2.4 - Massaverhoudingen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Op tafel

Schrift voor aantekeningen

Laptops blijven nog in de tas

Telefoons in de telefoontas

Wat gaan we doen vandaag?

- PO vorige week bespreken

- Massaverhoudingen bij een chemische reactie

- Oefenen met opgaven (Zelfstandig of samen)

Proef 1.

Stoffen

IJzerchloride 24,3 g

Natronloog 29,1 g

Maatcilinder

70,1 g

Proef 2.

Stoffen

Baksoda 0,03 g

Zoutzuur 25,4 g

Maatcilinder 

56,8 g

Leerdoelen

Aan het eind van de les kun je....

... berekenen hoeveel je van een bepaalde stof nodig hebt aan de hand van een massaverhouding.

... berekenen welke stof er in over- of ondermaat aanwezig is.

Het maken van een hamburger

1

+ 1

+ 2

+ 3

1

(Bij koken gebruik je vaak de massaverhoudingen!)

       1            :           1             :          2             :            3

Massaverhoudingen

- Alle stoffen reageren in een vaste massaverhouding met elkaar.

- Ook bij massaverhoudingen geldt 

de wet van behoud van massa.

Voorbeeld                                         

Bij de reactie van vast natrium en 

gasvormig chloor ontstaat vast natriumchloride. 

Bereken hoeveel gram natriumchloride je maximaal kunt maken met 30,0 g chloor.

Bij de reactie van vast natrium en

gasvormig chloor ontstaat vast natriumchloride.

Bereken hoeveel gram natriumchloride je maximaal 

kunt maken met 30,0 g chloor.

Stap 1. Maak het reactieschema                   Natrium(s) + Chloor(g) → Natriumchloride(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        1,0             :          1,5       →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                    ?               +        30,0 g   →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden        (1.

                                 

                                                                            

 (2.  

               

1,0

1,5

30,0 g

1,0

0,67

20,0 g

Je hebt 20,0 g natrium nodig

Voor de pijl:    30,0 g + 20,0 g = 50,0 g

Na de pijl:       Onbekend

30,0 g + 20,0 g → ?                   ? = 50,0 g  

Je kunt 50,0 gram natriumchloride maken met 30,0 gram chloor.

Bij de reactie van vast natrium en

gasvormig chloor ontstaat vast natriumchloride.

Bereken hoeveel gram natriumchloride je maximaal 

kunt maken met 30,0 g chloor.

Stap 1. Maak het reactieschema                   Natrium(s) + Chloor(g) → Natriumchloride(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        1,0             :          1,5       →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                    ?               +        30,0 g   →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden        (1.

                                 

                                                                            

 (2.  

               

1,0

1,5

30,0 g

1,0

0,67

20,0 g

Je hebt 20,0 g natrium nodig

Voor de pijl:    30,0 g + 20,0 g = 50,0 g

Na de pijl:       Onbekend

30,0 g + 20,0 g → ?                   ? = 50,0 g  

Je kunt 50,0 gram natriumchloride maken met 30,0 gram chloor.

Bij de reactie van vast natrium en

gasvormig chloor ontstaat vast natriumchloride.

Bereken hoeveel gram natriumchloride je maximaal 

kunt maken met 30,0 g chloor.

Stap 1. Maak het reactieschema                   Natrium(s) + Chloor(g) → Natriumchloride(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        1,0             :          1,5       →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                    ?               +        30,0 g   →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden        (1.

                                 

                                                                            

 (2.  

               

1,0

1,5

30,0 g

1,0

0,67

20,0 g

Je hebt 20,0 g natrium nodig

Voor de pijl:    30,0 g + 20,0 g = 50,0 g

Na de pijl:       Onbekend

30,0 g + 20,0 g → ?                   ? = 50,0 g  

Je kunt 50,0 gram natriumchloride maken met 30,0 gram chloor.

Bij de reactie van vast natrium en

gasvormig chloor ontstaat vast natriumchloride.

Bereken hoeveel gram natriumchloride je maximaal 

kunt maken met 30,0 g chloor.

Stap 1. Maak het reactieschema                   Natrium(s) + Chloor(g) → Natriumchloride(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        1,0             :          1,5       →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                    ?               +        30,0 g   →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden        

                                 

                                                                            

 (2.  

               

1,0

1,5

30,0 g

1,0

0,67

20,0 g

Je hebt 20,0 g natrium nodig

Voor de pijl:    30,0 g + 20,0 g = 50,0 g

Na de pijl:       Onbekend

30,0 g + 20,0 g → ?                   ? = 50,0 g  

Je kunt 50,0 gram natriumchloride maken met 30,0 gram chloor.

Chloor

Natrium

: 1,5

x 30

Bij de reactie van vast natrium en

gasvormig chloor ontstaat vast natriumchloride.

Bereken hoeveel gram natriumchloride je maximaal 

kunt maken met 30,0 g chloor.

Stap 1. Maak het reactieschema                   Natrium(s) + Chloor(g) → Natriumchloride(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        1,0             :          1,5       →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                    ?               +        30,0 g   →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden        

                                 

                                                                            

 (2.  

               

1,0

1,5

30,0 g

1,0

0,67

20,0 g

Je hebt 20,0 g natrium nodig

Voor de pijl:    30,0 g + 20,0 g = 50,0 g

Na de pijl:       Onbekend

30,0 g + 20,0 g → ?                   ? = 50,0 g  

Je kunt 50,0 gram natriumchloride maken met 30,0 gram chloor.

Chloor

Natrium

: 1,5

x 30

x 30

: 1,5

Bij de reactie van vast natrium en

gasvormig chloor ontstaat vast natriumchloride.

Bereken hoeveel gram natriumchloride je maximaal 

kunt maken met 30,0 g chloor.

Stap 1. Maak het reactieschema                   Natrium(s) + Chloor(g) → Natriumchloride(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        1,0             :          1,5       →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                    ?               +        30,0 g   →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden        

                                 

                                                                            

 (2.  

               

1,0

1,5

30,0 g

1,0

0,67

20,0 g

Je hebt 20,0 g natrium nodig

Voor de pijl:    30,0 g + 20,0 g = 50,0 g

Na de pijl:       Onbekend

30,0 g + 20,0 g → ?                   ? = 50,0 g  

Je kunt 50,0 gram natriumchloride maken met 30,0 gram chloor.

Chloor

Natrium

Bij de reactie van vast natrium en

gasvormig chloor ontstaat vast natriumchloride.

Bereken hoeveel gram natriumchloride je maximaal 

kunt maken met 30,0 g chloor.

Stap 1. Maak het reactieschema                   Natrium(s) + Chloor(g) → Natriumchloride(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        1,0             :          1,5       →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                    ?               +        30,0 g   →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden        

                                 

                                                                            

 (2.  

               

1,0

1,5

30,0 g

1,0

0,67

20,0 g

Je hebt 20,0 g natrium nodig

Voor de pijl:    30,0 g + 20,0 g = 50,0 g

Na de pijl:       Onbekend

30,0 g + 20,0 g → ?                   ? = 50,0 g  

Je kunt 50,0 gram natriumchloride maken met 30,0 gram chloor.

Chloor

Natrium

Bij de reactie van vast ijzer en

zuurstof ontstaat vaste ijzeroxide.

Bereken hoeveel gram ijzeroxide je maximaal 

kunt maken met 77,0 g ijzer.

Stap 1. Maak het reactieschema                   IJzer(s) + Zuurstof(g) → IJzeroxide(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        3,5      :         1,0           →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                77,0 g     +           ?          →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden        (1.

                                 

                                                                            

(2.  

               

1,0

3,5

77,0 g

1,0

0,29...

22,0 g

Je hebt 22,0 g zuurstof nodig

Voor de pijl:    77,0 g + 22,0 g = 99,0 g

Na de pijl:       Onbekend

77,0 g + 22,0 g → ?                   ? = 99,0 g  

Je kunt 99,0 gram ijzeroxide maken met 77,0 gram ijzer.

Bij de reactie van vast ijzer en

zuurstof ontstaat vaste ijzeroxide.

Bereken hoeveel gram ijzeroxide je maximaal 

kunt maken met 77,0 g ijzer.

Stap 1. Maak het reactieschema                   IJzer(s) + Zuurstof(g) → IJzeroxide(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        3,5      :         1,0           →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                77,0 g     +           ?          →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden        (1.

                                 

                                                                            

(2.  

               

1,0

3,5

77,0 g

1,0

0,29...

22,0 g

Je hebt 22,0 g zuurstof nodig

Voor de pijl:    77,0 g + 22,0 g = 99,0 g

Na de pijl:       Onbekend

77,0 g + 22,0 g → ?                   ? = 99,0 g  

Je kunt 99,0 gram ijzeroxide maken met 77,0 gram ijzer.

Bij de reactie van vast ijzer en

zuurstof ontstaat vaste ijzeroxide.

Bereken hoeveel gram ijzeroxide je maximaal 

kunt maken met 77,0 g ijzer.

Stap 1. Maak het reactieschema                   IJzer(s) + Zuurstof(g) → IJzeroxide(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        3,5      :         1,0           →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                77,0 g     +           ?          →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden        (1.

                                 

                                                                            

(2.  

               

1,0

3,5

77,0 g

1,0

0,29...

22,0 g

Je hebt 22,0 g zuurstof nodig

Voor de pijl:    77,0 g + 22,0 g = 99,0 g

Na de pijl:       Onbekend

77,0 g + 22,0 g → ?                   ? = 99,0 g  

Je kunt 99,0 gram ijzeroxide maken met 77,0 gram ijzer.

Bij de reactie van vast ijzer en

zuurstof ontstaat vaste ijzeroxide.

Bereken hoeveel gram ijzeroxide je maximaal 

kunt maken met 77,0 g ijzer.

Stap 1. Maak het reactieschema                   IJzer(s) + Zuurstof(g) → IJzeroxide(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        3,5      :         1,0           →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                77,0 g     +           ?          →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden        (1.

                                 

                                                                            

(2.  

               

1,0

3,5

77,0 g

1,0

0,29...

22,0 g

Je hebt 22,0 g zuurstof nodig

Voor de pijl:    77,0 g + 22,0 g = 99,0 g

Na de pijl:       Onbekend

77,0 g + 22,0 g → ?                   ? = 99,0 g  

Je kunt 99,0 gram ijzeroxide maken met 77,0 gram ijzer.

Bij de reactie van vast ijzer en

zuurstof ontstaat vaste ijzeroxide.

Bereken hoeveel gram ijzeroxide je maximaal 

kunt maken met 77,0 g ijzer.

Stap 1. Maak het reactieschema                   IJzer(s) + Zuurstof(g) → IJzeroxide(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        3,5      :         1,0           →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                77,0 g     +           ?          →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden      

                                 

                                                                            

(2.  

               

1,0

3,5

77,0 g

1,0

0,29...

22,0 g

Je hebt 22,0 g zuurstof nodig

Voor de pijl:    77,0 g + 22,0 g = 99,0 g

Na de pijl:       Onbekend

77,0 g + 22,0 g → ?                   ? = 99,0 g  

Je kunt 99,0 gram ijzeroxide maken met 77,0 gram ijzer.

IJzer

Zuurstof

: 3,5

x 77,0

Bij de reactie van vast ijzer en

zuurstof ontstaat vaste ijzeroxide.

Bereken hoeveel gram ijzeroxide je maximaal 

kunt maken met 77,0 g ijzer.

Stap 1. Maak het reactieschema                   IJzer(s) + Zuurstof(g) → IJzeroxide(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        3,5      :         1,0           →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                77,0 g     +           ?          →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden      

                                 

                                                                            

(2.  

               

1,0

3,5

77,0 g

1,0

0,29...

22,0 g

Je hebt 22,0 g zuurstof nodig

Voor de pijl:    77,0 g + 22,0 g = 99,0 g

Na de pijl:       Onbekend

77,0 g + 22,0 g → ?                   ? = 99,0 g  

Je kunt 99,0 gram ijzeroxide maken met 77,0 gram ijzer.

IJzer

Zuurstof

: 3,5

: 3,5

x 77,0

x 77,0

Bij de reactie van vast ijzer en

zuurstof ontstaat vaste ijzeroxide.

Bereken hoeveel gram ijzeroxide je maximaal 

kunt maken met 77,0 g ijzer.

Stap 1. Maak het reactieschema                   IJzer(s) + Zuurstof(g) → IJzeroxide(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        3,5      :         1,0           →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                77,0 g     +           ?          →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden      

                                 

                                                                            

  

               

1,0

3,5

77,0 g

1,0

0,29...

22,0 g

Je hebt 22,0 g zuurstof nodig

Voor de pijl:    77,0 g + 22,0 g = 99,0 g

Na de pijl:       Onbekend

77,0 g + 22,0 g → ?                   ? = 99,0 g  

Je kunt 99,0 gram ijzeroxide maken met 77,0 gram ijzer.

IJzer

Zuurstof

Bij de reactie van vast ijzer en

zuurstof ontstaat vaste ijzeroxide.

Bereken hoeveel gram ijzeroxide je maximaal 

kunt maken met 77,0 g ijzer.

Stap 1. Maak het reactieschema                   IJzer(s) + Zuurstof(g) → IJzeroxide(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        3,5      :         1,0           →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                77,0 g     +           ?          →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden      

                                 

                                                                            

  

               

1,0

3,5

77,0 g

1,0

0,29...

22,0 g

Je hebt 22,0 g zuurstof nodig

Voor de pijl:    77,0 g + 22,0 g = 99,0 g

Na de pijl:       Onbekend

77,0 g + 22,0 g → ?                   ? = 99,0 g  

Je kunt 99,0 gram ijzeroxide maken met 77,0 gram ijzer.

IJzer

Zuurstof

Kies een kant

- Samen 4 opdrachten maken.

- Maken opdracht 39 t/m 44 van paragraaf 2.4 (huiswerk)

- Zelfstandig (Stil)

4 opdrachten in LessonUp maken.

- Maken opdracht 39 t/m 44 van paragraaf 2.4 (huiswerk)

Opdracht 1.

Ammoniumchloride kan gemaakt worden door de vloeistof waterstofchloride te laten reageren met opgeloste ammonia.

De massa verhouding van waterstofchloride en ammonia is 
2,1 : 1,0.

Hoeveel kg ammoniumchloride kan je maken van 23,6 gram ammonia?

Opdracht 2.

Bij de reactie van vast koolstof met zuurstof als gas ontstaat er het gas koolstofdioxide. De massaverhouding van koolstof en zuurstof is 1,0 : 2,6

Hoeveel gram koolstofdioxide ontstaat er bij als je 28,6 gram zuurstof laat reageren met koolstof?

Opdracht 3.

Bij de reactie van vast zwavel met ijzerpoeder ontstaat er vast ijzer(II)sulfide. De massaverhouding tussen ijzer en zwavel is 

3,5 : 1,0.

Hoeveel gram ijzer(II)sulfide kun je maken van 73,5 gram Zwavel?

Opdracht 4.

Bij de ontleden van water is vloeibare fase ontstaat waterstof en zuurstof (beide zijn een gas). De massaverhouding tussen zuurstof en waterstof is 8,0 : 1,0.

Hoeveel gram zuurstof ontstaat er bij het ontleden van

 54,0 gram water?

Lever hier vraag 1 in

Lever hier vraag 2 in

Lever hier vraag 3 in

Lever hier vraag 4 in

Ammoniumchloride kan gemaakt worden door de vloeistof waterstofchloride te laten reageren met opgeloste ammonia.

De massa verhouding van waterstofchloride en ammonia is

2,1 : 1,0.

Hoeveel kg ammoniumchloride kan je maken van 23,6 gram ammonia?

Stap 1. Maak het reactieschema          Waterstfchloride(l) + Ammonia(aq) → Ammoniumchloride(l)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        2,1                       :         1,0                →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                ?                          +           23,6 g          →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden      

                                 

                                                                            

  

               

3,1

1,0

23,6 g

1,0

3,1

73,16 g

Je kunt 73,16 gram Ammoniumchloride maken met 23,6 gram ammonia

Ammonia

Ammoniumchloride

Bij de reactie van vast koolstof met zuurstof als gas ontstaat er het gas koolstofdioxide. De massaverhouding van koolstof en zuurstof is 1,0 : 2,6

Hoeveel gram koolstofdioxide ontstaat er bij als je 28,6 gram zuurstof laat reageren met koolstof?

Stap 1. Maak het reactieschema                   Koolstof(s) + Zuurstof(g) → Koolstofdioxide(g)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                                1,0     :         2,6            →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                            ?        +           28,6 g  →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden      

                                 

                                                                            

  

               

3,6

2,6

28,6 g

1,0

1,38...

39,6 g

Je kunt 39,6 gram Koolstofdioxde maken met 28,6 gram Zuurstof.

Zuurstof

Koolstofdioxide

Bij de reactie van vast zwavel met ijzerpoeder ontstaat er vast ijzer(II)sulfide. De massaverhouding tussen ijzer en zwavel is

3,5 : 1,0.

Hoeveel gram ijzer(II)sulfide kun je maken van 73,5 gram Zwavel?

Stap 1. Maak het reactieschema                   Zwavel(s) + IJzer(s) → IJzer(II)sulfide(s)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                            3,5     :    1,0         →                ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                     73,5 g   +    ?         →              ?

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden      

                                 

                                                                            

  

               

4,5

3,5

73,5 g

1,0

1,29...

94,5 g

Je kunt 94,5 gram IJzer(II)sulfide maken met 73,5 gram Zwavel

Zwavel

IJzer(II)sulfide

Bij de ontleden van water is vloeibare fase ontstaat waterstof en zuurstof (beide zijn een gas). 

De massaverhouding tussen zuurstof en waterstof is 8,0 : 1,0.

Hoeveel gram zuurstof ontstaat er bij het ontleden van

 54,0 gram water?

Stap 1. Maak het reactieschema                   Waterstof(g) + Zuurstof(g) →Water(l)

Stap 2. Noteer de verhoudingen                        1,0                  :        8,0           →      ?

eronder

Stap 3. Noteer de bekende                                ?                          +           ?          →     54,0

gegevens

Stap 4. Bereken de onbekenden      

                                 

                                                                            

  

               

8,0

9,0

54,0 g

1,0

0,89...

48,0 g

Je kunt 48,0 gram Zuurstof maken met 54,0 gram Water.

Water

Zuurstof