Budgetteren les 4

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 3

Les 4

Financiën, LVB-ers en ouderen

Geldzorgen herkennen bij LVB-ers

Kort Filmpje LVB-ers en geldzorgen

Financieel misbruik ouderen

Het gesprek aangaan

Geldzorgen herkennen

Signalen LVB en schulden:

- Ongeordende administratie

- Afspraken niet nakomen

- Geen weet hebben of gebruik maken van

financiële regelingen

- Snel impulsieve aankopen doen

- Weinig (hulp)vragen stellen/niet doorvragen

Financieel misbruik bij ouderen

Welke vormen van ouderenmishandeling zien we?

Er zijn verschillende vormen van

ouderenmishandeling:

1. Lichamelijk geweld

2. Geestelijk geweld

3. Verwaarlozing

4. Seksueel misbruik

5. Financieel misbruik 

alliantievrijwilligeschuldhulp.nl

Feiten 

Financieel misbruik is het ongeoorloofd gebruik maken van bezittingen van de oudere. 

Onderzoek uit 2018 laat zien dat financieel misbruik de meest

gerapporteerde vorm van ouderenmishandeling is, gevolgd door psychische en lichamelijke mishandeling. 

Welke signalen kunnen wijzen

op financieel misbruik?

• Onverklaarbare geldopnamen

• Betaalachterstand huur/energie

• Spullen of geld verdwijnen

• Schulden/schuldeisers

• Lege koelkast, geen eten in huis

• Depressiviteit/angstig

• Onverzorgd en verwaarloosd

huishouden

• Geen privacy in gesprek met

verzorger/hulpverlener

• Gebrek aan (medische)

voorzieningen 

Risicogroepen ouderen

Welke ouderen lopen meer risico op financieel misbruik?

Slachtoffers zijn vaak alleenwonende ouderen met afhankelijkheid en

beperkte kennis op administratief en financieel gebied. Vaak is er ook sprake van een fysieke, sociale of mentale beperking bij de oudere. 

Risico lopende ouderen:

• Vrouwelijke weduwen

• Met hoge leeftijd

• Met een klein sociaal netwerk

• Demente ouderen of na een

beroerte/ziekte

• Met een inwonend familielid

• Met een familielid of kennis met

financiële problemen

• Met een familielid of kennis waarbij

verslavings- of psychiatrische

problematiek speelt

• Ouderen met veel geld/

bezittingen/een eigen huis

• Kinderloze ouderen

• Ouderen met een PGB

Plegers

Wie zijn de plegers van financieel misbruik?

De pleger is vaak een naaste familielid of een goede bekende. Soms is de

pleger een plotselinge ‘nieuwe vriend (-in)’ die zich intensief gaat bezighouden met de oudere.

Ook beroepskrachten en vrijwilligers kunnen pleger zijn. Het misbruik kan

bij de oudere thuis of in een (zorg-) instelling plaatsvinden. 

Melden

Wat te doen als de pleger een beroepskracht is?

Wanneer een professional financieel misbruik door een collega of een

vrijwilliger signaleert, heeft de professional een interne meldplicht. 

De professional zal dit moeten bespreken met de leidinggevende. 

Vervolg

De leidinggevende bij (vermoedens van) financieel misbruik meldplicht bij Inspectie Gezondheidszorg (IGZ). Landelijk Meldpunt Zorg. 

Iedereen melding doen van (vermoedelijke) ouderenmishandeling. 

Zorginstellingen zijn verantwoordelijk voor het feit dat ouderen die afhankelijk zijn van hun zorgaanbod zich veilig voelen en veilig zijn. Zij kunnende Leidraad Veilig Zorgrelatie volgen.

Voorkomen van misbruik

Tips voor de oudere om veilig te pinnen:

• Bewaar uw pinpas op een veilige plek.

• Geef uw pincode niet aan anderen.

• Bewaar de pincode niet op een briefje bij uw bankpas.

• Kijk om u heen of er niemand te dichtbij staat tijdens het pinnen. 

Vervolg

• Is dat wel het geval, ga dan op een ander moment pinnen.

• Houd uw hand boven het intypen van de cijfers van de pincode.

• Laat u niet afleiden, ook niet als iemand iets vraagt.

• Laat u niet door vreemden helpen bij het pinnen.

• Tel uw geld niet opvallend na.

• Controleer uw bankafschrift.

Vervolg

Sprekende Geldautomaat

Cardpuller

Servicepas

Pinontheffing

Bezorgservice

Internetbankieren(met zorg)

Zakgeldrekening

Vervolg

Machtigen

Volmacht/Bewind

Budgetbeheer

Notaris

Testament

Bewindvoering/Mentorschap/Curatele

Het gesprek aangaan

Je hebt een vermoeden dat er financiële problemen zijn, maar nu? Hoe start je zo’n gesprek en welke oplossingen zijn er voorhanden? 

• Normaliseren van de situatie

We vinden het fijn als we niet de enige zijn die een probleem ervaart. Als meerdere mensen er last

van hebben is het makkelijker om het erover te hebben.

vervolg

• Weerstand op voorhand erkennen

Het kan zijn dat je weerstand verwacht. Dan helpt dat om die weerstand op voorhand al te erkennen. Je laat dan zien dat je de lastige positie van de ander begrijpt.

• Aangeven dat de inwoner zelf kiest

Vaak voelen mensen zich onder druk gezet. Minimaliseer deze druk door maximaal de ruimte te geven aan de ander en te benadrukken dat de keus bij hem of haar ligt.

vervolg

• Gebruik van open vragen

Open vragen geven de ruimte aan de ander. Door open vragen krijg je vaak veel meer informatie dan gesloten vragen.

• Benadrukken van vertrouwelijkheid

Bij onderwerpen waar een taboe heerst is vertrouwen belangrijk. Door deze te benadrukken is er een kans dat mensen eerder wat gaan vertellen.

Vervolg

• Reden van verzoek aangeven

Geef daarom de reden van het verzoek aan. Normaliseer hier meteen: 

‘We horen vaker van mensen die …’ of ‘Mag ik vragen hoe dat voor jou is?’.

• Oppikken en benoemen van aanknopingspunten in gesprek

Vaak zitten er verschillende aanknopingspunten om te beginnen over de financiën in een gesprek.

Probeer deze op te pikken en daar op in te gaan.

Vervolg

• Fysieke signalen bespreken

Tot slot zijn er ook fysieke signalen zoals ongeopende post. Ook dit kun je gebruiken om het gesprek te starten. 

Op jullie werkplek?

Ga in tweetallen/drietallen in gesprek of er kenmerken zoals hierboven beschreven aanwezig zijn.

Einde

Volgende week: schuldsanering