Signaalwoorden & tekstverbanden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Tekstverbanden en signaalwoorden

Waarom gebruik je signaalwoorden?

Waarom gebruik je signaalwoorden?

1. Ze maken tekstverbanden duidelijk
2. Ze zorgen voor meer samenhang in je tekst
3. Ze maken een tekst leesbaarder 

Welke verbanden
zijn er?

• chronologisch 
• oorzaak-gevolg
• reden/verklaring
• doel-middel
• voorwaarde
• tegenstelling

• vergelijking
• opsomming
• voorbeeld
• samenvatting
• conclusie 
• toelichting

Welke verbanden zijn er?

Het volgende signaalwoord / de volgende signaalwoorden horen bij tegenstelling:

1. zoals
2. allereerst
3. maar
4. daarentegen

opsomming

conclusie

reden/verklaring

doel

tijd

voorbeeld

bovendien

kort samengevat

aangezien

om te

sedert

ter illustratie

Het signaalwoord 'al met al' hoort bij...

1. Tijd (Chronologie)
2. Conclusie
3. Reden
4. Voorwaarde

vergelijking

tegenstelling

oorzaak

gevolg

toegeving

voorwaarde

soortgelijke

daarentegen

dat is te wijten aan

ondanks

tenzij

dus

Wat is een signaalwoord van een voorwaardelijk tekstverband?

1. echter
2. daarmee
3. namelijk
4. mits

Let op!

TIJD

eerst
daarna

dan 

ten slotte / tot slot

OPSOMMING

ten eerste

ten tweede

daarnaast

bovendien

ten slotte / tot slot

We gaan naar Lille, Parijs en tenslotte Bordeaux.
We gaan naar Lille, Parijs en ten slotte Bordeaux.

1. A = juist B = fout
2. A = fout B = juist

ten slotte / tenslotte

ten slotte = tot slot = laatste deel van een opsomming

 tenslotte = per slot van rekening 

 → Je moet stoppen met roken, het is tenslotte ongezond.

→ Je moet meer sporten, gezonder eten en ten slotte stoppen met roken.

Juist of fout?
Ik dans sinds 7 jaar.

1. Juist
2. Fout

sinds - al

Ik dans al 7 jaar.

Ik dans sinds 2013.

* Ik dans sinds 7 jaar.

A) Nederlandse tieners zijn gelukkig, maar ze drinken veel alcohol.
B) Nederlandse tieners zijn gelukkig, want ze drinken veel alcohol.

1. A: tegenstelling B: reden
2. A: reden B: tegenstelling

want - maar

Nederlandse tieners zijn gelukkig, maar ze drinken veel alcohol.

 --> Tegenstelling

Nederlandse tieners zijn gelukkig, want ze drinken veel alcohol.

 --> Reden

Het virus verspreidt zich snel.
... aan een slechte hygiëne.

1. Dat is te danken aan
2. Dat is te wijten aan

te danken aan - te wijten aan

Het virus verspreidt zich snel.
Dat is te wijten aan een slechte hygiëne.

 = negatieve reden

Het virus verspreidt zich moeizaam.
Dat is te danken aan de strikte maatregelen

= positieve reden

Appels zijn heel gezond.
... zijn ze ook nog eens heel lekker!

1. Daarna
2. Daarnaast

daarna - daarnaast

Daarnaast = opsomming

Daarna = tijd

Appels zijn erg gezond en daarnaast ook nog eens heel lekker!

><

Eerst ga ik naar de winkel en daarna ga ik naar mijn oma.

Opdat

= doel 

We beginnen met leuke activiteiten, opdat jullie elkaar beter leren kennen.

=> Zeer formeel taalgebruik

Hoe zou je 'opdat' vervangen in de zin?

We beginnen met leuke activiteiten, opdat jullie elkaar beter leren kennen.

opdat --> zodat

We beginnen met leuke activiteiten, opdat jullie elkaar beter leren kennen.

=> We beginnen met leuke activiteiten, zodat jullie elkaar beter leren kennen.

! Zodat = gevolg !

Welk verband vind je in deze zin?
Ik eet wafels, terwijl mijn zus pannenkoeken eet.

terwijl

Ik eet wafels, terwijl mijn zus pannenkoeken eet.

=> tijd

=> tegenstelling

Leg het verschil uit tussen een redengevend verband en een oorzakelijk verband.

Hij is even groot als ik.
Signaalwoord en tekstverband?

1. signaalwoord: als tekstverband: uitleggend
2. signaalwoord: als tekstverband: vergelijking
3. signaalwoord: als tekstverband: doel - middel
4. signaalwoord: als tekstverband: samenvattend

Het signaalwoord 'want' kondigt een ......... aan

1. argument
2. mening
3. conclusie

Wat weet je nu?

Signaalwoorden gebruik je om een tekst duidelijker te maken. Gebruik wel de juiste signaalwoorden, anders wordt jouw tekst juist onduidelijk.