grammatica les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Grammatica les 2

Doelen

Het gezegde in een zin kunnen vinden

Het lijdend voorwerp in een zin kunnen vinden

Het meewerkend voorwerp kunnen vinden

Volgorde bij het ontleden

1. Persoonsvorm/ persoonsvormen
2. Zinsdelen
3. Werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde
4. Onderwerp
5. Lijdend voorwerp
6. meewerkend voorwerp

gezegde

Het gezegde geeft aan wat het onderwerp doet of wat de situatie is:

• 1 of meer werkwoorden
• 1 of meer werkwoorden plus een aanvulling

werkwoordelijk gezegde

1 werkwoord is het belangrijkste werkwoord = heeft een duidelijke betekenis.

Wanneer een werkwoord een duidelijke betekenis heeft, vormen alle werkwoorden in die zin het werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde

Lijdend voorwerp

Na de persoonsvorm, zinsdelen, onderwerp en het gezegde in een zin volgt het lijdend voorwerp.

Je vindt het lijdend voorwerp door de vraag te stellen:

Wie/wat + wg + o?

Het lijdend voorwerp tref je aan bij werkwoorden waar je iets/ of iemand voor kunt zetten, bijvoorbeeld: bekijken, zoeken, verlaten

Thomas moet zijn cello stemmen

Wat moet Thomas stemmen: zijn cello 

zijn cello = lijdend voorwerp           

let op

• een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel
• een zin met een naamwoordelijk gezegde kan geen lijdend voorwerp hebben
• een losstaande bijvoeglijk naamwoord kan geen lijdend voorwerp zijn = meestal een aanvulling in een naamwoordelijk gezegd - hij is ambitieus

Schrijf de volgende zin in je schrift:

Aysun stuurt een berichtje aan haar klasgenoten

Wat is de persoonsvorm in de zin?

1. Aysun
2. stuurt
3. een berichtje
4. aan haar klasgenoten

Verdeel de zin nu in zinsdelen

Aysun stuurt een berichtje aan haar klasgenoten

Welke stappen moet je nu nog doen om de zin te ontleden?

Zin ontleden

Kijk nu naar jullie stappenplan en ga de zin verder ontleden

Meewerkend voorwerp

Er blijft een zinsdeel over

AAN HAAR KLASGENOTEN

Dit is het meewerkend voorwerk!

Hoe vind je het meewerkend voorwerp

Door de vraag te stellen: aan/voor wie/wat+wg+o+lv

Met de aan/voor-proef

• begint een zinsdeel met aan of voor en kun je dun je dit ook weglaten? (zinsdeel is mv)
• begint een zinsdeel niet met aan of voor, maar kun je het er wel voor zetten? (zinsdeel is mv)

Aan de slag

Je gaat nu oefenen om het gezegde, het lijdend voorwerp en het meewerkend voorwerp in een zin te vinden:

Je maakt van hoofdstuk 2.4 de volgende opdrachten (online )

3,4,5

Je maakt van hoofdstuk 4.4 de volgende opdrachten (online )

5,6