4-8 sept Literaire begrippen tijd, spanning en ruimte

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

T G 2 D 

5 sept.

startopdracht 

werkwoordspelling

Programma deze week

Boek Erna Sassen Zonder Titel en literaire begrippen

Leerdoel deze week

• Aan het eind van deze les ken je de literaire begrippen tijd, ruimte en spanning en kun je ze toepassen op teksten.
  

=> TEA 1: toets Zonder Titel

 

Huiswerk bespreken

• Lezen tm 120 pag.
• vragen maken uit document Literaire begrippen t/m pag. 4
• Het document heb je natuurlijk bij je (is terug te vinden op Teams/Bestanden).

 

Uitleg literaire begrippen

Je maakt aantekeningen

In welke tijd speelt dit?

Een jongen komt bij in een snikhete, kale grasvlakte. Hij kan zich niets meer herinneren. Tot zijn opluchting vindt hij een rugzak met daarin een telefoon. Hij wil het alarmnummer intoetsen, maar ziet dat hij een voicemailbericht heeft ontvangen. Hij luistert het af en hoort zijn eigen stem zeggen: ‘Wat er ook gebeurt, bel in geen geval de politie.’

Boy 7, Mirjam Mous, 2009

Aanwijzigingen:

- mobiele telefoon

- voicemailberichten

Welke tijd?

'Om halfdrie keerden de Van Raats van het souper terug naar het Nassauplein. Hun huis was stil, de knecht en de meiden waren naar bed. Terwijl Henk zijn sleutel in den zak stak, stelde Betsy zich haar slapenden jongen voor, met gesloten vuistjes, in zijn wit bedje. Zij nam de bougie, van den pijler der trap, en ging naar boven.'

Uittreksel van: Louis Couperus. 'Eline Vere'. iBooks. https://books.apple.com/nl/book/eline-vere/id511062936

Welke tijd?

'Om halfdrie keerden de Van Raats van het 

souper (lichte avondmaaltijd) terug naar het Nassauplein. Hun huis was stil, de knecht en de meiden waren naar bed. Terwijl Henk zijn sleutel in den zak stak, stelde Betsy zich haar slapenden jongen voor, met gesloten vuistjes, in zijn wit bedje. Zij nam de bougie (kaars), van den pijler der trap, en ging naar boven.'

Uittreksel van: Louis Couperus. 'Eline Vere'. iBooks. https://books.apple.com/nl/book/eline-vere/id511062936

1888, Eline Vere, Couperus

Aanwijzigingen:

- taalgebruik en schrijfwijze

- knecht en meiden als personeel

- kaars als verlichting 

Uittreksel van: Louis Couperus. 'Eline Vere'. iBooks. https://books.apple.com/nl/book/eline-vere/id511062936

Tijd

• Waaraan zie je in welke tijd een verhaal of film zich afspeelt? 
• ...
• voorwerpen, omgangsvormen, wel of geen internet, voertuigen, taalgebruik, etc.  
• => dit noem je de historische tijd

Nog meer begrippen rond 'tijd': 

Vertelde tijd = tijdsduur van het verhaal. Een verhaal kan een paar dagen, een paar maanden of een aantal jaar duren.

Hoe zit dit met Zonder Titel?

Verteltijd: hoe lang je erover doet om het verhaal te lezen. Je drukt dit uit in pagina's / regels / woorden.

Een verhaal is vaak niet-chronologisch

chronologisch: alle gebeurtenissen volgens de tijd

• opbouw van een verhaal: hoeveel hoofdstukken, zijn er hoofdstuktitels en wat betekenen ze
  
• flashback: je gaat terug in de tijd. Doel: meer uitleg over het verleden om het heden te begrijpen
• flashforward: je stapt even uit het grote verhaal en leest iets over later (de toekomst). Doel: extra info geven 

Nog meer begrippen mbt tijd 

• tijdssprong: er wordt een stuk tijd overgeslagen. Doel: vaart in het verhaal houden.
• versnelling: wat er allemaal gebeurt, is kort opgeschreven. Doel: vaart in het verhaal houden
  
• vertraging: wat er allemaal gebeurt, is heel uitgebreid beschreven. Doel: met vertraging bouw je spanning op.

Kijkopdracht - James Bond

Welk begrip van 'tijd' zien we hier terug? 

Zelfstandig werken

1. Plenda woensdag 6 sept: lezen t/m pag. 140
2. Uitleg lezen Literaire begrippen (Tijd)
3. Vragen beantwoorden over Tijd, pag. 5-6
4. Maak een tijdsbalk van het verhaal en plaats de belangrijke 


5. Lezen in Zonder Titel, t/m 179 voor volgende dinsdag

pag.252

start van het verhaal

T G 2 D 

6 sept.

t/m pag. 142 gelezen

Hoe is Zivan als vluchteling? 

Lees tekst "Niemand kiest ervoor om vluchteling te zijn" en onderstreep moeilijke woorden

 

Vraag: in hoeverre verschilt Zivans situatie met die van Sabrine? 

Zelfgemaakte vragen maken 

zie Teams/Lesmateriaal/Bestanden

Literaire begrippen

Je maakt aantekeningen

Bespreken huiswerk van vorige lessen

Pag. 1 t/m 4

Ruimte

De plaatsen, het weer en het tijdstip waarop het verhaal zich afspeelt bepalen de sfeer. 

• Is het weer belangrijk voor dit verhaal? 
• Op welke plekken speelt Zonder Titel zich af?
• ...
• klaslokaal, schoolplein, kamer van Joshua, sportschool, opvanghuis in Friesland, bij het huis van Shanya, ingang van de supermarkt Vomar,...

Ruimte

Soms komt het weer / de ruimte overeen met hoe de hoofdpersoon zich voelt. Dat heet *parallellie. Bijvoorbeeld:

• zonneschijn * blijdschap 
  
• donkere, mysterieuze kelder * angst of spanning
  

*Contrast: de ruime is tegengesteld aan wat er zich afspeelt. Bv:

• begrafenis * zonnig, stralend weer
• vrolijk strand met spelende kinderen * dreiging van een haai in zee.

Overzicht literaire begrippen

- fictie/non-fictie

- realistisch/niet-realistisch

- personages: hoofdpersonen, bijfiguren, karakterontwikkeling

- perspectief: ik-/ personaal / meervoudig personaal / alwetend

- tijd: historisch, versnelling, vertraging, vertelde tijd, verteltijd, flashback, flashforward, opbouw van het verhaal

- ruimte: sfeer, weer, tijdstip, parallellie, contrast

- spanning

Wat veroorzaakt spanning in een roman of film?

•  ...
• dingen die als lezer nog niet weet (open plekken)
• cliffhangers
• vb: detective: wie heeft het gedaan?
• muziek, licht-/donkereffecten, uiterlijk van personages, tijdvertragingen, spannende plekken
• Let op: spanning is géén actie of sensatie 

Welke spanning komt in Zonder Titel voor?

Welke vragen heb je nog? 

Plenda (en nu aan werken): 

1. Vragen beantwoorden over Tijd, Ruimte, pag. 5, 6 en 7. 
2. Zo nodig theorie lezen



3. Verder lezen in Zonder Titel (t/m pag. 179 voor dinsdag 12 sept).

Wat heb je geleerd in 

deze les?