Grammatica 3.3

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

De jongens hebben stiekem vuurwerk afgestoken. 

- Wie of wat doet wat?

- Wie of wat ondergaat het? 

Wie of wat doet wat in deze zin?
De bus vervoert de reizigers naar huis.

Wie of wat ondergaat het?
De bus vervoert de reizigers naar huis

Wie of wat doet wat in deze zin?

Een kopje koffie kunt u halen bij de leerlingenbalie.

Wie of wat ondergaat het?

Een kopje koffie kunt u halen bij de leerlingenbalie.

Grammatica zinsdelen

De 'doener' is het onderwerp. 

De 'ondergaander' is het lijdend voorwerp.

De jongen (doener)  eet een appel (ondergaander). 

Maak aantekeningen

Het lijdend voorwerp

Wat / wie + gezegde + onderwerp?

De jongen eet een appel. 

Wat eet de jongen? 

een appel = het lijdend voorwerp

Maak aantekeningen

Let op

• Als je geen antwoord kunt geven op de vraag, dan heeft de zin geen lijdend voorwerp.
  
• Een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel.
  
• Een lijdend voorwerp geeft nooit een tijd of plaats aan.

Maak aantekeningen

Wat is het onderwerp ?
Justin schoot de bal in het doel.

1. Justin
2. in het doel
3. de bal
4. * geen lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp?
Justin schoot de bal in het doel.

1. Justin
2. in het doel
3. de bal
4. * geen lijdend voorwerp

Het meewerkend voorwerp 

Aan wie + gezegde + o (+ lv)? 

Voor wie + gezegde + o (+ lv)? 

Het zou haar een mooie prijs opleveren.

Voor wie zou het een mooie prijs opleveren? 

haar = het meewerkend voorwerp 

Maak aantekeningen

Let op

• Bij het meewerkend voorwerp kun je de woorden ‘aan’ of ‘voor’ vaak weglaten of juist toevoegen.

Hij geeft zijn vriendin een zoen. 

Hij geeft aan zijn vriendin een zoen. 

• Een meewerkend voorwerp geeft nooit een plaats of een tijd aan.

Wat is het meewerkend voorwerp?
De spullen zijn veel waard voor mij.

1. De spullen
2. zijn veel waard
3. voor mij
4. * geen meewerkend voorwerp

Welke werkwoorden kunnen een meewerkend voorwerp hebben

1. geven, schrijven
2. geven, hebben
3. geven, zijn
4. geven, feesten

Maak een zin met het werkwoord 'geven'. De zin moet een LV en een MV bevatten.

Maak een zin met het werkwoord 'voorlezen'. De zin moet een LV en een MV bevatten.

Welke vraag stel je om het lijdend voorwerp te vinden?

1. Wie/wat+ onderwerp?
2. Aan wie + onderwerp + meewerkend voorwerp?
3. Wat/wie + gezegde+ onderwerp?
4. Voor wie + onderwerp + meewerkend voorwerp?

Wat is het lijdend voorwerp?
Mijn Belgische neven hebben nooit een zak friet gegeten.

Wat is het lijdend voorwerp?
Een aantal kippen heeft voor hun oude boer een ei gelegd.

Welke vraag stel je om het meewerkend voorwerp te vinden?

1. Voor wie + gezegde + onderwerp + (lijdend voorwerp)?
2. Aan wie + gezegde + onderwerp + (lijdend voorwerp)?
3. Wat/wie + gezegde+ onderwerp?
4. A+B

Wat is het meewerkend voorwerp?
Wat heeft de advocaat jou verteld?

Wat is het meewerkend voorwerp?
Een boomhut zal voor mijn zieke broer gebouwd worden door zijn vrienden.