Thema 5 BS 3 en 4 Spieren en blessures

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

Normtempo 5.3 en 5.4

Schrijf de leerdoelen van deze les in je schrift.

• Je kan de bouw van een spier beschrijven
• Je kunt de werking van spieren beschrijven en uitleggen wat antagonisten zijn.

INSTRUCTIE

AAN DE SLAG

INSTRUCTIE

AAN DE SLAG

Afsluiting van de les

vorige les?

Terugblik

• Je kunt de namen van botten benoemen
• Je kunt de 4 functies van het skelet noemen
• Je kunt uitleggen hoe de samenstelling van botten verandert tijdens het leven.
• Je kunt uitleggen hoe been en kraakbeen is opgebouwd.
• Je kunt de beenverbindingen beschrijven.
• Je kunt de bouw van een gewricht beschrijven.
• Je kunt de werking van een kogelgewricht, een scharniergewricht en een rolgewricht beschrijven.

Wat wordt er beschermd door onze borstkas

1. maag en nieren
2. hart en longen
3. hersenen
4. darmen en maag

Welke functies heeft ons skelet?

1. vormgeven, bescherming, stevigheid
2. vormgeven, stevigheid, beweging
3. beweging, vormgeven,stevigheid, bescherming

Welk bestanddeel van de tussencelstof geeft de stevigheid (hardheid) aan botweefsel?

1. Collageen
2. Lijmstof
3. Kalkzout(en)
4. Kraakbeenweefsel

Succes !

vergroeiiing

naadverbinding

gewrichten

 kraakbeen

Botverbindingen 

Manieren waarop botten met elkaar verbonden kunnen zijn:

Opbouw van het skelet door beenverbindingen 

Een deel van het gewricht. De gewrichtskogel kan bewegen in de gewrichtskom.

Het andere deel van het gewricht. In de gewrichtskom beweegt de gewrichtskogel. 

De gewrichtskom en de gewrichtskogel zijn beide bedekt met een laagje kraakbeen. Hierdoor kunnen de botten soepel bewegen en wordt slijtage tegengegaan.

De binnenkant van het gewrichtskapsel geeft gewrichtssmeer af. Dat is een stroperige vloeistof die werkt als een soort smeervet. Hierdoor kunnen det botten soepel bewegen.

De twee botten van een gewricht zitten met het gewrichtskapsel aan elkaar vast. Het kapsel zorgt er onder andere voor dat de botten op hun plaats blijven zitten. 

Bij sommige gewrichten zitten er ook stevige kapselbanden om het gewricht heen. Deze kapselbanden helpen mee de botten op hun plaats te houden. 

Opbouw van een gewricht

Type gewrichten

Kogelgewricht:

- kogel van het ene bot draait in de kom van het andere bot

-beweging in verschillende richtingen, ook draaiende bewegingen

- schouder

Scharniergewricht:

- ene bot beweegt als scharnier ten opzicht van het andere bot

-alleen een beweging heen en terug

-elleboog

Video van een scharniergewricht

Gewricht

Welk deel van de wervelkolom zit vast aan je heupbeenderen?

1. staartbeen
2. wervelkolom
3. lendenwervels
4. heiligbeen

Hoe heet nr 8?

1. Staartbeen
2. Heupbeen
3. Borstbeen
4. Wervelkolom

Je benen horen bij

1. De bekkengordel
2. ledematen
3. schoudergordel
4. wervelkolom

Spieren 

Het skelet maakt beweging mogelijk. Daarvoor zijn ook spieren nodig. Spieren zitten aan je botten vast. Spieren en skelet zorgen samen voor bewegingen. Alle spieren samen vormen het spierstelsel. 

spieren

Hier zie je het spierstelsel.

Je ziet hier een kuitspier en botten in een been. De kuitspier zit met pezen vast aan de botten. De plek waar een pees aan een bot zit, heet aanhechtingsplaats. Een pees kan zich niet samentrekken en ook niet uittrekken. Een spier kan dat wel. Als de kuitspier zich samentrekt, wordt hij korter. Hij trekt dan de aanhechtingsplaatsen naar elkaar toe. Hierdoor ontstaat een beweging. 

Werking van een spier

Samentrekken van een spier:

• Spier wordt korter
• Spier wordt dikker
• De afstand tussen 2 aanhechtingsplaatsen wordt kleiner
• Er vindt veel verbranding plaats (meer zuurstof en brandstof nodig voor de verbranding in de spier)

Antagonisten             tegengestelde spieren

Biceps = armbuigspier

triceps = armstrekspier

Waar zitten pezen?

1. Tussen 2 gewrichten
2. Tussen botten en spieren
3. Tussen gewrichten en spieren
4. Tussen 2 spieren

Spieren met een tegengestelde werking noem je.....

1. Synergisten
2. Willekeurige spieren
3. Onwillekeurige spieren
4. Antagonisten

Normtempo 5.3 en 5.4

Schrijf de leerdoelen van deze les in je schrift.

• Je kan de bouw van een spier beschrijven
• Je kunt de werking van spieren beschrijven en uitleggen wat antagonisten zijn.

AAN DE SLAG

INSTRUCTIE

AAN DE SLAG

Afsluiting van de les

De wervelkolom werkt als schokdemper door:

1. Dubbele S-vorm
2. Naadverbinding
3. Vergroeiing
4. Gewricht

Hoe krijg je blessures?

Een blessure is een beschadiging aan bot, spier of gewricht.

Blessures kunnen ontstaan door een valpartij
of overbelasting.

Per jaar lopen er 3,6 miljoen sporters blessures op!

Blessures

Blessures botten en gewrichten

Een botbreuk ontstaat vaak na een val.

Wanneer de gewrichtsknobbel uit de gewrichtskom schiet heb je een ontwrichting

Wanneer het gewrichtskapsel van je enkel te ver uitrekt of in scheurt dan is je enkel verstuikt.

Gescheurde banden

Als een sporter in volle vaart stopt en het lichaam draait kunnen de banden afscheuren. Meestal is dat de voorste kruisband. 

Knieblessure

Een blessure is een beschadiging aan botten, spieren en gewrichten. 

Blessures

Voorbeelden:

Spierscheuring

Botbreuk

Voetbalknie

Kneuzing

Verzwikking

Ontwrichting

RSI/tenniselleboog

Spierpijn

In een werkende spier ontstaan afvalstoffen. Als de afvalstoffen niet genoeg worden afgevoerd door het bloed ontstaat spierpijn. 

Spierblessures

Spierkramp en spierscheuring 

Spierkramp:  een spier trekt zich plotseling heel sterk samen.

Je moet stoppen met de beweging, ga je door dan kan de spier scheuren. 

Een plotselinge spierscheuring = een zweepslag

Spierblessures

Door een botsing of val kan een kneuzing ontstaan. 

Spiercellen en bloedvaatjes zijn beschadigd, daardoor krijg je een bloeduitstorting = een blauwe plek. 

Kneuzing

Overbelasting van de spieren door steeds dezelfde beweging te maken. 

RSI/tenniselleboog

Botbreuk

Recht zetten + gips en/of een operatie

Hernia

• De tussenwervelschijf bevat een Geleiachtige kern
• Zwakke plek in kraakbeen door ouderdom, verkeerde houding of gebrek aan lichaamsbeweging
• Geleiachtige kern stulpt uit en drukt tegen zenuw in ruggenmerg
• Pijn in rug, billen en benen

Spit

• Wordt vaak verward met hernia
• Spieren onderin de rug verkrampt door een verkeerde beweging

Een gewrichtsknobbel schiet uit de gewrichtskom.

De gewrichtsknobbel wordt weer in de kom geduwd. 

Ontwrichting

Voetbalknie: de noppen blijven in het veld staan en de knie draait. 

Meniscus (meestal binnenste) kan scheuren of rafelen. 

Knieblessure

Verstuiking wordt ook wel verzwikking genoemd (alleen is er bij verzwikking geen sprake van het dik worden van de enkel).

De gewrichtsbanden en het gewrichtskapsel rekken bij een verstuiking te ver uit. 

Je hoeft niet naar de dokter, maar het moet goed gekoeld worden. 

Verstuiking

voorkomen van blessures

1. Kleding en beschermende middelen.

2. intapen.

3. warming-up

4. cooling-down

• lichaam voorbereiden: warming up
• warming up: spieren laten bewegen, er stroomt dan bloed door de spieren en je spieren worden warm
• warme spier trekt makkelijk samen en raakt minder snel overbelast
• warming up voorkomt blessures aan je gewrichten(verstuiking,ontwrichting)

Cooling down: de afvalstoffen in je spieren afvoeren zorgt ervoor dat je minder last hebt van spierpijn.

Waarmee loop je geen risico op blessures

1. Slecht dempende sportschoenen
2. Geen opbouwende hardloopschema
3. Lelijke sportkleding
4. Veel trainen zonder rust

Normtempo 5.3 en 5.4

Schrijf de leerdoelen van deze les in je schrift.

• Je kan de bouw van een spier beschrijven
• Je kunt de werking van spieren beschrijven en uitleggen wat antagonisten zijn.

AAN DE SLAG

Afsluiting van de les

Je kan vier beenverbindingen beschrijven.

ja natuurlijk

ik weet er 2 of 3

ik weet er 1 of 2

ik moet nog oefenen

Je kan de bouw van een gewricht beschrijven.

ja natuurlijk

een beetje

ik heb nog meer oefening nodig

Je kan de werking van een kogelgewricht en een scharniergewricht beschrijven.

ja natuurlijk

een beetje

ik heb nog meer oefening nodig

Je moet van enkele sportblessures kunnen beschrijven wat er aan de hand is en hoe ze kunnen worden behandeld.

😒🙁😐🙂😃

Je moet kunnen beschrijven wat er aan de hand is bij hernia en spit.

😒🙁😐🙂😃