Formuleren en spelling: periode 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welke vormen van beeldspraak  herken je in de komende zinnen?

(vragen en uitleg)

Michael Johnson is sneller dan een bliksemschicht.

1. personificatie
2. metafoor
3. vergelijking
4. metonymia

Beeldspraak: vergelijking

 een vorm van beeldspraak waarbij expliciet de overeenkomst wordt benoemd tussen twee entiteiten. (vaak met het woordje 'als of dan')

Voorbeelden

Mijn dochter klimt als een aap.

Die politicus is zo ijdel als een pauw.

Hij heeft meer rijkdom vergaard, dan Dagobert Duck.

De westelijke tuinsteden zijn je dankbaar.

1. metafoor
2. metonymia
3. personificatie
4. synesthesie

Beeldspraak: personificatie

een vorm van beeldspraak waarbij de dichter menselijke eigenschappen of menselijk gedrag toekent aan abstracte begrippen of levenloze objecten.

Voorbeelden

De stenen paden roepen: beloop me!

De tijd verlangt naar oneindigheid

Toen ik neerkwam, zuchtte de bank met me mee

Ik stuurde mijn bericht in een eindeloos web van connecties.

1. metonymia
2. metafoor
3. vergelijking
4. personificatie

Beeldspraak: metafoor

een stijlfiguur waarbij de dichter één of meer woorden in een figuurlijke betekenis gebruikt. Het beeld dat hiermee wordt opgeroepen heeft een overeenkomst met hetgeen dat ermee bedoeld wordt.

Voorbeelden

Die mevrouw is een pauw.

Ze woont in een paleisje. 

Voetbal is oorlog!

Marianne Timmer won in 1998 en in 2006 goud.

1. metafoor
2. metonymia
3. personificatie
4. synesthesie

Beeldspraak: metonymia

een stijlfiguur waarbij je niet rechtstreeks zegt wat je bedoelt, maar een woord gebruikt dat daarmee te maken heeft. 

Voorbeelden

Even de koppen tellen. 

We krijgen een nieuwe badkamer.
Ik ben dol op de polderlandschappen van Willem Roelofs.

Het klinkt zo groen in de lentestruiken.

1. metafoor
2. personificatie
3. synesthesie
4. metonymia

Beeldspraak: synesthesie

een stijlfiguur waarbij een combinatie van de indrukken van verschillende zintuigen in uitdrukkingen wordt gebruikt.

Voorbeelden

schreeuwende kleuren (heeft betrekking op gehoor en gezichtsvermogen)

bittere woorden (heeft betrekking op smaakzin en gehoor)

warme stem (heeft betrekking op temperatuurzin en gehoor)

De bittere verwijten bleven nog lang in de lucht hangen.

1. metafoor
2. metonymia
3. synesthesie
4. personificatie

Welk type stijlfiguren herken je in de komende zinnen?

(vragen en uitleg)

In het stille dal knettert het overal.

1. understatement
2. hyperbool
3. antithese
4. paradox

stijlfiguur: antithese

een stijlfiguur waarbij tegengestelde begrippen of noties worden verbonden. Dit wordt gedaan om een bepaalde eigenschap te versterken of te benadrukken.

Voorbeelden

Zij steunen elkaar door dik en dun.

’s Lands grootste kruidenier gaat op de kleintjes letten.

Ik heb voor goed geld slechte spullen gekocht.

De verdachte is een bekende van de politie.

1. paradox
2. eufemisme
3. hyperbool
4. understatement

Stijlfiguur: eufemisme

Een verzachtende uitdrukking die niet spottend bedoeld is. Je wil voorkomen dat een mededeling hard of onaangenaam overkomt. 

Voorbeelden

Helaas zullen we moeten reorganiseren. 

Hij heeft zijn laatste adem uitgeblazen. 

We hebben hierover een behoorlijke woordenwisseling gehad.

Je wordt doodgegooid met informatie over de verkiezingen.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme
4. antithese

Stijlfiguur: hyperbool

De hyperbool is de stijlfiguur van overdrijving.

Voorbeelden

Ik ben in een seconde terug.

Ik heb me doodgelachen.

Ik sterf van de honger.

Hoe gespecialiseerder iemand is, des te minder kan hij.

1. eufemisme
2. hyperbool
3. paradox
4. antithese

Stijlfiguur: de paradox

 een schijnbare tegenstelling. Hij bestaat uit een combinatie van dingen die op het eerste gezicht niet kan, maar die, als je nog eens nadenkt, wel degelijk mogelijk is.

Voorbeelden

Vele eersten zullen de laatsten zijn.

Het is vervelend beroemd te zijn, als niemand je herkent.

Schrijven is de kunst van het schrappen.

Het optreden was weer een geslaagd succes!

1. tautologie
2. pleonasme
3. antithese
4. hyperbool

Stijlfiguur: pleonasme

Bij een pleonasme wordt een eigenschap die al onlosmakelijk aan een begrip verbonden is, ook benoemd door een ander woord. 

Voorbeelden 

gele boterbloemen
de hete zon
de uiterste limiet

U heeft één en hetzelfde exemplaar gekregen.

1. pleonasme
2. tautologie
3. eufemisme
4. hyperbool

Stijlfiguur: tautologie

Bij een tautologie wordt hetzelfde begrip tweemaal genoemd. Vaak gaat het daarbij om twee bijvoeglijke naamwoorden, twee zelfstandige naamwoorden of twee bijwoorden. 

Voorbeelden

Het kind stond er eenzaam en verlaten bij. 

Ik kreeg het gratis en voor niets!

Dat is louter leugen en bedrog!

Mijn steenrijke oom heeft een stulpje aan de Rivièra gekocht.

1. eufemisme
2. hyperbool
3. tautologie
4. understatement

Stijlfiguur: understatement

In een understatement is altijd iets van spot aanwezig. Je kiest wel vriendelijke woorden, maar doet daar dan nog een schepje bovenop, waardoor iedereen direct begrijpt dat het eigenlijk veel erger is dan het lijkt.

Voorbeelden

Die akelige dictator is een onvriendelijk mannetje.

De directeur van Unicef heeft een leuk salarisje.