H7.2 Populaties

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 7 Ecologie en milieu

Basisstof 2 Populaties

Leerdoelen

- Je kunt binnen een ecosysteem vormen van concurrentie en van cooperatie onderscheiden

- Je kunt de dynamiek en het evenwicht in een ecosysteem beschrijven

Definitie populatie

Een verzameling individuen van één soort in een bepaald gebied die met elkaar kunnen voortplanten. 

Relaties tussen soortgenoten gaan altijd om voedsel en/of voortplanting. Hierbij kan samengewerkt worden (coöperatie) of zijn de individuen concurrenten. 

Een territorium is zorgen voor een gebied met voedsel en plek om voort te planten.

Relaties

Relaties tussen soortgenoten gaan altijd om voedsel en/of voortplanting. Hierbij kan samengewerkt worden (coöperatie) of zijn de individuen concurrenten.

Interspecifieke relaties = relatie tussen soorten

Intraspecifieke relaties = relaties binnen de soort

Relaties

Intraspecifiek: Concurrentie

Competitie, strijd

Bij sterke concurrentie heerst een grote selectiedruk. De best aangepaste aan het milieu hebben dus grootste overlevingskans.

Gevolg: kleinere genetische variatie 

Voorbeeld: cheetah's in Afrika

Intraspecifiek: Coöperatie

• voortplanting, 

denk aan balts, zó worden soortgenoten herkend. 

• voedsel zoeken, 

bijvoorbeeld bij leeuwen, waar in groepen gejaagd wordt.

• verdedigen tegen predatoren, 

bijvoorbeeld bij een school vissen

welke competitie vindt alleen plaats tussen soortgenoten? Meerdere antwoorden mogelijk.

1. territorium
2. voortplantingspartner
3. voedsel
4. symbiose

Interspecifiek: Symbiose

Langdurig samenleven van verschillende soorten heet symbiose.

3 soorten symbiose:

• Mutualisme --> beide soorten voordeel
• Commensalisme --> een voordeel, de ander geen nadeel
• Parasitisme --> een voordeel, de ander nadeel

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Bijen halen hun voedsel uit bloemen. Ondertussen zorgen de bijen ervoor dat de stuifmeel van de bloemen wordt overgebracht naar andere bloemen, waardoor de planten elkaar kunnen bestuiven. Deze vorm van symbiose is ...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

De koekoek legt zijn ei in de nesten van zangvogels. De jonge koekoek werkt de eieren van de zangvogel uit het nest. De zangvogels voeren de jonge koekoek. Deze symbiose is een vorm van ...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Wortelknolbacteriën leven in de wortels van planten. De bacterie gebruikt de organische stoffen die de plant maakt. De bacterie maakt zelf NH3 van de stikstof in de lucht. De plant gebruikt de NH3 om aminozuren te maken. Deze vorm van symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Vogels maken hun nesten in bomen. Deze vorm van symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Biologische evenwicht 

De uilenpopulatie en muizenpopulatie houden elkaar in evenwicht. Als het aantal muizen toeneemt is er meer prooi voor de uilen. Door het extra voedsel neemt uilenpopulatie toe. Dit zorgt voor meer predatie waardoor muizenpopulatie weer afneemt.

Dichtheidsafhankelijke factoren

• voedselrelaties (zoals predator-prooi)
• parasitisme
• ziekte
• concurrentie

Dichtheidsonafhankelijk factoren

• Vaak door klimaat veroorzaakt, bijvoorbeeld:

- een droge hete zomer 

- juist gematigd weer met regelmatig neerslag

- hevige sneeuwval of lange vorstperiode

- bosbrand

• Gevolg: sterke terugval in populatiedichtheid

Wanneer spreken we van een biologisch evenwicht?

1. Als de populatiegrootte altijd hetzelfde is
2. Als de populatiegrootte een populatiegrootte is
3. Als de populatiegrootte rond een gelijke waarde schommelt
4. Als de dieren in een populatie even zwaar zijn

Welk van de volgende factoren is dichtheidsonafhankelijk?

1. Predatie
2. Voedselconcurrentie
3. Ziekte
4. Overstroming

Belangrijke begrippen bij immigratie

Inheems --> komt van nature in een gebied voor

Uitheems --> komt van nature niet in een gebied voor

Exoten --> door menselijk handelen in een gebied gekomen waar ze van oorsprong niet thuishoren.

Bepalen populatiegrootte

De grootte van een populatie wordt weergegeven als populatiedichtheid (= het gemiddelde aantal individuen per oppervlakte-eenheid of volume-eenheid)

Manieren om de populatiegrootte te bepalen:

• kwadrantmethode
• merken en terugvangen

Kwadrantmethode

biologiepagina.nl

Een ecoloog wil het aantal konijnen in een bepaald afgeschermd natuurgebied gaan bepalen. Hiervoor gebruikt hij de methode van vangen, merken en terugvangen.
Bij de eerste vangst vangt de ecoloog in totaal 44 konijnen, die vervolgens een ring om de poten krijgen. Deze konijnen worden weer losgelaten. Een week later vangt hij opnieuw konijnen. Dit keer 34 stuks, waarvan er 4 een ring om de poten hebben.

Bereken de grootte van de konijnenpopulatie.

Groeicurves

Draagkracht

Huiswerk

Maak opdracht 8 t/m 12 in de online methode