H1 par. 1.2 De landbouw ontstaat / M+ brugklas

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 1

De tijd van jagers en boeren

H1. De tijd van jagers en boeren

par. 1.2 De landbouw ontstaat

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw verliep.
• Je kunt 3 oorzaken noemen van de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw.
• Je kunt vier gevolgen noemen van de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw.
• Je kent je de jaartallen en begrippen uit deze paragraaf. 

Invalshoeken

• Economisch: 
• Wat zijn de middelen van bestaan? 
• Leven mensen van de jacht, landbouw, industrie?
• Hoe komen mensen aan hun inkomsten?
• Geld

 

Invalshoeken

• Politiek-bestuurlijk: 
• Bestuur
• Wie is de baas? 
• Welke regels en wetten zijn er?

 

Invalshoeken

• sociaal: 
•  Leefomstandigheden van mensen.
•  Sociale lagen. 
• Zijn er grote verschillen tussen mannen/vrouwen en arm/rijk? 
• Leven de mensen in de stad of op het platteland?

Invalshoeken

• cultureel: 
• Gaat vooral over:
• geloof 
• kunst 
• wetenschap

Prehistorie

• alles tot 3000 v.C.
• tijd van jagers en boeren
• geen schrift en dus geen geschreven bronnen

Een langzame verandering

• Ongeveer 9.000 jaar v.C. veranderde in het Midden-Oosten heel langzaam de manier van leven van jagers en verzamelaars.

Landbouw

• Naast jagen en verzamelen gingen kleine groepjes aan akkerbouw doen. 
• In het begin alleen wat graankorrels in de grond stoppen.
• later onkruid wieden en water geven.

Landbouw

•  Eerste boeren leefden ook nog van de jacht.
• Later gaan boeren ook vee houden en fokken: veeteelt. 
• Akkerbouw en veeteelt samen: landbouw.
• Vaste woonplaats!

Waar leefden de eerste boeren?
Kies de juiste letter

1. Midden-Oosten en Noord-Afrika
2. Midden-Oosten en Europa
3. Noord-Afrika en Europa
4. Europa en Azie

Wat is veeteelt?
Kies de juiste letter

1. Het verbouwen van gewassen op akkers
2. Het houden en fokken van dieren

Veeteelt zorgde voor voedsel voor de boeren,
maar waarvoor waren dieren nog meer handig?

Bedenk een reden waarom worden jagers en verzamelaars boer werden.

Oorzaken landbouw

• Boeren moesten veel harder werken dan jagers-verzamelaars.
• Waarom gaan ze dan toch over op de landbouw?
• Dat heeft 3 oorzaken:

Oorzaken landbouw

Eerste oorzaak:

• Rond 10.000 v.C. vond er een klimaatverandering plaats.
• Daardoor meer voedsel in de natuur.
• Jagers en verzamelaars konden in het Midden-Oosten op een plek blijven wonen.
• Wilde graansoorten  waren voor de jagers en verzamelaars een belangrijke bron van voedsel. De graankorrels vermaalden ze tot meel.

Oorzaken landbouw

Tweede oorzaak:

• Bevolkingsgroei doordat mensen op 1 plek woonden en er meer voedsel was.
• Door de bevolkingsgroei was er meer voedsel nodig.

Oorzaken landbouw

Derde oorzaak:

• Mensen kregen meer kennis over planten en dieren.
• Ze maakten grond geschikt voor landbouw.
• En leerden hoe ze runderen, schapen, varkens en geiten tam moesten maken.

Oorzaken landbouw

• Landbouw ontstond in het Midden-Oosten.
• Daar groeiden wilde graansoorten en bonen die geschikt waren om te verbouwen.
• Ook leefden er veel dieren die je kon temmen.

Jagers en verzamelaars leefden heel anders dan boeren. Wat was er anders? Bedenk 1 voorbeeld.

Grote gevolgen

Wat zijn de gevolgen van de overgang van het jagen en verzamelen op de landbouw:

1. Vaste woonplaats
2. Bevolkingsgroei door meer voedsel. 
3. Sociale verschillen.

Grote gevolgen

4. Besmettelijke veeziekten konden overslaan op mensen: 

• veel slachtoffers, omdat mensen dichter op elkaar leefden. 

Noem 1 voordeel van het boerenleven

Noem
1 nadeel van het boerenleven

Schrijf 1 ding op die je vandaag geleerd hebt.

Wat vind je nog lastig?