Formuleren C5, P1 (2)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Ga alvast zitten. 

Pak je laptop erbij en open 'Dagen van gras'. 

                                                    Nederlands havo4

Dagen van gras

Deze les

• Terugblik vorige les
• Uitleg C7, P1 

        - beknopte bijzin

        - (in)congruentie

• Opdrachten maken
• Evt. leesautobiografie afmaken 

Formuleren

• Ik ken de regels van verwijzen.
• Ik ken de regels van de samentrekking.
• Ik kan foutief beknopte bijzinnen herkennen en verbeteren.
• Ik kan (in)congruentie herkennen en verbeteren.

Verwijswoorden

Verwijswoorden

De-woorden: die/deze 

• mannelijk (concreet): hij/hem/zijn
• vrouwelijk (abstract): -heid-, -teit-, -nis, -schap, -de, -te, -ei, -ing, -ie, -iek, -ica, -theek, -tuur, -ine, -age, -is, -uur, -st): ze (dingen)/zij/haar

Het-woorden: onzijdig dat/dit/het/hem/zijn

Dus:

Mannen: vastpakken

Vrouwen: ongrijpbaar

Het: onzijdig

Verwijswoorden

hen: lv of na vz

Ik stuur hen door naar de volgende ronde. (wie/wat stuur ik?)

Ik geef het aan hen door. (kast- en vakantiewoorden)

hun: bez. vnw of mv

Ik geef hun door dat je wat later bent. (aan wie/voor wie geef ik door?) 

Dat zijn hun spullen. (direct voor zn, is van die personen)

Deze spullen zijn van hen. (na voorzetsel en niet direct voor zn)

Verwijswoorden

wat (i.p.v. dat)

1. na overtreffende trap - dit is het mooiste wat ik ooit las.

2. hele zin: ik ga vanmiddag zwemmen, wat ik heel leuk vind.

3. bij onbepaald vnw: er is niets wat ik niet kan leren.

wie of waar

wie + voorzetsel: personen  Hij is degene op wie ik het meest vertrouw.

waar + voorzetsel: dingen/dieren   Dat een plus een twee is, is iets waarop je kan vertrouwen.

Verwijswoorden

Let op! Antecedent

Het antecedent bepaalt waarnaar het woord verwijst. Kies vervolgens het juiste verwijswoord.

De commissie van gekke mensen verkoopt haar clubhuis.

Trappen van vergelijking

	vorm van het woord	als of dan ?
stellende trap	Schrijf het woord zo eenvoudig mogelijk: leuk / groot / etc.	als Fien is net zo groot als Marieke.
vergrotende trap	Zet -er achter het woord: leuker / groter Een woord dat op r eindigt, krijgt -der: verder.	dan Dorien is groter dan Koen.
overtreffende trap	Zet -st of -ste achter het leukst(e) / grootst(e) Een woord dat op st of sch eindigt, krijgt geen st, maar meest ervoor: (het) meest ....

(foutieve) samentrekking

Samentrekking

Samentrekking komen voor op drie niveaus:

• woordniveau: zon- en feestdagen (streepje)
• woordgroepsniveau: dure auto's en huizen (geen streepje)
• zinsniveau: Iris volleybalt op zaterdag en Peter op zondag.

Goede of foutieve samentrekking? 

Samentrekking op zinsniveau: Iris volleybalt op zaterdag en Peter op zondag.

Samentrekken mag alleen als aan vier voorwaarden is voldaan:

• dezelfde grammaticale functie: zinsdeel, woordsoort
• dezelfde betekenis:
• dezelfde vorm: enkelvoud, meervoud
• dezelfde plaats t.o.v. de persoonsvorm

(foutief) beknopte bijzin

Hoofd- en bijzinnen

• Hoofdzin: persoonsvorm en onderwerp naast elkaar. Je kunt er niets tussen plaatsen.
• Bijzin: persoonsvorm en onderwerp uit elkaar. Je kunt er wel iets tussen plaatsen

Ze gaat met me mee, als ik haar ticket betaal.

Ik vind hem heel slim, hoewel hij af en toe wel slordig is.

Beknopte bijzin

In een beknopte bijzin staat geen onderwerp. Als je er een gewone bijzin van maakt, moet het onderwerp verwijzen naar dezelfde persoon/zaak als het onderwerp uit de hoofdzin.

 

Luid lachend schonk hij een borrel in.  > Terwijl hij luid lachte, schonk hij een borrel in. 

Beknopte bijzin

In plaats van de persoonsvorm bevat de beknopte bijzin:

• een voltooid deelwoord (Afgeleid....);
• een onvoltooid deelwoord (.... liggend);
• te + infinitief (te besteden).  

Foutief beknopte bijzin

Als het onderwerp uit de hoofdzin niet het onderwerp is dat je in de bijzin zou kunnen zetten, dan is er sprake van een foutief beknopte bijzin . 

• Wachtend op het perron, bleek de trein al vertrokken.
• Kijkend uit het raam, viel plotseling en dakpan naar beneden. 

Waarom fout?

(in)congruentie

Incongruentie

Getal onderwerp en persoonsvorm moeten gelijk zijn: allebei enkelvoud of allebei meervoud.

Let op: 

• (aan) voor de zin: (aan) de leerlingen wordt gevraagd.
• kern van de lange woordgroep: dertig procent van de mensen is te dik. 

Opdracht

Maak van C5, P1:

• Verwijzen, opdr. 4 t/m 6 + 8 
• Trappen van vergelijking, 

       opdr. 9 t/m 11

• Samentrekking, opdr. 15 + 16
• Beknopte bijzin, opdr 17 t/m 19
• Congruentie: opdr. 20 +21

Leesautobiografie

Huiswerk

Woensdag 20 september:

Zie Magister H7 P2 + P3 en C5 P1

Vrijdag 22 september:

Leesautobiografie inleveren (Magister)