3.5 - het immuunsysteem

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

P4 Het immuunsysteem

P5 Bloedtransfusie

Leerdoelen

•  Je kunt omschrijven wat antigenen en antistoffen zijn.
• Je kunt beschrijven hoe antistoffen bescherming bieden tegen infecties.
  
•  Je kunt beschrijven op welke manieren immuniteit kan ontstaan. 
• Je kunt benoemen welke bloedgroepen er zijn.
  
• Je kunt uitleggen welke bloedgroep iemand met een bepaalde bloedgroep van een donor kan ontvangen.
  
• Je kunt uitzoeken welke bloedgroep een bepaalde patiënt heeft.

Programma:

Instructie en opstarten: 5min

Uitleg en opdrachten immuunsysteem: 15min

Uitleg en opdrachten bloedtransfusie: 15min

Vragenrondje: 5min

Afsluiting

Herhaling - Het immuunsysteem

• Lichaamsvreemde stoffen horen niet in ons lichaam thuis. Lichaamsvreemde stoffen zoals bacteriën en virussen kunnen ons ziek maken --> Ziekteverwekkers
• Ziekteverwekkers die ons lichaam inkomen veroorzaken een infectie. 
• Ons immuunsysteem / afweersysteem bestrijdt de ziekteverwekker.
• Na het doormaken van een ziekte ben je immuun. 

Wat zijn voorbeelden van ziekteverwekkers?
Let op: kies het beste antwoord.

1. Alpaca's, geiten en schapen
2. Bacteriën, virussen en schimmels
3. Bacteriën en virussen
4. Regenwormen, virussen en schimmels

Afweer- of immuunsysteem

2 vormen van afweer (bescherming):

Niet-specifieke afweer: vreetcellen (fagocyten) eten bacteriën op

Specifieke afweer: er worden antistoffen gemaakt die aan de ziekteverwekker binden

Niet-specifieke afweer

Specifieke afweer

Hoe wordt je immuun?

1. Ziek worden

2. Vaccinatie:

1. Dode of verzwakte ziekteverwekker wordt ingespoten.

2. Lichaam maakt antistoffen.

3. Wanneer echte ziekteverwekker lichaam in komt maakt lichaam direct heel veel antistoffen: je wordt niet ziek. 

In de afbeelding is de afweerreactie van het
lichaam op een ziekteverwekker
schematisch getekend.

Wat wordt aangegeven met nummer 1?

1. Ziekteverwekkers
2. Witte bloedcellen
3. Antistoffen
4. Antigenen

Wanneer heb je veel verschillende soorten antistoffen in je lichaam?

1. Als je bent blootgesteld aan veel soorten ziekteverwekkers
2. Als je bent blootgesteld aan weinig soorten ziekteverwekkers

In de afbeelding is de afweerreactie van het
lichaam op een ziekteverwekker
schematisch getekend.

Welk nummer geeft de ziekteverwekker aan?

1. 1
2. 2
3. 3

Les 6: bloedgroepen

Leerdoelen

- Je kunt benoemen welke bloedgroepen er zijn.

- Je kunt uitleggen welke bloedgroep iemand met een bepaalde bloedgroep van een donor kan ontvangen.

- Je kunt in een simulatie uitzoeken welke bloedgroep een bepaalde patiënt heeft.

Bloedgroepen

Ook bij bloedtransfusie brengen wij cellen in het lichaam die uit een ander lichaam komen: de rode bloedcellen. Deze kunnen ook antigenen hebben. Hier moet je rekening mee houden als je bloed geeft aan een ander.

Antigenen en antistoffen bij verschillende bloedgroepen.

Bloedtransfusie

Iemand die bij een ongeval veel bloed heeft verloren, kan bloed van een andere persoon (de donor) toegediend krijgen. Dat heet een bloedtransfusie. Bij een bloedtransfusie is het belangrijk om te weten tot welke bloedgroep de ontvanger behoort en van welke bloedgroep het donorbloed is.

Bloedtransfusie

Als bloedplasma met anti-A in contact komt rode bloedcellen met antigeen A, klonteren de rode bloedcellen samen (zie afbeelding). Hetzelfde gebeurt wanneer bloedplasma met anti-B in contact komt met rode bloedcellen met antigeen B. De samengeklonterde bloedcellen blijven blijven steken in de haarvaten. Dit kan onder andere beschadiging van hersenen en nieren tot gevolg hebben.

Bloedtransfusie

In de afbeelding geven de rode rondjes aan dat een bloedtransfusie goed verloopt. In de andere gevallen klonteren de rode bloedcellen samen en gaan ze te gronde.

Bloedgroepen

Sleep naar de juiste plaats

Antistof A

Antistof B

Antistof A en antistof B

Geen antistoffen

Antigen A

Antigen B

Antigen A en antigen B

Geen antigenen

Welke bloedgroep(en) heeft/hebben de antigenen B

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep B
3. Bloedgroep AB
4. Bloedgroep O

Welke bloedgroep(en) heeft/hebben geen antigenen

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep B
3. Bloedgroep AB
4. Bloedgroep O

Bij welke bloedgroep bevinden zich in het bloedplasma geen antistoffen tegen antigenen?
Leg uit.

Jasmine heeft bloedgroep A
Welke bloedfactor bevindt zich op de rode bloedcellen van Jasmine?

1. Anti A
2. Anti B
3. Antigeen A
4. Antigeen B

Welk antistof komt Jasmine haar bloedplasma voor?

Gebruik de afbeelding.
Kun je bloed van bloedgroep A geven aan een ontvanger met bloedgroep AB?

Gebruik de afbeelding.
Kun je bloed van bloedgroep B geven aan een ontvanger met bloedgroep 0?

Gebruik de afbeelding.
Van welke bloedgroep(en) kun je bloed toedienen aan een patiënt met bloedgroep A?

Gebruik de afbeelding.
Van welke bloedgroep(en) kun je bloed toedienen aan een patiënt met bloedgroep B?

Gebruik de afbeelding.
Van welke bloedgroep(en) kun je bloed toedienen aan een patiënt met bloedgroep AB?

Gebruik de afbeelding.
Van welke bloedgroep(en) kun je bloed toedienen aan een patiënt met bloedgroep 0?

Bloedgroep AB noemt men 'algemene ontvanger'. Leg uit waarom men dit zo noemt en hoe dit komt.

Bloedgroep 0 noemt men de 'algemene donor'.
Leg uit waarom men dit zo noemt en hoe dit komt.

Schrijf 2 dingen op die je deze les geleerd hebt.

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Afsluiting

•  Je kunt omschrijven wat antigenen en antistoffen zijn.
• Je kunt beschrijven hoe antistoffen bescherming bieden tegen infecties.
  
•  Je kunt beschrijven op welke manieren immuniteit kan ontstaan. 
• Je kunt benoemen welke bloedgroepen er zijn.
  
• Je kunt uitleggen welke bloedgroep iemand met een bepaalde bloedgroep van een donor kan ontvangen.
  
• Je kunt uitzoeken welke bloedgroep een bepaalde patiënt heeft.