Geschreven en ongeschreven bronnen, Otzi, Ijstijd

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Lesdoel:

1. Aan het einde van de les kan je uitleggen wat bronnen zijn.

2. Aan het einde van de les weet je wat het verschil is tussen geschreven en ongeschreven bronnen.

3.Wie is de 'Otzi'- ijsmummie

Bronnen

• Prehistorie: Periode van ongeschreven bronnen.
  

• Historie: Periode waarin er ook geschreven bronnen zijn.
  

Bronnen

• Geschreven bronnen 

• Ongeschreven bronnen

Ongeschreven bronnen

• Grotschilderingen
  
• Speerpunten
• Bodemlagen
• Graven
• Munten

Geschreven bronnen

• Boeken
• Brieven
• Rekeningen

Een Archeoloog bestudeert ongeschreven bronnen

1. Goed
2. Fout

Bronnen uit de prehistorie zijn alleen ongeschreven bronnen

1. waar
2. niet waar

Welke verschillende historische bronnen zijn er?

1. Betrouwbare en onbetrouwbare bronnen
2. Alleen geschreven bronnen
3. Alleen ongeschreven bronnen
4. geschreven en ongeschreven bronnen

Wat voor werk doet een archeoloog?

1. Bestudeerd geschreven bronnen.
2. Doet opgravingen en reconstrueert.
3. Bestudeerd botten.
4. Bestudeerd dieren.

Uit welke periode hebben we GEEN geschreven bronnen?

1. Tijd van jagers en boeren?
2. De tijd van Grieken en Romeinen
3. Tijd van monniken en ridders?
4. De tijd van regenten en vorsten

15.000 v. Chr.

• Laatste stuk van de laatste IJstijd

• Nederland was voor een groot deel toendra: gras, mos en lage struiken

• Wilde dieren: mammoeten, wolven, paarden en rendieren

• Er woonden ongeveer 1000 mensen in Nederland

Was er dus ijs in Nederland tijdens de laatste ijstijd?

1. Ja
2. Nee

"Otzi" de ijsmummie

- Gevonden in Oostenrijk, vermoedelijk meer dan 5000 jaar geleden gestorven. 

-  Hij droeg schoenen van hertenleer en stro

- Hij had bij zich verschillende gereedschappen, waaronder pijlen, een koperen bijl en leren riemen.

- Zijn laatste maaltijd was edelhert, steenbok en brood van eenkoorn (oud graansoort).

Otzi, de ijsmussie

- Twee Duitste bergbeklimmers in 1991 

- Hoog in de Alpen otzi gevonden

- 5300 jaar geleden gestorven

Otzi gevonden!

Sleep de Ötzi prikker naar de plaats waar hij gevonden is. 

https://nl.wikipedia.org/wiki/%C3%96tzi

https://www.nemokennislink.nl/publicaties/otzi-de-ijsmummie/

Ötzi

Nog meer voorwerpen van Otzi!

Door welke vondst bij het lichaam van Otzi is ons beeld van de geschiedenis verandert?

1. de kleding
2. de speerpunt
3. de pijl en boog
4. de koper en bijl

Begrippen

Bronnen: alle voorwerpen / teksten / afbeeldingen waardoor je meer komt te weten over de geschiedenis.

Ongeschreven / niet-schriftelijke bronnen (bijv van Otzi)

Prehistorie Tijd waarvan we geen schriftelijke bronnen hebben  Archeologen onderzoekers van niet-schriftelijke bronnen