3vwo Grammatica zinsdelen herhalen hz + bz (De Brug)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Grammatica zinsdelen

Samengestelde zinnen

Doel van deze les

Doel: aan het einde van de les weet je wat een samengestelde zin is en weet je wat hoofd- en bijzinnen zijn.

Wat weet je (nog) over
hoofd- en bijzinnen?

Samengestelde zinnen

Enkelvoudige zin: zin met één persoonsvorm

Samengestelde zin: zin met twee of meer persoonsvormen

Een samengestelde kan bestaan uit: hoofdzin + bijzin (of andersom) of een hoofdzin + hoofdzin. 

Hoofdzin (HZ)

- onderwerp en persoonsvorm staan altijd naast elkaar

- 'belangrijkste zin'

- een samengestelde zin heeft altijd minstens één hoofdzin

Voorbeeld:

Alle boeken van Harry Potter zijn beroemd, omdat ze goed geschreven zijn.

Bijzin (BZ)

- Onderwerp en persoonsvorm staan niet naast elkaar OF er kan een zinsdeel tussen. PV staat vaak achter in bijzin

- bijzin begint vaak met voegwoord 
- een bijzin heeft altijd een hoofdzin nodig. 

- Tip: plaats het woordje 'niet' tussen pv en ow. Klinkt de zin nog goed? Dan is het een bijzin!

Voorbeeld:

Alle boeken van Harry Potter zijn beroemd, omdat ze goed geschreven zijn.

Kenmerken hoofdzin

Kenmerken bijzin

pv + ow staan naast elkaar 

pv + ow zijn gescheiden 

verbonden door onderschikkend voegwoord

zin begint met nevenschikkend voegwoord

zin kun je vaak wel zelfstandig gebruiken

zin kun je vaak niet zelfstandig gebruiken

Enkelvoudige of samengestelde zin?

'Ik ben moe en ik heb geen zin om te gaan trainen.'

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Verander tijd: 'Ik was moe en had geen zin om te gaan trainen'.

'Ben' en 'heb' veranderen, dus 2 persoonsvormen, dus samengestelde zin. 

Merk op dat in allebei de zinnen het onderwerp naast de persoonsvorm staat. Het zijn dus allebei hoofdzinnen. 

Enkelvoudige of samengestelde zin?

'Petra wil graag met haar moeder tennissen'

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn pianoles kan afzeggen.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

Einddoel - wat moet je kunnen? 

Je moet straks kunnen bepalen hoe een zin is samengesteld (de structuur van de zin):

• hoofdzin-hoofdzin (H-H)
• hoofdzin - bijzin (H-B) 
• bijzin - hoofdzin (B-H)

2a [Mijn moeder heeft me straf gegeven,] want
2b [ik was een uur te laat thuis.]

1. a en b zijn beide HZ
2. a en b zijn beide BZ
3. a is HZ, b is BZ
4. a is BZ, b is HZ

1a [Ik ben in Griekenland geweest], 1b omdat [mijn moeder daar is opgegroeid.]

1. a en b zijn beide HZ
2. a is HZ, b is BZ
3. a is BZ, b is HZ
4. a en b zijn beide BZ

Herhaling. Omschrijf in je eigen woorden wat een hoofdzin en een bijzin is.

Huiswerk voor de volgende les

Stencil hoofd- en bijzinnen maken.