H3 PTO 3 L3 Kapitalisme en communisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom in de geschiedenisles!

Leerdoelen

Hoe leidde de tegenstelling tussen het kapitalistische Westen en het communistische Oostblok tot steeds meer spanning in de wereld?

Aan het einde van dit lesuur:

Herhaling: 7.1 Je kan uitleggen wat de ideologische verschillen zijn tussen kapitalisme en communisme.

7.1 Je kan de ideologische verschillen tussen kapitalisme en communisme herkennen in bronnen. 

7.1 Je kunt aangeven waarom Amerika (door de atoombom) in 1945 het machtigste land ter wereld was.

West

Oost

Land

Land

Ideologie

Ideologie

De staat

De staat

Gedeelte van Europa: 

Gedeelte van Europa: 

V.S.

S.U.

communisme

kapitalisme

Nederland, Belgie, Frankrijk, VK, Spanje, Portugal 

totalitaire dictatuur

democratie

Polen, SU, Tsjechie-Slowakije, Hongarije, Roemenie, Bulgarije 

Verenigde Staten

• Democratie

• Kapitalisme

• Vrijheid

• Grote verschillen (arm/rijk,  wit/zwart)

Sovjet-Unie

• Eénpartijstaat (1917 opgericht)

• Communisme

• Onderdrukking (Geheime dienst, totalitaire dictator (Stalin)) 

• Gelijkheid 

Welvaartsverdeling

 Kapitalisme 

• economisch systeem 
• Niet centraal geleid
• Investeringen van kapitaal (geld/middelen) in de productie van een product/dienst om winst te maken
• Draait om marktmechanisme: reageren op vraag van mensen door het aanbieden van diensten/producten 
• Eigendom van de productiemiddelen = private ondernemers (individuele personen/bedrijven) 
• Maken gebruik van: mensen in dienst voor geld (loonarbeid)
• In ideale geval: winst kan opnieuw geïnvesteerd worden! 

• Realiteit: Loonarbeid voert de productie van goederen/diensten uit maar krijgt geen/weinig deel van de winst. 
• Mensen met kapitaal krijgen meer kapitaal (worden rijker)
• Leidt tot enorme economische + sociale ongelijkheid

Planeconomie

• economisch systeem
  
• centraal geleid door de Staat 
• Staat organiseert productie en distributie van goederen en diensten 
• Draait niet om marktmechanisme: reageert niet op vraag van mensen. De staat biedt diensten/producten aan.
• Eigendom van productiemiddelen = de Staat

• Maken gebruik van: mensen in dienst voor geld (loondienst) 
• In ideale geval: de Staat produceert alles wat mensen nodig hebben
• Realiteit: tekorten door gebrekkige planning/inefficiënte productie.
• Wel bestaansmininum. Iedereen heeft even ' veel' (of weinig), wel enige mate van sociale gelijkheid. 

Vrijheid/gelijkheid per ideologie

Ideologische verschillen

Welke angst wordt in deze bron getoond? 

Waarom ontstaat er een ' koude oorlog' tussen de Sovjet-Unie en de VS?

Spotprent analyse

• Welke boodschap geeft de maker van de prent?
• Vind je het moeilijk, klik dan op de vraagtekens om beeldelementen te verduidelijken!

Hier zie je een rode ijsberg. Rood is de kleur van het communisme! De hamer en sikkel zijn symbolen van de communistische SU.

Hier zit 'Uncle Sam'. Deze persoon staat altijd symbool voor de Verenigde Staten.

We zien hier een typisch Amerikaans schip, de Titanic. Dit schip zou zogenaamd onverwoestbaar zijn, maar kwam in 1912 in aanvaring met een ijsberg en zonk. Het schip komt in deze tekening bijna in aanvaring met een 'communistische' ijsrots. Waar waarschuwt de tekenaar voor? Verwerk dit in je antwoord! 

Hier zie je allemaal landen die communistisch werden. Ze worden als grafstenen afgebeeld. Wat wil de tekenaar hiermee zeggen denk je? Verwerk dit in je antwoord!

Beeldanalyse

• 1. Lees het onderschrift.

• 2. Beschrijf wat je ziet in de bron.
  

• 3. Wat gebeurt er op de bron? 
  

• 4. Wat is de boodschap van de maker van de beeldbron? Hoe weet je dat?

1. Lees het onderschrift. Door wie is de bron gemaakt? Wanneer is de bron gemaakt? Heeft de bron een bijschrift? Wat weet je over de maker?

 

2. Beschrijf wat je ziet in de bron. Denk hierbij aan kleding, spullen, auto’s, wapentuig, gebouwen, personen, dieren, ect. (Wat stellen deze onderdelen voor? Herken je bepaalde landen, personen?)

3. Wat gebeurt er op de bron? Kijk hierbij naar acties, bewegingen en emoties. (Wat doen de personen op de bron? Welke gebeurtenis gaat de bron over?)

4. Wat is de boodschap van de maker van de beeldbron? Hoe weet je dat? (zijn personen negatief of positief afgebeeld?)

Historische vaardigheden 

• Antwoordstructuren
• Bronnen (direct-, indirect-, geschreven-, ongeschreven-)
• Oorzaak-gevolg relaties
• Betrouwbaarheid van bronnen
• Beeldanalyse 
• Chronologie (volgorde)
• Continuïteit en discontinuïteit (verandering en hetzelfde)
• Standplaatsgebondenheid 
• Eigen standpunt + toelichting
  

Leerdoelen

Hoe leidde de tegenstelling tussen het kapitalistische Westen en het communistische Oostblok tot steeds meer spanning in de wereld?

Aan het einde van dit lesuur:

Herhaling: 7.1 Je kan uitleggen wat de ideologische verschillen zijn tussen kapitalisme en communisme.

7.1 Je kan de ideologische verschillen tussen kapitalisme en communisme herkennen in bronnen. 

7.1 Je kunt aangeven waarom Amerika (door de atoombom) in 1945 het machtigste land ter wereld was.

Nabespreking

Begrippen uit deze les

communisme

kapitalisme

ideologie

 

Stel 1 vraag over iets dat je
deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Schrijf 2 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Antwoorden schema vorige les