Leesvaardig: alinea's (NIeuw Nederlands)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Leesvaardig (Nieuw Nederlands)

De alinea (paragraaf 3)

tekstverbanden (paragraaf 4)

Leerdoel

Herkennen veel voorkomende tekststructuren;

opbouw alinea's: herkennen kernzin

Herkennen tekstverbanden:

1. tussen alinea's;
2. tussen zinnen;
3. tussen deelzinnen.

Tot nu toe

- indeling tekst

- vaste tekststructuren

Veel voorkomende tekststructuren:

argumentatiestructuur

aspectenstructuur

probleem/oplossingstructuur

verklaringsstructuur

verleden/heden(/toekomst)structuur

voor- en nadelenstructuur

vraag/antwoordstructuur

Alinea en kernzin

Alinea:

• Elke tekst is ingedeeld in alinea's.
• Een goed opgebouwde alinea is een afgeronde eenheid met één deelonderwerp.

Kernzin:

• de zin die het belangrijkste (de hoofdgedachte) van een alinea weergeeft; 
• staat meestal aan het begin of aan het eind van de alinea: de rest van de alinea is een uitwerking (een verduidelijking of toelichting). 
• Bij langere alinea´s staat de kernzin  vaak na een overgangszin. De kernzin is dan de tweede zin van de alinea.

Functie van een alinea

Een tekst heeft een bepaalde structuur. 

Binnen die structuur is een tekst opgebouwd uit met elkaar samenhangende tekstdelen, alinea's. 

Die tekstdelen hebben een bepaalde functie.

Functiewoorden

De functie van een tekstdeel/alinea kun je vaak in één woord samenvatten. Die woorden noemen we functiewoorden.

Aanbeveling

Aanleiding

Constatering

Probleemstelling

Uitwerking

Verklaring

Afweging

Anekdote

Definitie

Nuancering

Tegenwerping

Vraagstelling

Functiewoorden

Functiewoorden

Welk functiewoord past bij deze omschrijving?
De schrijver geeft goede raad in een tekstdeel en doet bijvoorbeeld een suggestie voor de oplossing van een probleem.

1. Constatering
2. Uitwerking
3. Aanbeveling
4. Aanleiding

Welk functiewoord past bij deze omschrijving?
De schrijver geeft aan over welk probleem (een deel van) zijn tekst gaat. Hij benoemt en omschrijft dat probleem.

1. Uitwerking
2. Aanleiding
3. Constatering
4. Probleemstelling

Wat is het bijbehorende functiewoord?

1. Aanbeveling
2. Aanleiding
3. Constatering
4. Verklaring

Theorie

Paragraaf 4: Tekstverbanden

(blz. 37-39)

Wat zijn tekstverbanden?

• De zinnen in een tekst staan met elkaar in verband. Een aantal samenhangende zinnen vormt een alinea.
  De verbanden tussen alinea’s onderling, tussen zinnen onderling herken je vaak aan signaalwoorden.  
• Bij een goede tekst hangen woorden, zinnen en alinea's dus met elkaar samen.

• Dit noemen we tekstverbanden.

Opdracht

Bestudeer 1,5 minuut blz. 37 

 Daarna boeken dicht 

Maak de volgende sleepvragen! 

Zet de juiste signaalwoorden bij de juiste tekstverbanden 

Per sleepvraag krijg je een minuut.

Sleep de signaalwoorden naar de juiste tekstverbanden.

Opsommend verband

Tegenstelling

Oorzaak gevolg

Chronologie

daardoor

maar

tevens

evenwel

eerst

ten slotte

doordat

dat kwam door

vroeger

echter

toen

verder

Sleep de signaalwoorden naar de juiste tekstverbanden.

toelichtend verband

voorwaardelijk verband

vergelijkend verband

redengevend verband

evenals

mits

zo

als

namelijk

neem nou

net zo als

omdat

tenzij

want

bijvoorbeeld

Sleep de signaalwoorden naar de juiste tekstverbanden.

Doel-middel verband

Toegevend verband

samenvattend verband

Concluderend verband

daarvoor

ook al

kortom

dus

al met al

weliswaar

met andere woorden

samengevat

daarom

ofschoon 

door ... te

om te ...

Huiswerk voor 2 februari

Leer paragraaf 4: 'Tekstverbanden'

Maak opdracht 4 p. 37-39
Tekstverbanden

 

Huiswerkcontrole

Het huiswerk voor vandaag:

Opdracht 3, blz. 33 t/m 36 maken

Paragraaf 4: 'Tekstverbanden' (blz. 37) doornemen

Vraag 1: Wat is het onderwerp van de tekst?

Vraag 7: Met welke alinea begint 'Verslaafde hersenen'?

Vraag 13: Wat is de kernzin van alinea 5?

Vraag 14: Wat is de kernzin van alinea 6?

Vraag 18

Maak de nu volgende sleepvraag met behulp van je antwoorden 

Onze hersenen raken verslaafd aan veel impulsen, afleiding en snelle behoeftebevrediging.

Ons brein weet alleen nog maar raad met korte flitsen.

Onze hersenen veranderen.

We gebruiken internet / sociale media.

A

B

C

D

Vraag 20: Wat is de kernzin van alinea 13?

vraag 23: Welke soort afsluiting gebruikt de auteur?

1. een aanbeveling
2. een afweging
3. een conclusie
4. een samenvatting

Welke drie belangrijke tekstsoorten ken je?

Sleep de juiste tekstdoelen naar de tekstsoorten.

Lezers overtuigen van jouw standpunt.

Objectieve, informerende tekst

opiniërende tekst, lezers laten nadenken en een mening vormen

Uiteenzetting

Beschouwing

Betoog

Extra uitleg

Kijk de volgende video voor extra uitleg.

www.youtube.com

Huiswerk

Paragraaf 3: 'De alinea' 

Maak opdracht 3, blz. 33 t/m 36

Lees paragraaf 4: 'Tekstverbanden' (blz. 37), lesstof volgende week dinsdag.