5H 11.4 Bloedplasma en bloedcellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

11.4 Bloedplasma en bloedcellen

Deze les:

- Samenstelling bloed

- Transport O2 en CO2

- D-toets H5 Voeding en vertering

11.4 Leerdoelen en begrippen

Je leert wat de samenstelling is van het bloed en wat de functie is van de bestanddelen van bloed en bloedplasma. 

bloedsamenstelling, bloedplasma, voedingsstof, afvalstof, cholesterol, rode bloedcellen, witte bloedcellen, (rode) beenmerg, stamcellen, hemoglobine, afweer, bloedplaatjes, bloedstolling, bloedarmoede, epo, diffusie, zuurstoftransport, koolstofdioxidetransport, waterstofcarbonaation (HCO₃^-), waterstofion (H⁺), bloedprop, stollingsfactoren, trombine, protrombine, fibrinogeen. fibrinedraden, bloedstolsel. 

Bloed; wat zit erin?

Rode bloedcellen

Zuurstoftransport:

• Hemoglobine: rode kleurstof in rode bloedcellen
  
• In hemoglobine zit ijzer
• Zuurstof hecht aan het ijzer in hemoglobine

De rol van rode bloedcellen

Hemoglobine wordt afgekort tot Hb.

In je longen zal hemoglobine zuurstof binden:

Hb + O₂ --> HbO₂

 in je spieren juist loslaten:

HbO₂ --> Hb + O₂ 

Rode bloedcellen

Rode bloedcellen hebben geen celkern! --> korte levensduur  (slechts 3-4 maanden) én kunnen niet meer delen. 

Ze worden afgebroken in de milt en lever. Ijzer uit hemoglobine wordt hergebruikt voor aanmaak nieuwe rode bloedcellen. 

Waar worden nieuwe bloedcellen gevormd?

1. In het bloed, door deling
2. Beenmerg
3. Lever
4. Milt

Binas 84I

Een rode bloedcel is de enige cel zonder kern. Leg uit wat hiervan het voordeel (1) en nadeel (2) is.

Aanmaak bloedcellen

De aanmaak van nieuwe rode bloedcellen vindt plaats in het rode beenmerg. 

Staat onder invloed van het hormoon epo (wordt in de nieren gemaakt). 

Regeling

Hoe meer EPO --> hoe meer aanmaak rode bloedcellen. 

Als er zuurstoftekort is in het bloed maken de nieren meer EPO aan. 

Bloeddoping/ hoogtetraining.

Bloedarmoede

Te weinig rode bloedcellen. Dan kan het bloed onvoldoende zuurstof vervoeren. 

Oorzaken:

- Vaak ijzertekort (= tekort hemoglobine).

- Soms te weinig aanmaak bloedcellen (= tekort aan EPO).

Welk signaal stimuleert in de nieren de productie van EPO?

IJzer

EPO

Zuurstof

Waarom hebben mensen met een verminderde hartwerking vaak meer rode bloedcellen?

Wat is het gevaar van veel meer rode bloedcellen dan normaal?

Welk bloedvat bevat vooral hemoglobine zonder zuurstof?

1. De longader
2. De longslagader
3. De aorta
4. De leverslagader

Rode bloedcellen zijn belangrijk voor zuurstoftransport. Wat zijn de belangrijkste functies van witte bloedcellen en bloedplaatjes?

1. Wit: Transport CO2 Plaatjes: Transport voedingsstoffen
2. Wit: Afweer Plaatjes: Bloedstolling
3. Wit: Afweer Plaatjes: Transport afvalstoffen
4. Wit: Transport voedingsstoffen Plaatjes: Afweer

Lees: Boek blz. 110

 

"Transport van koolstofdioxide"

+ Bron 17 bestuderen

CO2 afgifte (weefsel) BINAS 83E

Stap 1 

De CO2 die in de weefsels wordt geproduceert diffundeert naar het bloed. Daarna in de rode bloedcellen.

1

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 2 

Deel van het CO₂ bindt aan hemoglobine (Hb).

2

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 3 

Deel van het CO2 reageert met H₂O en wordt met behulp van een enzym omgezet tot HCO₃^- (waterstofcarbonaation) en H⁺ (waterstofion).

HCO₃^- diffundeert de rode bloedcel uit en wordt verder via het bloedplasma vervoerd.

3

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 4

H+ bindt aan hemoglobine tot HbH.

Dit voorkomt dat het bloed te zuur wordt.

4

Zuurgraad bloed

De zuurgraad van de omgeving heeft invloed op de werking van enzymen en andere eiwitten. Daarom is het belangrijk dat de zuurgraad van bloed zo constant mogelijk blijft (pH 7,36-7,4).

Hoge zuurgraad

Lage pH

Veel H⁺ ionen

Lage zuurgraad

Hoge pH

Weinig H+ ionen

CO2 afgifte (longen)

Afgifte van CO₂ aan longen (uitademen):

1. HCO3- diffundeert de rode bloedcel in.

2. H+ en CO2 komen vrij.

3. H+ en HCO3- vormen H2O en CO2

5. CO2 diffundeert de cel uit, het bloedplasma in en richting het longblaasje.

Zet in de juiste volgorde

I bloed vervoert HCO₃^- naar de longen

II diffusie CO₂ uit de weefsels naar de rode bloedcellen

III enzym in rode bloedcellen zet CO₂ om in H⁺ en HCO₃^-

IV hemoglobine bindt H⁺ en HCO₃^- lost op in het bloedplasma

D-toets H5 

Voeding en Energie

- Maak de toets zelfstandig!

- Klaar? Kijk jezelf na en bepaal je cijfer

- Nog niet voldoende? Kom naar vakSWT!

Huiswerk

- Maken D-toets 11.1 - 11.3 (via Classroom)

- Lezen 11.4 "Bloedstolling" + maken opdr. 7 t/m 9, 12 en 13.