H6 par. 3 De ontdekkingsreizen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

H6 Nieuwe ideeën, nieuwe werelden

6.3 de ontdekkingsreizen

• Tijdvak: Tijd van ontdekkers en hervormers 
• 1500-1600

• Periode: vroegmoderne tijd
• 1500-1800

Invalshoeken

• Economisch: 
• wat zijn de middelen van bestaan? 
• Denk hierbij bijvoorbeeld jagen en verzamelen, landbouw, industrie. 
• Hoe komen mensen aan hun inkomsten?

 

Invalshoeken

• Politiek-bestuurlijk: 
• hoe wordt de samenleving bestuurd? 
• Wie is de baas? 
• Welke regels en wetten zijn er?

 

Invalshoeken

• sociaal: 
• dit gaat bijvoorbeeld over de leefomstandigheden van mensen en de verschillende sociale lagen. 
• Zijn er grote verschillen tussen mannen/vrouwen en arm/rijk? 
• Leven de mensen in de stad of op het platteland?

Invalshoeken

• cultureel: wat denken en voelen de mensen en hoe uitten ze dit?
• bijvoorbeeld in hun gewoontes en regels, 
• geloof, 
• kunst en 
• wetenschap. 

Normen en waarden

Met waarden bedoelen we zaken die mensen belangrijk vinden in hun leven, bijvoorbeeld:

• behulpzaamheid, 
• eerlijkheid of 
• een goed moslim of christen zijn.
  

Normen en waarden

Met normen bedoelen we regels waaraan leden van een samenleving zich moeten houden, zoals geschreven en ongeschreven wetten en vaste gebruiken. 

Voorbeelden van normen zijn: 

• ‘afval gooi je in de prullenbak’ 
• en ‘diefstal is verboden’.

Lees de bron hiernaast.
Wat was aan het begin van de 17e eeuw de norm van de protestantse kerk op het gebied van slavenhandel?

Lees de bron hiernaast nogmaals.
Welke andere norm was volgens dominee Udemans te lezen in de Bijbel?

Kenmerkende aspecten

Begin Europese overzeese expansie

Renaissance

Hernieuwde oriëntatie op klassieke Oudheid

Herhaling 6.1 en 6.2

• Hoe veranderde de kunst in de renaissance? 
• Waar begon de renaissance en waarom juist daar?
• Wat zijn humanisten?
  
• Wat vonden humanisten belangrijk?
  
• Wie was Erasmus? 
  

Leerdoelen 6.3

• Je kunt uitleggen hoe de Europese langeafstandshandel er in de late middeleeuwen uitzag en wat daarin veranderde.
  
• Je kunt enkele redenen geven waarom Europeanen op ontdekkingsreis gingen.
  
• Je kunt uitleggen welke economische gevolgen de ontdekkingsreizen hadden voor gebieden in Azië en Amerika.
• Je kent de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.

In de Middeleeuwen

Europeanen kenden maar klein deel van de wereld:

• noordkust Afrika
• Midden-Oosten (kruistochten, richting oosten onbekend)
• China & Indië (India en Indonesië) waren er nooit geweest -> beeld heel vaag

• Handel in specerijen, zijde en suiker uit Azië
  
• Via Midden-Oosten
  
• Italiaanse kooplieden kochten van Arabische handelaren -> markten in Egypte en Constantinopel 

• Handel werd steeds lastiger; Turken veroverden in 1453 Constantinopel, zij hieven belasting op de handel.
  
• Midden-Oosten hoorde nu bij Ottomaanse Rijk (einde Oost-Romeinse Rijk) 
• De Portugezen zagen een kans -->  op ontdekkingsreis --> op zoek naar nieuwe routes

Waardoor mogelijk?

• Stevigere schepen
• De uitvinding van het kompas 
• Ontwikkeling van nieuwe kaarten

Hendrik de Zeevaarder

• Portugese prins
• 1e helft 15e eeuw 
• Delen van Afrikaanse westkust verkennen
• Islam uit Afrika verdrijven 
• Handel in Afrikaanse producten 
• Hoop: om Afrika heen varen naar Indië. Lukte in 1498 

Christoffel Columbus 

• Italiaan
• Voor Spaanse vorst naar Indië varen
• Richting het westen varen --> aarde rond, dus zo ook bij Indië komen
• Ontdekte op deze manier Amerika in 1492

Oorzaken overzeese expansie

(= de uitbreiding van een gebied of van invloed)

• Behoefte aan nieuwe handelsroutes 
• Verspreiding Christendom

Herhaling

• Waarom moesten Europeanen opzoek naar een nieuwe route naar Azië?
  
• Wat zijn ontdekkingsreizen?
• Wie is Columbus?
• Welke twee redenen waren er om op ontdekkingsreis te gaan?

Economische gevolgen ontdekkingsreizen

• Bouw van handelsposten langs kusten Afrika, Azië, Amerika
  = Een fort met een haven, pakhuizen en woningen.

• Handelswaar kopen van plaatselijke vorsten + handelaren. 
• Geweld om gunstige prijs af te dwingen

• Spanjaarden stichtten kolonies in binnenland Midden- en Zuid-Amerika 
• kolonie: gebied buiten het eigen land dat is veroverd en wordt bestuurd door het moederland.
• Plantages (en mijnen) gesticht: groot landbouwbedrijf waarop één product werd verbouwd, zoals rietsuiker, koffie of tabak.   Opbrengst naar Europa. 

Politiek-bestuurlijk gevolg:

• Overal op de wereld vestigden zich Europeanen --> kregen in die gebieden vaak veel macht. 

Culturele gevolgen:

• Verspreiding Christendom --> lokale godsdiensten verdwenen

Is dit een wereldkaart van voor of na 1492?

1. Voor
2. Na

Wie ontdekte Amerika?

1. Hendrik de Zeevaarder
2. Columbus

De uitbreiding van een gebied of van invloed.

1. ontdekkingsreizen
2. Gebied buiten het eigen land dat is veroverd en wordt bestuurd door het moederland.
3. expansie

Groot landbouwbedrijf waarop één product werd verbouwd, zoals rietsuiker, koffie of tabak.

1. kolonie
2. plantage
3. handelspost

Europeanen moesten nieuwe routes naar Azië zoeken omdat het Ottomaanse Rijk Constantinopel had veroverd

1. Juist
2. Onjuist

Ontdekkingsreizen waren altijd heel veilig

1. Juist
2. Onjuist

Een van de reden dat mensen op ontdekkingsreis gingen was om het Christendom te verspreiden

1. Juist
2. Onjuist

Uit welke periode komt dit kunstwerk?

1. De oudheid
2. De middeleeuwen
3. De renaissance

Dit gebouw komt uit de...

1. Middeleeuwen
2. Renaissance

Geleerde uit de tijd van de renaissance, die teksten uit de oudheid bestudeerde en vertaalde.

1. Renaissance
2. Humanist
3. Romein
4. Priester