V4_middeleeuwen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Middeleeuwen

De middeleeuwen

Waar denk je aan?

Noteer minimaal 5 begrippen

Denk aan: geschiedenis, maatschappij, literatuur

MIDDELEEUWEN

• 
  

Historische context

• Standenmaatschappij

• Veel ziektes (pokken/builenpest)

• Kerk veel macht (RK)

• De Lage Landen bestonden uit gewesten

• Geen eenheidstaal: varianten van Middelnederlands

Overgang Oudheid -> middeleeuwen

middeleeuwen: 500 - 1500

ongeveer 500 -  historisch gezien begin middeleeuwen

ongeveer 1100 - literair gezien begin middeleeuwen

ongeveer 1500 - uitvinding boekdrukkunst -> einde    middeleeuwen

Karel de Grote

• Vroege middeleeuwen: rond 750 – 815

• Feodale stelsel

• Christendom breidde zich verder uit

Standenmaatschappij

                                                                                     

                                

                                                                            later: burgerij

Feodale stelsel

Wederzijdse trouw

en bescherming

Ridderschap

Hoge maatschappelijke positie

functie: verdediging grondgebied + krijgstocht

Verschuiving geweld -> 'ridderlijk' gedrag

moed, trouw, morele zuiverheid, dienstbaarheid

functie: beschermen van zwakken in de maatschappij

Opdracht H2 (blz. 29-30)

Lees tekst 2 van Van Boendale

129 De vier categorieën mensen zonder wie de wereld niet blijven draaien

Burgerij

Verstedelijking maatschappij

Boeren -> burgers (handel)

De oudste Nederlandse zin?

• Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu wat unbidan we nu

• Vlaamse monnik die in Engeland werkte, rond 1100, probeerde zijn pen in het Oud-Nederlands.

Nederlands?

• An âuont in an morgan in an mitdon dage tellon sal ic in kundon, in he gehôron sal

• "'s Avonds en 's morgens en 's middags zal ik vertellen en verkondigen, en hij zal horen"  (Wachtendonckse Psalmen) 

• Visc flot aftar themo uuatare

"Een vis zwom in het water"
(9e-eeuwse paarden- en wormbezwering) 

Boekdrukkunst

Huiswerk

Bestudeer §1.1-2.4 (blz. 50-57)

Maak uit H2 opdracht 5 (blz. 30)

Culturele context

Bespreken huiswerk

H2 opdracht 5, blz. 30

Antwoord opdracht 5, blz. 30

 1 theologie – goddelijke waarheid gaat verstand te boven

 2 man dient trouw de dame – hoofse liefde

 3 artes liberalis – wereldlijke kennis

 4 neoplatonisme – zintuiglijke werkelijkheid en echte werkelijkheid (het Hogere)

 5 Marcus – leeuw als symbool

 6 mecenaat – opdrachtgever van kunst

 7 hoofsheid – gedragsregels aan het hof

 8 universeel allegorisme – verborgen boodschappen en lessen

Wereldlijke vs. geestelijke cultuur

Strijd vs. eenheid

Beide culturen beïnvloeden elkaar

Middeleeuwse kunst

• veel religieuze kunst

symbolen (heldere boodschap) bv. licht

universeel allegorisme (verborgen boodschap)

• Werken in opdracht van iemand
• Belerende functie

Opdracht H2 (blz. 30-31)

Lees tekst 3

Vanden levene Ons Heren

Beantwoord vraag 1, 2a, 2c en 3

Hoofsheid

Hoofsheid

• Vanaf twaalfde eeuw

• Levensideaal

• Afgeleid van ‘hof’

• Gedragsregels: zelfbeheersing

• Hoofse liefde: dienstbaarheid

• Onafhankelijk van kerkelijke, christelijke cultuur

Huiswerk

Bestudeer §3.1-3.4 (blz. 58-65)

Maak uit H2 opdracht 8 vraag 1-5 (blz. 32)

Literaire ontwikkelingen

Bespreken huiswerk

H2 opdracht 8 vraag 1-5, blz. 32

Literatuur in de middeleeuwen

Taal-/letterkunde

• Kopiisten, manuscripten

• Latijn was niet langer spreektaal

• Schrijvers werkten in opdracht (mecenas)

• Vertaler en bewerker

• Originaliteit niet van belang

• Schrijver wilde vermaken en leren

• Voorlees/voordrachtcultuur

• Rijm

1. Het lied in de middeleeuwen

Egidiuslied

dichterdraagtvoor.nl

2. ridderlijke letterkunde

Ridderromans:

• Eliteliteratuur

• Jongeren aan het hof

• Voorbeeldcarrière

Functies:

• Educatieve functie

• Ontspanning

KARELEPIEK

• Karel de Grote centraal

• Chanson de geste

• Gebruik van verhalen uit orale verteltraditie

Belangrijke onderwerpen:

• Strijd tegen de heidenen

• Spanningen binnen het feodale systeem

ARTHUREPIEK

• Koning Arthur en zijn ridders

• Sprookjesachtig

• Liefde en ridderschap

• Doordachte structuur

• Hofdag-queeste-hof

zoektocht in een niet-hoofse wereld

(HOOFSE ROMANS)

3. geestelijke letterkunde

Bijbelvertaling

Marialegenden

Exempelen (korte vertelling)

4. burgerlijke letterkunde

hoofse lyriek

troubadoursliederen

--> hoofse liederen

5. het dierdicht

https:

Opdracht

Vertaal een aantal zinnen met behulp van het WNT:

http://gtb.ivdnt.org/search/