Spelling 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

SPELLING

Hoofdstuk 4

Alle of allen, beide of beiden?

Alle of allen, beide of beiden?

Woorden als alle(n), beide(n), enkele(n), weinige(n) en vele(n) schrijf je soms zonder -n en soms met -n.

Voorbeeld:

1. Alle fietsen die voor school stonden, zijn verwijderd.
   --> Alle zijn ze verwijderd.
2. Alle kinderen die voor school stonden, hebben gymles.
   --> Allen hebben gymles.

Alle of allen, beide of beiden?

Regel: 

Er kan alleen een -n achter het woord komen als het verwijst naar mensen.

Dit woord moet op dat moment zelfstandig worden gebruikt en niet bijvoeglijk.

• Enkele mensen staan in de rij. --> Enkele = bijvoeglijk gebruikt
  
• Enkelen staan in de rij. --> Enkelen = zelfstandig gebruikt
  
• Vele leggen een ei. --> Vele verwijst naar een kip, dus zonder -n.
  

Alle of allen, beide of beiden?

Uitzondering: 

• Hetgene waarnaar het woord verwijst moet je in gedachten erachter kunnen plaatsen.                                                                                                                   --> De meisjes hadden geshopt en ze hadden alle veel gekocht.                               

             In dit geval kun je 'meisjes' niet achter 'alle(n)' plaatsen, daarom zonder -n.

• Als hetgene waarnaar het verwijst al eerder in de zin wordt genoemd, schrijf je het woord zonder -n.

De komkommers in de koelkast waren (...) beschimmeld.

1. alle
2. allen

(...) kunnen het volhouden om drie uur achter elkaar voor Engels te leren.

1. weinige
2. weinigen

Van de ambtenaren op het stadhuis waren (...) te gestrest om aardig te zijn tegen hun collega's.

1. vele
2. velen

(...) paarden hadden zin om eens lekker door de wei te rennen.

1. enkele
2. enkelen

De jongens waren boos. Ze hadden (...) ontzettend op hun donder gekregen.

1. beide
2. beiden.

Misschien kunnen (...) best wel goed schaken.

1. bejaarde
2. bejaarden

De (...) leerlingen waren opgelucht; slechts (...) moesten hun verslag opnieuw inleveren.

1. meeste, enkele
2. meeste, enkelen
3. meesten, enkele
4. meesten, enkelen

De werknemers wilden wel aan de slag, maar (...) hadden hun gereedschap vergeten.

1. vele
2. velen

De apostrof, het trema

De apostrof

De apostrof

De apostrof gebruik je in meerdere gevallen:

1. meervoud
2. bezit
3. verkleinwoorden
4. afleidingen cijfer- en letterwoorden
5. weglatingen woorddelen

De apostrof

1. meervoud:

Je schrijft -'s (apostrof +s) achter het enkelvoud:

- bij woorden op a, i, o, u of y: pyjama --> pyjama's / kiwi --> kiwi's/ jojo --> jojo's

- bij afkortingen: pc's, havo's, tv's, WK's

! Let op: bij woorden die eindigen op twee of drie klinkers die samen één klank vormen, schrijf je in het meervoud de -s aan het woord vast: milieu --> milieus etui --> etuis

Maar: cavia --> cavia's / radio --> radio's want hier klinken de klinkers niet samen: 

ca-vi-a / ra-di-o

De apostrof

2. bezit:

• Je schrijft een apostrof met -s als een woord dat eindigt met een enkele a, i, o, u, y, een bezit aanduidt. Bijvoorbeeld: Dat is mama's tas. 

      Schrijf je de -s vast, dan krijg je een andere uitspraak.

• Je schrijft een apostrof met een -s als een woord dat eindigt op -e (uitspraak: -ee) een bezit aanduidt. Bijvoorbeeld: Dat is Igone's choreografie.

• Je schrijft een apostrof als een woord eindigt met een s-klank een bezit aanduidt. Bijvoorbeeld: Jonas' fiets is kapot. / Max' fiets is kapot. / Mulisch' boeken zijn heel bekend.

! Let op: Eindigt een woord op een stomme -e, of staat er een accent aigu op de -e (é), dan schrijf je de -s eraan vast. Bijvoorbeeld: Dat is Sannes/Renés tas.

De apostrof

3. verkleinwoorden

• Je schrijft een apostrof bij een verkleinwoord als het woord eindigt op -y. 

       Bijvoorbeeld --> baby'tje 

• Verkleinwoorden van cijfer- of letterwoorden krijgen ook een apostrof.

       Bijvoorbeeld: A4 - A4'tje / tv - tv'tje

De apostrof

4. afleidingen cijfer- en letterwoorden

Bij afleidingen van cijfer- en letterwoorden schrijf je ook een apostrof. 

Bijvoorbeeld: vvd'er. / 65+'er

De apostrof

5. weglatingen woorddelen

De apostrof wordt ook gebruikt dat er letters zijn weggelaten in een woord.

Bijvoorbeeld: A'dam / 's-Hertogenbosch / d'r / m'n / 's morgens

Het trema

Het trema

Het trema gebruik je in meerdere gevallen:

1. meervouden op -ee of -ie
2. klinkerbotsing
3. leenwoorden

Het trema

Het trema gebruik je bij meervouden van woorden op -ee of -ie

• Als het enkelvoud eindigt op -ee, maak je het meervoud met -ën:
   idee --> ideeën / fee --> feeën / trofee --> trofeeën
• Als het enkelvoud eindigt op -ie, maak je het meervoud met -ën of met -n. Dit is afhankelijk van de klemtoon:
  - als de klemtoon op -ie valt, dan voeg je -ën toe: theorie --> theorieën
  - als de klemtoon op een andere lettergreep valt, dan krijgt de laatste -e een trema en voeg je       alleen -n  toe: olie --> oliën

Het trema

2. Het trema gebruik je bij een klinkerbotsing. 

Hierbij kun je denken aan de klanken au, ou, oe, ei, ie, ui, eu,en ij.

Bijvoorbeeld: 

- reuni --> reünie

- concierge --> conciërge

Zonder trema kun je het woord anders uitspreken.

Het trema

3. Het trema gebruik je bij leenwoorden.

Hier is geen regel voor; dit is een stukje kennis.

Bijvoorbeeld: überhaupt

Gebruik de apostrof.
des middags

Schrijf korter, met een apostrof
zo een grapjas

Waar schrijf je een apostrof?

1. Annes vader
2. Lisas vader

Welke namen hebben (als ze een bezitsaanduiding zijn), géén apostrof nodig?

1. Gaby
2. Naomi
3. Dennis
4. Marieke

Waar is de apostrof onjuist geplaatst?

1. Levi's spijkerbroek
2. Felix's studie
3. Otto's huis

Waar is de apostrof goed geplaatst?

1. Lex's zusje
2. Lexs zusje
3. Lex' zusje

Trema?
financieel

1. Ja
2. Nee

Trema?
industriele

1. Ja
2. Nee

Trema?
tatoeage

1. Ja
2. Nee

Trema?
financien

1. ja
2. nee

Trema?
Welke vorm is onjuist?

1. gevarieerd
2. geïllustreerd
3. gekopieerd
4. gefinanciërd

Trema?
fotoalbum

1. Ja
2. Nee