden zorgen voor een stevige prop.

Het bloed wordt stroperiger (coagulatie). Hierdoor kan het bloed minder snel door de kapotte wand stromen.

Opdracht in tweetallen

Antwoord

De lesdoelen zijn behaald?

😒🙁😐🙂😃