HD 14 - compleet

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk14 - Duurzaamheid

14.1

Voedselkringloop en koolstofkringloop!

Hoe voorkom je uitputting van de aarde? 

Teveel gebruik van aarde = uitputting. 

-> en dus tekort aan voedsel, water, energie, grondstoffen. 

Voedselkringloop = kringloop van mineralen en voedsel 

Voedselkringloop; op een rijtje: 

*De producenten (planten) leggen tijdens de fotosynthese energie uit zonlicht vast in glucose.
-> Planten gebruiken bij de fotosynthese water en koolstofdioxide. Uit de energierijke stof glucose, maken planten andere voedingsstoffen. 

-> De consumenten (dieren en mensen) gebruiken de voedingsstoffen die planten maken. De energie uit glucose komt vrij door de verbranding in je cellen. 

-> Afvaleters (insecten bv) eten dode resten (natuurlijk afval) van producenten en consumenten en maken het zo klein. 

 -> De reducenten (schimmels en bacteriën) zetten de resten om in mineralen. De planten nemen die mineralen weer op.

Koolstofkringloop

 (koolstofdioxide // glucose)

Beredeneer:

Fotosynthese/verbranding?

Wie leggen er koolstof VAST?

Wie maken er koolstof VRIJ?

Koolstofkringloop

De kringloop van fotosynthese en verbranding. 

* In de kringloop zit een koolstofdeeltje (C) dat in beide formules terugkomt (koolstofdioxide // glucose)

Fossiele brandstoffen

Steenkool, aardolie, aardgas

Wat is het probleem bij de verbranding hiervan?

Wat is het probleem van teveel CO2?

Over die kringlopen..

Gesloten kringloop: als de verbruikte stoffen ook weer aangevuld worden.

Compost: mest voor de tuin, gemaakt door GFT-afval

Recyclen: hergebruiken.

14.2

Waarom zijn er regels voor boeren? 

Veeteeltbedrijven: meer mest dan nodig. -> mestoverschot. ->
Teveel mestverspreiding over land ->

overbemesting. - meer mineralen dan grond/planten nodig heeft - mineralen komen in grondwater in natuurgebieden - > vermesting (eutrofiëring) -> milieuproblemen.

Eutrofiëring:

Eutrofiëring = vermesting

-> milieuproblemen:

1. sommige planten gaan exreem hard groeien/andere verdwijnen. Bijv: heide

2. Waterbloei -> snelle groei van algen/kroos -> afbraak van bacteriën kost véél zuurstof -> alle dieren in sloot dood. 

Verzuring van de bodem

Ammoniak: stinkende gas in mest -> veroorzaakt verzuring. 

1. ammoniak in bodem -> bacterién zetten dit om in nitraat + salpeterzuur

2. Ammoniak komt in lucht -> bij neerslag in bodem -> omgezet in salpeterzuur. 

Regels voor boeren

1. Ze mogen niet méér mineralen op land brengen dan hun gewassen op kunnen nemen. Daarom- verplicht hun  ‘mineralenboekhouding’ bijhouden.

2. Mest niet over het land verspreiden, maar met machine in de grond spuiten: mestinjectie (bron 9).

Regels voor gewas-beschermingsmiddelen

2 eisen aan gewasbesch.middelen: 1.De middelen werken selectief: doden zo veel mogelijk alleen de plaagorganismen.

2,De middelen zijn biologisch afbreekbaar: af te breken door schimmels+ bact. -> Gif blijft dan niet heel lang in de bodem zitten.

Gifophoping

Gif lang in bodem? -> planten opname -> consumenten ook gifopname -> gifstoffen doorgave -> einde keten = gifophoping

Regels voor het welzijn van dieren

- Uiten van natuurlijk gedrag van dier graag.
-> Goede leefomstandigheden creëren.

-Belemmering natuurlijk gedrag? -> abnormaal gedrag; bv kippen pikken elkaar/ varkens bijten in stalen hekken.

-> Dus: Regels over minimale hoeveelheid ruimte + licht. 

 

Dusss..
Waarom zijn er zoveel regels voor boeren

1. Overbemesting/mestoverschot: regels voor bemesting

2. Gifophoping: regels voor gewasmeschermingsmiddelen

3. Welzijn van de dieren: regels voor het welzijn van de dieren.

14.3

Wat zijn de gevolgen van luchtvervuiling?

Fossiele brandstoffen: aardolie, aardgas en steenkool.

-> verbrand in motoren, fabrieken, huizen, energiecentrales.

-> hierbij: afvalgassen in de lucht
 1. koolstofdioxide
2. zwaveldioxide
3. stikstofdioxide 

Uitstoot: Vrijkomen van afvalgassen

Fijnstof in de lucht

Fijnstof = kleine deeltjes stof/roet in lucht -> luchtvervuiling
- inademen = slecht voor gezondheid

Smog = mist van fijnstof + afvalgas, vooral op warme,windstille dagen

Verzuring = bodem zuur a.g.v. uitstoot van ammoniak(landbouw)/stikst.dioxide/zwaveldioxide (industrie/verkeer)

Gevolg van verzuring

Verzuring vd bodem -twee gevolgen: (bron 7).

1. Door zuur lossen mineralen op -spoelen uit naar het grondwater -> onbereikbaar voor plantenwortels.

2. Door zuur komen giftige stoffen in bodem vrij, (bv lood/ aluminium) -> beschadigt wortelharen. -> zieke planten. 

Wat is het probleem van CO2?

Fossiele brandstoffen: ontstaan uit planten/dierenresten 300 miljoen jr. geleden -> bij verbranding teveel CO2 in lucht -> natuurlijke koolstofkringloop verstoord

Koolstofkringloop

(herhaling)

De kringloop van fotosynthese en verbranding. 

* In de kringloop zit een koolstofdeeltje (C) dat in beide formules terugkomt (koolstofdioxide // glucose)

Natuurlijke/verstoorde koolstofkringloop

Eerst de 'natuurlijke kringloop' :
*Planten maken uit CO2 en water de energierijke stof glucose (C6H12O2).

*Dieren &mensen eten planten en krijgen de glucose binnen. vervolgens verbranden ze de glucose -> voor energie. 

Daarbij komt CO2 vrij.

*Planten nemen het CO2 uit de lucht weer op.

Natuurlijke/verstoorde kringloop

Teveel CO2, door het vele verbranden van fossiele brandstoffen.

- té veel CO2 in lucht? -> niet meer op te nemen door planten -> teveel CO2 in atmosfeer -> 'versterkt broeikaseffect'. 

Filmpjes over het broeikaseffect

Op de volgende dia's onder andere verschillende filmpjes over het broeikaseffect.

14.4

Hoe verminder je het broeikaseffect?

1. Minder elektriciteit of gas gebruiken

2. Duurzame energie gebruiken; wind-en zonne-energie, of
biobrandstoffen(gemaakt door planten); zoals biogas uit afval of biodiesel uit algen

Noem een voorbeeld van een biobrandstof.

Wat helpt tegen luchtvervuiling?

- Minder fossiele brandstoffen gebruiken (minder CO2 - ook minder zwaveldioxide, stikstofdioxiden en fijnstof in de lucht

- Fabrieken rook zuiveren en CO2 opslaan 

- Auto's : katalysator in uitlaat 

- Dieselauto's met roetfilter

Teken de koolstofkringloop

Gebruik: energie uit zonlicht, energie komt vrij, CO2+H2O, C6H12O6 (=glucose), zuurstof, fotosynthese en verbranding. 

TIP: begin eens met het opschrijven van de reactievergelijkingen van fotosynthese en verbranding.

Klaar? Check jezelf met bron 6 uit paragraaf 14.1

14.6

Waardoor verandert het klimaat?

Klimaat: gemiddelde weer over langere periode in bepaald gebied. 

- in NL: stijgend klimaat. 

- algemeen op aarde: stijgende temperatuur. 

Gevolgen?.....

Waardoor vindt er opwarming van de aarde plaats? 

1. natuurlijke schommelingen -> vroeger waren er immers ook ijstijden, tijdens middeleeuwen juist hoog -> weinig bewijs 

2. Versterkt broeikaseffect - veel bewijs -> CO2 stijgt door verbranding fossiele brandstoffen + ontbossing. 

opwarming aarde

Minder bos.. en dus? 

Minder bos = minder opname van CO2 door planten. 

'Ontbossing' noem je dit. -> versterkte broeikaseffect

Welke gevolgen heeft opwarming?

3. Vaker extreem weer

- Overstromingen, stormen, droogte

4. De natuur verandert

- Nieuwe omstandigheden voor dieren en planten: evolutie

Exoten in Nederland

Kies: tijgermug, amerikaanse rivierkreeft, halsbandparkiet of eikenprocessierups

Zoek informatie over de exoot die je gekozen hebt om de volgende vragen te kunnen beantwoorden.

- Wat is een (invasieve) exoot?

-Wat zijn de gevolgen van de aanwezigheid van deze exoot in Nederland op het ecosysteem?