2GTC woordsoorten 5

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 2

Nederlands 

Grammatica woordsoorten 5

Programma

Welkom

Lezen

Grammatica woordsoorten 5

Opdrachten samen maken

Zelfstandig aan het werk

Afsluiting en huiswerk

Woordsoorten 5

We starten met het herhalen van de volgende woordsoorten:

- lidwoord

- zelfstandig naamwoord

- bijvoeglijk naamwoord

- werkwoord

Lidwoord

• Lidwoorden: de - het - een
• Bepaald lidwoord: de -  het
• Onbepaald lidwoord: een

Bepaald en onbepaald lidwoord

Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord!

Er zijn drie lidwoorden: de, het, een.

De en het -> bepaald lidwoord.

een -> onbepaald lidwoord.

Uitzonderingen

- Als je een uitspreekt als 1, is het geen lidwoord.

- Als het niet voor een zelfstandig naamwoord staat, is het geen lidwoord.
Het regent.

Het is gezellig

Het is al laat. 

Let op!

Alle meervouden krijgen
de als lidwoord.
Bijvoorbeeld: de huizen

Alle verkleinwoorden krijgen het als lidwoord.

Bijvoorbeeld: het huisje

 Zelfstandig naamwoorden krijgen in het meervoud dus altijd de  en nooit het of een.  Ook al staat er in het enkelvoud het  voor het zelfstandig naamwoord.

Bron foto: Jennifer C., Flickr

Let op:

Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord. 

Maar:

Een zelfstandig naamwoord heeft niet altijd een lidwoord.

Bijvoorbeeld bij namen: 

Bowie

Lidwoord (lw)

Soms zie je 'het' staan in een zin, maar is het geen lidwoord.

Dat komt, omdat het dan NIET bij een zelfstandig naamwoord hoort.

Het regent buiten hard.

Heb je het al verteld?

Zelfstandige naamwoorden

= Mensen, dieren, dingen.

Voor een zelfstandig naamwoord kan je een lidwoord zetten. 

Namen zijn ook zelfstandige naamwoorden. Suzanne en Zwolle zijn dus zelfstandige naamwoorden.

Zelfstandig naamwoord

• Een zelfstandig naamwoord komt altijd ACHTER het lidwoord.

- De computer 

De = lidwoord. Computer = zelfstandig naamwoord

- Het kopje

Het = lidwoord. Kopje = zelfstandig naamwoord.

- Een vogelhuisje

Een = lidwoord. Vogelhuisje = zelfstandig naamwoord.

                                       Lidwoord en zelfstandig naamwoord horen dus bij elkaar!! 

lidwoord

zelfstandig naamwoord

werkwoord

de

vogels

vliegen

De

verkoper

Glimlacht

Werkwoord

Lidwoord

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord

zelfstandig naamwoord

Een 

aanrijding 

op 

de 

snelweg 

zorgt 

meestal 

voor 

een  

lange 

file.

Plaats de lidwoorden en zelfstandig naamwoorden van de zin in de juiste kolom. Er blijven woorden over.

Zoveel mogelijk zelfstandige
naamwoorden!

Nu hetzelfde + lidwoorden erbij!

Een lidwoord is....

1. Het
2. Een
3. De
4. Alledrie (a, b en c)

Een zelfstandig naamwoord is..

1. Een werkwoord
2. Een plaatsnaam
3. Een mens, dier, ding of plant
4. Een zelfstandig persoon

Een zelfstandig naamwoord heeft altijd een lidwoord en andersom

1. Waar
2. Niet waar

Bijvoeglijk naamwoord

BIJVOEGLIJK NAAMWOORD

Vertelt meer over een zelfstandig naamwoord (znw)

Kan voor of achter het znw staan

- het spannende boek

- een spannend boek'

- het boek is spannend

BIJVOEGLIJK NAAMWOORD

- vertelt meer over een zelfstandig naamwoord

- staat vaak voor een zelfstandig naamwoord

- het spannende boek

het bijvoeglijk naamwoord is:

Ik heb een nieuwe telefoon gekregen.

het bijvoeglijk naamwoord is:

De hoes die erbij hoort is groen.

het bijvoeglijk naamwoord is:

Ik heb er leuke muziek op gezet.

Werkwoord

Werkwoord (ww)

Een werkwoord is een woordsoort.

De afkorting van werkwoord is ww.

In een zin staat ten minste één werkwoord.

Er zijn ook zinnen met meer dan één werkwoord.

Een werkwoord zegt 

- wat iets of iemand doet,

- wat iets of iemand overkomt

- wat er is gebeurd.

Voorbeelden van werkwoorden: 

Lopen             Zijn

Fietsen           Leren

Rennen          Eten

Koken             Voetballen

Onvoltooid tegenwoordige tijd OTT

Staat een werkwoord in de onvoltooid tegenwoordige tijd? Dan wordt er een activiteit of toestand uitgedrukt die nog bezig is of op korte termijn plaatsvindt. 

Voorbeelden:

Noor eet popcorn tijdens de film.

Maaike drukt op de rode knop.

Vandaag ben ik jarig.

Onvoltooid verleden tijd OVT

Naast de onvoltooid tegenwoordige tijd kan een werkwoord ook in de onvoltooid verleden tijd staan. Wanneer een werkwoord in deze tijd staat, wordt er een activiteit in het verleden mee uitgedrukt. 

Voorbeelden:

Mehmet las een goed boek tijdens zijn vakantie.

Hij werkte in de horeca. 

Evelien schreef iets op een briefje.

Voltooid tegenwoordige tijd VTT

Als een werkwoord in de voltooid tegenwoordige tijd staat, betekent dit dat de activiteit die ermee uitgedrukt wordt al is afgerond. Deze tijd kenmerkt zich doordat er altijd een voltooid deelwoord in de zin staat. Het voltooid deelwoord wordt eigenlijk altijd verzegeld door een hulpwerkwoord (hebben, zijn, worden). Bij de VTT staat het hulpwerkwoord in de tegenwoordige tijd.

Voorbeelden:

Hij heeft vanochtend hard gewerkt. 

Mick is geholpen door de dokter. 

Ik ben niet naar het feest gegaan. 

Voltooid verleden tijd VVT

Net als voor de voltooid tegenwoordige tijd geldt ook voor de voltooid verleden tijd dat de activiteit al heeft plaatsgevonden. Bovendien staat er ook altijd een voltooid deelwoord in combinatie met een hulpwerkwoord in de zin. Het belangrijkste verschil met de voltooid tegenwoordige tijd is dat het hulpwerkwoord bij de voltooid verleden tijd in de verleden tijd staat. 

Voorbeelden:

Bas had nog nooit carnaval gevierd. 

Hij was hard op zijn knie gevallen. 

Froukje en Tom hadden veel gelachen samen.  

Onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd OTTT

Werkwoorden die in de onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd staan, drukken een handeling uit die in de toekomst plaatsvindt. Je herkent zinnen die in deze tijd staan aan het gebruik van (een vorm van) het hulpwerkwoord ‘zullen’. In de onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd staat de werkwoordsvorm van ‘zullen’ altijd in de tegenwoordige tijd. 

Voorbeelden:

Sanne zal de cadeautjes voor de kinderen kopen. 

Ik zal mijn werk op tijd klaar hebben vanavond.

Olivier en Felix zullen het probleem samen wel oplossen. 

Onvoltooid verleden toekomende tijd OVTT

Staat een zin in de onvoltooid verleden toekomende tijd? Dan wordt er een handeling uitgedrukt die vanuit het verleden in de toekomst plaatsvindt. Net als bij de bovenstaande twee werkwoordstijden geldt ook hier weer dat het hulpwerkwoord ‘zullen’ in de zin staat. Omdat het hier om de verleden tijd gaat, wordt ook de verleden tijd van dit hulpwerkwoord gebruikt. 

Voorbeelden:

Ik zou graag iets willen bestellen.

Ina zou hem vandaag bellen.

Zij zouden met de trein reizen.

Voltooid tegenwoordige toekomende tijd VTTT

Als een zin in de voltooid tegenwoordige toekomende tijd staat, draait het om een handeling die in de toekomst voltooid zal zijn. Omdat het hier om de voltooide tijd gaat, staat er altijd een voltooid deelwoord in de zin. De vorm van het hulpwerkwoord ‘zullen’ staat bij de voltooid tegenwoordige toekomende tijd altijd in de tegenwoordige tijd. 

Voorbeelden:

De musical zal aan het eind van het schooljaar opgevoerd worden. 

Na het toernooi zullen de prijzen uitgereikt worden.

Hij zal wel heel veel geoefend hebben. 

Voltooid verleden toekomende tijd VVTT

Een zin kan – naast de onvoltooid verleden toekomende tijd – ook in de voltooid toekomende tijd staan. Je herkent deze tijd aan het feit dat er ‘zou’ of ‘zouden’ in een zin staat, in combinatie met ‘hebben’ of ‘zijn’ en een voltooid deelwoord. Als een zin in de voltooid verleden toekomende tijd staat, wordt er een handeling uitgedrukt die vanuit het verleden gezien in de toekomst plaats zou vinden. 

Voorbeelden:

We zouden vast en zeker gewonnen hebben. 

Ik zou het me niet aangetrokken hebben. 

Hij zou nu dokter zijn geweest.

En dan in het schema

De 'wijs' van de zin

De aantonende wijs geeft feiten of handelen aan
Ik roep hem.
De aanvoegende wijs geeft een wens aan
Het ga je goed.
De gebiedende wijs drukt een gebod of bevel uit
Doe niet zo moeilijk!