3. Zinsontleding herhaling leerjaar 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Herhaling zinsontleding leerjaar 1

Lesplanning

- 10 min. lezen

- terugblik

- lesdoel

- instructie en gezamenlijke inoefening

- verwerking lesstof

- afsluiting

Kijk naar de volgende zin. Welke woorden horen bij de onderstaande woordsoorten? Je moet sommige woordsoorten vaker gebruiken en niet alle woordsoorten hoef je te gebruiken.

Zelfstandig naamwoord

Bijvoeglijk naamwoord

lidwoord

werkwoord

De

dj

draait

op

het

festival.

leuke

Wat is het verschil tussen zinsdelen en woordsoorten?

Zinsdelen

Woordsoorten

______

______

______

______

Functies van zinsdelen

Woorden aan bepaalde groepen toekennen

Elk los woord benoemen

Losse én groepjes woorden benoemen

Lesdoel

Je weet aan het einde van de les wat een zinsdeel, persoonsvorm, gezegde, onderwerp, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling is. Je weet hoe je ze moet vinden in een zin en past de begrippen toe bij de opdrachten. 

Wat ga je doen?

1. theorie zinsontleding herhalen

2. oefenen met zinsontleding

persoonsvorm - zinsdelen - onderwerp - werkwoordelijk gezegde - lijdend voorwerp - meewerkend voorwerp - bijwoordelijke bepaling

Ik vond zinsontleding in klas 1 ...

😒🙁😐🙂😃

Persoonsvorm

De persoonsvorm is altijd een werkwoord. Het geeft het getal aan en de tijd.

Bijvoorbeeld: 

De jongen weet alles van aardrijkskunde.

Gisteren liepen we in de regen naar de bioscoop. 

De persoonsvorm vind je door de zin in een andere tijd te zetten.

Wat is de persoonsvorm?
Tegenwoordig kan geen mens zonder zijn mobieltje.

1. kan
2. geen mens
3. tegenwoordig
4. mobieltje

Wat is de persoonsvorm?
Hoe laat ga jij naar huis?

1. hoe
2. jij
3. naar huis
4. ga

Zinsdelen

Hoe kom ik erachter welke woorden samen een zinsdeel vormen?

Hoeveel zinsdelen?
Bij het huwelijk van haar broer had Ellen haar telefoon niet uitgezet.

1. 3
2. 4
3. 5
4. 6

Hoeveel zinsdelen?
Ze vinden een telefoongesprek in veel situaties ongepast.

1. 4
2. 5
3. 6
4. 7

Onderwerp

Het zinsdeel dat zegt wie of wat iets doet. Het onderwerp en de persoonsvorm horen bij elkaar. Ze zijn allebei enkelvoud of meervoud.

Met welke vraag kan ik het onderwerp van een zin vinden?

Wat is het onderwerp?
De lading mest viel uit de kantelende aanhanger.

1. De lading
2. De lading mest
3. viel
4. de kantelende aanhanger

Wat is het onderwerp?
In Duitsland worden veel feestdagen gevierd.

1. In Duitsland
2. worden
3. veel feestagen
4. gevierd.

Werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden (persoonsvorm, heel werkwoord, voltooid deelwoord) uit de zin zijn samen het werkwoordelijk gezegde.

Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp doet.

Staan de woorden 'te' of 'aan' voor het werkwoord dan horen ze bij het werkwoordelijk gezegde.

Bv. Iedereen is de hele les aan het kletsen.

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
Morgen wordt mijn nieuwe jas door PostNL bij mij thuis afgeleverd.

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
De kinderen zitten de hele dag te klieren.

Lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp komt voor in zinnen waarin iets of iemand wat overkomt of ondergaat. Het lijdend voorwerp is de persoon die wat overkomt of het voorwerp dat iets ondergaat.

Een lijdend voorwerp begint NOOIT met een voorzetsel.

Wie/wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp

Lijdend voorwerp

Bijvoorbeeld:

Heeft Adriaan dat vieze drankje ingeschonken?

pv = heeft

ow = Adriaan

wwg = heeft ingeschonken

Wie/wat heeft Adriaan ingeschonken? -> lv: dat vieze drankje

Wat is het lijdend voorwerp?
Daniëlle mag de bos bloemen overhandigen.

1. Daniëlle
2. mag
3. de bos bloemen
4. er is geen lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp?
Staat de burgemeester elke week op het bordes?

1. de burgemeester
2. elke week
3. op het bordes
4. er is geen lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp geeft aan voor wie iets bestemd is.

Meewerkend voorwerp kan beginnen met aan of voor, maar dat hoeft niet. 

Als het niet met 'aan' begint, kun je 'aan' ervoor zetten. Als 'aan' in de zin staat, moet je het weg kunnen laten.

Meewerkend voorwerp

Aan wie/voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp

Bijvoorbeeld:

Hij vertelde het verhaal aan al zijn vrienden.

pv = vertelde; ow = hij; wwg = vertelde; lv = het verhaal

mw = aan al zijn vrienden

Meewerkend voorwerp?
De leraar zegt de klas morgen wanneer het proefwerk zal zijn.

1. De leraar
2. de klas
3. morgen
4. het proefwerk

Meewerkend voorwerp?
Ik leen jou nooit meer iets uit.

1. Ik
2. jou
3. nooit meer
4. iets

Bijwoordelijke bepaling

Geeft antwoord op vragen als:

hoe? hoelang? hoever? waar? waardoor? waarheen? waarom? waarover? wanneer?

 Mijn vader gaat elke dag met de auto naar zijn werk (wanneer? hoe? waarheen?)

Bijwoordelijke bepaling?
Ik zal in een woonboot gaan wonen.

1. in een woonboot
2. geen bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling?
Na dit teleurstellende seizoen zal PSV de trainer ontslaan.

1. Na dit teleurstellende seizoen
2. PSV
3. de trainer
4. geen bijwoordelijke bepaling

Ik wil graag extra uitleg over de onderdelen die we zojuist hebben geoefend.

Huiswerk

Maken online cursus 5 grammatica paragraaf 1 zd "Herhaling leerjaar 1”: alle opdrachten!

Klaar? Lezen of ander huiswerk maken.