7.2 Populaties

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

7.2 Populaties

1. Je kan een omschrijving geven van de begrippen populatie, populatiegrootte en populatiedichtheid. 

2. Je kan verschillende methodes voor het schatten van een populatiegrootte beschrijven.

3. Je kan uitleggen welke (beperkende) factoren de populatiegrootte kunnen beïnvloeden. 

4. Je kan uitleggen hoe de populatiegrootte toe en af kan nemen door geboorte, immigratie, sterfte en emigratie. 

5. Je kan uitleggen wat de draagkracht van een ecosysteem is en hoe het ontbreken van beperkende factoren tot een plaag leidt. 

Lees eerst pagina 239 uit je leerboek!

Konikpaarden paren in de zomer in grote groepen, maar in de winter splitsen ze zich in kleinere families en trekken zo door het gebied. Is dit 1 populatie? Waarom wel of niet?

Populatiedichtheid

= gemiddelde aantal individuen (van dezelfde soort) per oppervlakte eenheid (op het land) of volume eenheid (in het water). Bijv. 47 individuen/m² op het plaatje hiernaast. Hiermee wordt de grootte van de populatie aangegeven. Dit is niet een vast aantal, maar varieert continu.

De populatiedichtheid is afhankelijk van de soort (o.a. door territoriumgrootte), van het leefgebied (habitat) en van of de soort in groepen of individueel leeft. Bij het bepalen van de populatiedichtheid is het belangrijk om ook naar het verspreidingspatroon te kijken. Soorten kunnen in groepen verspreid zijn over een stuk land, regelmatig verspreid of willekeurig verspreid (zie plaatje). Als je in het midden van het plaatje bloemen gaat tellen per m² kom je op een ander aantal dan aan de rand.

Populatiegrootte

Vier factoren beïnvloeden de populatiegrootte:

1. geboortecijfer: het aantal geboortes per 1000 individuen in een jaar
2. sterftecijfer: het aantal overleden individuen per 1000 individuen in een jaar
3. immigratie: toename door komst van organismen
4. emigratie: afname door vertrek van organismen

Dynamisch evenwicht 

De uilenpopulatie en muizenpopulatie houden elkaar in evenwicht. Als het aantal muizen toeneemt is er meer prooi voor de uilen. Door het extra voedsel neemt uilenpopulatie toe. Dit zorgt voor meer predatie waardoor muizenpopulatie weer afneemt.

Dynamische evenwicht populatie dichtheid

Draagkracht

De draagkracht is de maximale populatiegrootte waarvoor in een gebied voldoende voedsel, schuil- en nestplaatsen zijn. 

Beperkende factoren remmen de populatiegroei waardoor deze onder de draagkracht blijft, zoals concurrentie van andere soorten, predatie, onvoldoende voedsel, ziektes en andere oorzaken van sterfte. 

Hoe groot is de draagkracht voor schapen?

1. 1500 schapen
2. 15 000 schapen
3. 150 000 schapen
4. 1 500 000 schapen

Plaag

Wanneer de omstandigheden erg gunstig zijn voor een soort groeit een populatie soms ongeremd en overschrijdt de draagkracht van het gebied.

Hierdoor raakt een gebied uitgeput.

Sprinkhanenplaag in Oost-Afrika

Waardoor leidt overschrijding van draagkracht meestal tot een lagere draagkracht in het gebied?

1. de dieren zijn dood
2. voedselbronnen zijn uitgeput
3. het systeem schiet door

00:41

Wat is de beperkende factor voor de populatiegrootte van de Heckrunderen?

01:18

Denk je dat de populatiegrootte oploopt naar 5000 dieren als staatsbosbeheer niet ingrijpt? Waarom wel/niet?

02:22

Wat zou er gebeuren als een aantal dieren worden afgeschoten?

03:02

Zullen alle dieren verhongeren als staatsbosbeheer niet ingrijpt? Hoe komt dat?

02:22

Wat zou er gebeuren als de dieren worden bijgevoerd?

Ben je het eens met deze uitspraak? Waarom wel of niet?

Opdrachten maken

- Maak 7.2 opdr. 1 t/m 6

Klaar?

- Lees pagina 240 t/m 242 van je leerboek.

- Ga verder met de volgende slides

Exoot / plagen

Individuen vestigen zich ergens waar ze eerder niet voorkwamen (vaak doordat ze door mensen worden meegenomen).

Waarom wordt een exoot vaak een plaag?

Wat is het nadeel van het gebruik van chemische bestrijding?

Hoe voorkomen biologische landbouwers dat er plagen ontstaan?

Afronden 7.2

- Maak 7.2 opdr. 7 t/m 12

- Controleer of je de leerdoelen beheerst

- Nog vragen? Noteer ze voor in de volgende opdracht -->

Hierover zou ik volgende les graag nog extra uitleg krijgen: