Jagers & Boeren > les 5 > Boeren

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

Jagers & Boeren

Een jager neemt weinig mee

Een boer heeft meer bezit

Boeren zijn afhankelijk van de natuur

Geloven in een natuurgod of hiernamaals

Jagers & Boeren les 5: Boeren

Kerndoel 50

De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen een eigentijds geografisch wereldbeeld.

Kerndoel 51

De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren.

        

Kerndoel 52

De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de

volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer. De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken.

Wat ga je leren?

• Boeren hebben meer persoonlijk bezit
• Er komt een groter verschil tussen arm/rijk
• Boeren zijn afhankelijk van de natuur (natuurgodsdienst)
• Denken over leven en dood: geloof in een hiernamaals

De start van veeteelt

Jagers leerden dat ze dieren tam konden maken. Schapen houden, koeien houden. Ze leerden te melken, te scheren...

Zo begon de veeteelt.

Ook leerden mensen steeds betere gereedschappen te maken. Het overleven werd daardoor makkelijker.

De natuur de baas

Jagers leren te zaaien en te oogsten. Zo krijgen ze controle over de natuur. Ze hoeven niet alles meer te zoeken, maar bepalen zelf waar het groeit! Dat is toch handiger! Jagers worden langzamerhand boeren. 

Van hot naar hut

Ze zeggen wel eens, van hor naar her. Dan ga je overal heen, alle kanten op. Door de uitvinding van landbouw hoefden jagers niet meer te trekken. Ze maakten daarom betere hutten. Van klei of leem (zeer fijne klei) in plaats van dierenhuiden. 

Mensen verzamelen spullen.

Boeren 

hadden 

steeds meer bezit: 

kleding, 

een huis, 

spullen, 

dieren...

De eerste boeren doen nog veel met de hand. 

Landbouw was zwaar, maar jagen was nog veel zwaarder!

Door de uitvinding van veeteelt gebruiken ze nu tamme dieren daarvoor...

Hmm...

Welk dier zou dit werk voor me kunnen doen?

Groeiend bezit

Een goede boer had meer bezit dan een slecht of luie boer. 

Waar bij de jagers alles van iedereen was, komt er bij de boeren langzamerhand verschil tussen arm en rijk. 

Want de ene heeft veel en en de ander minder...

Meer ossen?

Met een extra os kan je meer land omploegen. Dan kan je weer meer zaden planten of gewas oogsten. Dus had je meer dieren, had je meer kans op meer voedsel. Zie je dat er verschil onstaat tussen arm en rijk?

Wat heb
je nu geleerd?

Wat ga je leren?

• Boeren hebben meer persoonlijk bezit ✔
• Er komt een groter verschil tussen arm/rijk ✔
• Boeren zijn afhankelijk van de natuur (natuurgodsdienst)
• Denken over leven en dood: geloof in een hiernamaals

Slechte oogst = honger

Boeren waren nu wel afhankelijker (gebonden) aan de natuur. Mistlukte de oogst of was het seizoen slecht, dan was het moeilijker overleven. Vroeger als jager trok je dan gewoon verder. Dat deden boeren minder snel, de hadden meer bezit! 

Waaraan..?

Waaraan herken jij dat dit boeren zijn en geen jagers? 

Toneelopdracht

Een drietal spelen 3 oermensen na in de volgende situaties:

-de uitvinding van vuur 

-het zaaien en oogsten van gewassen

-het jagen op een prooi

De boeren...

Het eerste huis: 

Een lang huis...

long house

Iedereen in dezelfde kamer, ook vee! Veilig en warm! 

'Boe, boe', zegt de koe. 

'Als het je niet bevalt ga je maar buiten slapen', zei de boer.

'Ga jij het vuur opstoken in de woonkamer?' 

'Ja, is goed, dan gaan we het vlees braden...'

Het wonen werd beter. Wel waren boeren gebonden aan de natuur. Voor dit dak heb je wel riet nodig!

Waar vind je dat?

Potje koken...

Wat schaft de pot? Wat voor potje zal ik koken? Ben ik op tijd voor het eten of vind ik de hond in de pot? Inderdaad...de boeren vonden uit hoe ze konden pottenbakken! Maar niet teveel pottenkijkers erbij! 

Wat zou jij doen?

Een dak van een dierenhuid of bladeren? Of van riet? Wat zou jij doen?  Ga een hut bouwen en leer hoe ze het vroeger deden! 

De boeren leren potten te bakken. Zo kunnen ze voedsel bewaren. En ook heel modern: eten uit een kom of van een bord!

Er een potje van maken...

Bandkeramiek

Trechterbekercultuur

Wat heb
je nu geleerd?

Boeren bedenken grafrituelen als er iemand doodgaat. 

Ze denken na over een leven na de dood. Herdenken de doden.

Ze leren begraven of cremeren. 

Als jager kon je niet stil blijven staan, je moest verder trekken. Doorgaan! 

Boeren wonen op dezelfde plek. Staan stil.. en gedenken. Begraafplaatsen ontstaan...

Mee het graf in.

De doden kregen bezittingen mee. Een goede pijl en boog, of een scherp bot. Dan stond je in het hiernamaals niet met lege handen...

Inpikken!

Een jager zou nòòit een speer, pijl en boog of mes te begraven met een familielid. Waarom niet? Waarom doen boeren dat wel, en jagers dat niet?

Wat er overblijft...

Dood en begraven

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden
• Dat kan, nu ze potten kunnen maken! 

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood

Maak aantekeningen

Wat ga je leren?

• Boeren hebben meer persoonlijk bezit ✔
• Er komt een groter verschil tussen arm/rijk ✔
• Boeren zijn afhankelijk van de natuur (natuurgodsdienst) ✔
• Denken over leven en dood: geloof in een hiernamaals ✔

Noem 3 dingen die je geleerd
hebt over de boeren...

Volgende les

Van de jagers naar de boeren. Wat ga ik nog leren? Hunebedden?

Bedankt voor je inzet.

• Schuif je stoel aan
  
• Ruim je spullen op
  
• Verlaat het lokaal rustig