14 Absolutisme en parlementarisme

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

14 Absolutisme en parlementarisme

Welk soort staatsvorm kennen we in België?

1. DICTATUUR
2. PARLEMENTAIRE DEMOCRATIE
3. REPUBLIEK
4. ABSOLUTE MONARCHIE

België heeft een overkoepelend bestuur maar ook deelbesturen (gemeenschappen, gewesten). Dit heet een

1. monarchie
2. federale staat
3. republiek
4. aristocratie

Wie vormt in België de uitvoerende macht = bestuurt of regeert België?

1. de koning
2. het parlement
3. de premier + ministers + staatssecretarissen
4. de burgemeester

Wie vormt in België de wetgevende macht? = wetten maken/stemmen

1. de koning
2. het parlement
3. de senaat
4. alle inwoners van België

Wie is in België de premier of eerste minister voor het ogenblik?

1. Jan Jambon
2. Charles Michel
3. Alexander Decroo
4. Bart Dewever

Is er in België stemrecht of stemplicht?

1. Stemrecht
2. stemplicht
3. afhankelijk van het soort verkiezing

wb p150

Even terug in de tijd: de middeleeuwen

STRIJD OM DE MACHT

tussen

de vorst

de Kerk

de adel

de steden

(rijke burgerij)

Welk middeleeuws systeem zorgde ervoor dat de adel meer macht krijgt en het rijk versnipperd geraakt?

1. feodaliteit
2. leenstelsel
3. centralisatiepolitiek
4. Staten-Generaal

Feodaliteit of het leenstelsel

Het leenstelsel zorgt voor versnippering van de macht = decentralisatie van het gezag:

Oorzaken:

In tijden van nood zoekt de bevolking meer bescherming bij de plaatselijke heer, die krijgt meer macht en invloed.

Leenmannen beschouwen hun leen als hun bezit en maken het erfelijk. 

Sommige leenmannen zweren trouw aan meerdere leenheren en kunnen niet altijd aan beide gehoorzamen. 

De steden krijgen almaar meer macht. Wat hebben zij waar de adel en de vorsten voortdurend nood aan hebben?

Naar het einde van de middeleeuwen: 

vorsten proberen hun macht weer te centraliseren

Naar het einde van de middeleeuwen toe proberen vorsten hun leenmannen weer onder controle te krijgen --> centralisatie van de macht

Vroegmoderne tijd:

Centralisatie van de macht evolueert naar absolutisme

J.B.Bossuet

1679

privéleraar van de Franse kroonprins, zoon van Lodewijk XIV

Wat is absolutisme?

Van wie krijgt de koning zijn macht?

Hoe groot is de koninklijke macht en het vorstelijk gezag?

Hoe moeten de onderdanen zich gedragen tegenover de vorst?

Bij wie moet de vorst zich verantwoorden voor zijn bestuur en zijn daden?

1. bij het volk
2. bij de adel
3. bij de geestelijkheid
4. bij God

p150

Absolute macht = alle macht = wetgevende macht, uitvoerende macht (bestuur) en rechterlijke macht

Lodewijk XIV

'de zonnekoning'

Tijd?

Ruimte?

wb p152

Lodewijk XIV

'de zonnekoning'

geboren in 1638

koning tussen 1643-1715

Frankrijk

Kardinaal Mazarin bestuurt als zijn plaatsvervanger en eerste minister

--> dood Mazarin: Lodewijk trekt de macht naar zich toe

Lodewijk XIV

'de zonnekoning'

- omringt zich met bekwame medewerkers vb Colbert, minister van financiën

--> beter inning van de belastingen

--> investeert in de Franse economie

--> staat stuurt de economie

= meer inkomsten in de staatskas

p153 SCHEMA

Lodewijk XIV

'de zonnekoning'

--> beter inning van de belastingen

--> investeert in de Franse economie

= meer inkomsten in de staatskas

Geld nodig voor zijn bestuur:

- schakelt de adel uit als politieke medewerkers 

--> kiest voor betaalde ambtenaren

- schakelt de adel uit als zijn 'leger' 

--> kiest voor een beroepsleger

de Franse adel aan de leiband

Voortdurende controle van de adel:

- moeten verblijven in zijn buurt in Versailles

- willen voortdurend bij hem in de gunst staan

- krijgen  voorrechten, amusement...

 Adel verliest hun interesse in politiek

Frankrijk = absolute monarchie

= de vorst heeft ALLE macht

p160

Karel I Stuart

Tijd?

Ruimte?

wb p155

Karel I Stuart

1600-1649

Engeland

Dynastie (familie) van de Stuarts

Terug in de tijd:

1214: Engelse koning Jan zonder Land --> nederlaag in Frankrijk nabij Bouvines --> verlies van grondgebied in Frankrijk

1215: de 3 standen dwingen hem tot een overeenkomst  --> de Magna Charta

--> inspraak van en overleg met de 3 standen

--> soort 'Staten-Generaal' - groeit uit tot het parlement

Karel I Stuart

- streeft naar absolute macht

--> leidt tot burgeroorlog in Engeland

koningsleger <--> leger parlement

- Karel I verliest de strijd --> onthoofd

- Engeland wordt tijdelijk een republiek onder leiding van Oliver Cromwell

Roemrijke revolutie

-Na de dood van Cromwell wordt de monarchie hersteld 

-Dynastie van de Stuarts keert terug op de troon --> absolute monarchie

1688: korte (geweldloze) revolutie

- Nieuwe vorst: Willem III van Oranje

- Ondertekent 'Declaration of Rights'

= koning bestuurt

= parlement maakt de wetten

 <--> absolute monarchie: koning heeft ALLE macht

p161

p158

Is John Locke een voorstander of een tegenstander van absolutisme?

1. VOORSTANDER
2. TEGENSTANDER

Is John Locke een voorstander of een tegenstander van de standensamenleving?

WB p167

1. VOORSTANDER
2. TEGENSTANDER

Welk kernwoord zie je een aantal keer terugkeren in zijn tekst?

Is Montesquieu een voorstander of een tegenstander van absolutisme?

1. VOORSTANDER
2. TEGENSTANDER

Wetgevende macht

Uitvoerende macht

Rechterlijke macht

Volgens Montesquieu kan er geen vrijheid zijn als de drie politieke machten niet gescheiden zijn. Wat zijn die 3 machten?

Controle

wetten opstellen

rechtspraak

het land besturen

In welke eeuw horen beide auteurs thuis?

1. 17de eeuw
2. 18de eeuw
3. 19de eeuw

p164

18de eeuw: De Verlichting

 Nieuwe ideeën over mens en samenleving

p170

Het ancien régime in vogelvlucht

p163

Wat moet je kunnen?

-Gegeven bronnen: oordelen of ze volgens de ideeën van de Verlichting zijn of niet.

- Gegeven kenmerken van de samenleving in het juiste domein plaatsen. Oordelen of ze volgens de ideeën van de Verlichting zijn of niet