HA2 grammatica zww hww kww

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Grammatica

zelfstandig werkwoord (zw)

hulpwerkwoord (hww)

koppelwerkwoord (kww)

Zelfstandig werkwoord

Heb je een zin met maar één werkwoord?

Dan is het sowieso een zelfstandig werkwoord.

Peter fietst naar huis.

Rohan slaapt nog steeds niet.

Het zelfstandig werkwoord vertelt wat er gebeurt!

Meerdere werkwoorden in een zin?

Peter is naar huis gefietst.

Ron heeft nog steeds niet geslapen.

Het belangrijkste werkwoord is het zelfstandig werkwoord. Je kunt het niet weglaten. 

Het andere werkwoord is een hulpwerkwoord.

Twee ww? De pv is altijd hww!

Meer dan twee werkwoorden?

Er is altijd één zelfstandig werkwoord.

De rest is dan hulpwerkwoord.

Frank heeft zijn broer niet weten te vinden.

Wat is het belangrijkste werkwoord?

In de zin: Frank heeft zijn broer niet weten te vinden

Is het belangrijkste werkwoord: vinden.

Je zou namelijk kunnen zeggen: Frank vond zijn broer niet.

heeft en weten zijn dus hulpwerkwoorden.

Zww of Hww?
Deze film wordt veel bekeken.
Wordt is een...

1. zww
2. hww

Hij zou graag op straat willen spelen.
Spelen is een....

1. zww
2. hww

Frank vindt zijn broer niet.
Vindt is een....

1. zww
2. hww

Koppelwerkwoorden (kww)

Koppelwerkwoorden geven niet aan dat er iets gebeurt, maar koppelen een eigenschap aan het onderwerp.

Die kinderen zijn rijk.

Veel profvoetballers worden beroemd.

Je vindt een koppelwerkwoord in het naamwoordelijk gezegde.

NG & WG

Naamwoordelijk gezegde en werkwoordelijk gezegde

In een zin staan werkwoorden.

Meestal gebeurt er iets. Alle werkwoorden in de zin vormen dan samen het werkwoordelijk gezegde.

Hij heeft 5 km gezwommen.

wg= heeft gezwommen.

Maar:

In een zin met een naamwoordelijk gezegde gebeurt niet iets, maar IS iemand (of iets) iets.

De tandarts is ziek.

De voetballer is beroemd.

Ze doen niet iets, maar ze ZIJN iets.

Bij een naamwoordelijk gezegde

- gaat het om een eigenschap.

- Is er sprake van één van de volgende koppelwerkwoorden:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen.

Per zin is er altijd maar één koppelwerkwoord. De rest is hulpwerkwoord. Tenzij het een samengestelde zin is.

Voorbeelden van zinnen met een koppelwerkwoord

(De buurman) {(lijkt)} [heel aardig].

De buurman = ow; lijkt = pv; heel aardig = naamwoordelijk deel van het ng. Als er nog meer ww in de zin staan: allemaal met { }

De planeet Mars lijkt onbewoond.        ng = {(lijkt)} [onbewoond]

Mijn zusje is ziek.                                                               ng = {(is)} [ziek]

Dat bleek een vergissing.                 ng = {(bleek)} [een vergissing]

Een lastige: welke zin heeft een naamwoordelijk gezegde en dus een koppelwerkwoord?

1. Hij blijft dit jaar profvoetballer.
2. Hij blijft dit jaar voetballen.

Uitleg:

Hij blijft dit jaar profvoetballer

want:

hij is namelijk iets, hij doet niet iets.

Twijfel je of iets een kww is?

Zijn, worden en blijven zijn de belangrijkste koppelwerkwoorden.

Kun je het werkwoord in de zin vervangen door zijn worden of blijven?

De bassist is ziek.

De bassist wordt ziek.

De bassist blijft ziek.

In de bassist is ziek, is IS dus een koppelwerkwoord.

De drummer blijft in het ziekenhuis.
Is 'blijft' een zww of kww?

1. zww
2. kww

 checkje:

De zin was: De drummer blijft in het ziekenhuis.

Kun je zeggen: De drummer wordt in het ziekenhuis?

Nee!

Blijft is dus geen kww maar een zww

Wat is juist?

Zij is ziek naar huis gegaan.

1. is=hww gegaan=zww
2. is= kww gegaan=zww

De rechercheur was ongewapend.

Was=

1. zww
2. kww

Als je meerdere werkwoorden in een zin hebt, dan is de persoonsvorm altijd een...... (vul afkorting in)

Noem 5 koppelwerkwoorden

Leg het verschil uit tussen een koppelwerkwoord en een zelfstandig werkwoord.

Wat vind je nog lastig?
Waar heb je nog een vraag over?

Uitlegfilm kijken 

Werkdoelen: 

1 tm 5 

Nakijken!

blz. 60-61

Startopdracht

a was – een fantastisch avontuur

b wil, blijven – goedgehumeurd

c wordt – een uitstekende schermer

d lijkt, zijn – de kans van je leven

Opdracht 1

1 zal = hww; worden = kww

2 zijn = hww; geweest = kww

3 is = hww; gedaan = zww

4 worden = hww; verkocht = zww

Opdracht 2

1 schijnt = hww; bevatten = zww

2 werd = hww; opgemerkt = zww

3 bleek = hww; zijn = kww

4 zijn = hww; staken = zww

5 zou = hww; blijven = kww

6 is = kww

Opdracht 3

a lw – bn – zn – hww – lw – bw – bn – zn – zww

De nieuwe bewoners hebben de erg oude woning opgeknapt.

b vz – lw – zn – hww – lw – zn – bn – kww

In het overleg zal de voorzitter dominant zijn.

c pers.vnw – kww – bw – lw – bn – zn

Jullie zijn ongetwijfeld de sportiefste verliezers.

d vr.vnw – hww – bez.vnw – bn – zn – hww – zww?

Wie zou mijn grappige foto’s willen zien?

Opdracht 4

1 juist; een hulpwerkwoord is nooit in z'n eentje wg.

2 onjuist; alleen als er meerder ww in de zin staan.

3 onjuist; het kan ook op andere plekken staan.

4 onjuist; kunnen ook hww zijn.

Opdracht 5

1. om = vz                        8. dode = bn                   15. ben = zww

2. eindelijk = bw           9. touchscreen = zn    16. niet = bw

3. van = vz                      10. me = pers.vnw         17. door = vz

4. Mijn = bez vnw        11. mens = zn                  18. grijze = bn

5. zijn = kww                  12. Ik = pers vnw           19. mechanisch = bw

6. veranderd = zww    13. echt = bw                  20. popcorn = zn

7. een = ow                      14. de = blw            21 = vz; 22 = zn; 23 = bw

Nakijken 

blz. 58-59