1.3 Nationalisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

H1: Nederland en Indonesië

§1.3 nationalisme 

In Nederlands-Indië bestonden er grote sociale verschillen.

De belangrijkste groep waren de Nederlanders, daaronder stonden de Indo's. Daaronder de inheemse bevolking en onderaan de slaven. Veel racisme.

Nederland voerde het cultuurstelsel in. Nederland werd hier stinkend rijk door, de Indonesische boeren niet.

Het boek Max Havelaar bracht veel misstanden aan de kaart. Liberalen waren tegen het cultuurstelsel, aangezien het ondernemers minder vrijheid gaf.

In 1870 werd het cultuurstelsel weer afgeschaft. Er werden bedrijven door Nederlanders gesticht, waarbij de inheemse boeren werkten als loonarbeider. Dit systeem noemen we vrije arbeid. Om genoeg arbeiders te krijgen werden er contractarbeiders uit China gehaald. Nederlanders noemden ze koelies. 

Herhaling 1.2

Om welke reden waren vooral liberalen tegen het cultuurstelsel?

1. Andere politieke stromingen vonden Nederlands-Indië niet belangrijk
2. Bijna alle Nederlandse boeren waren liberaal
3. De liberalen hoopten hiermee stemmen te winnen in Indonesië
4. Het cultuurstelsel gaf ondernemers minder vrijheid

Voor welke groep gebruikten Nederlanders de term 'koelies'?

1. Contractarbeiders
2. Gevangenen
3. Indonesische ondernemers
4. Slaven

§1.3

Nationalisme

BASIS

A

De ethische politiek

Leerdoel:

Je kan uitleggen waarom de ethische politiek werd ingevoerd en wat deze inhield.

Begrippen:

nationalisme

ethische politiek

Volksraad

B

Nationalisme in Nederlands-Indië

Leerdoel:

Je kan oorzaken noemen van het ontstaan van nationalisme in Nederlands-Indië en beschrijven hoe Nederland daarop reageerde.

Begrippen:

Partai Nasional Indonesia (PNI)

C

De Japanse bezetting 

Leerdoel:

Je kan uitleggen welke gevolgen de Japanse bezetting had voor Indonesië

Begrippen:

interneren

§1.3 nationalisme 

A: de ethische politiek 

§1.3

Nationalisme

BASIS

A

De ethische politiek 

19e eeuw: nationalisme komt op. 

Zoals:

• Duitsers willen een eenheidsstaat (1871)
• België wordt onafhankelijk (1830)

Nationalisme: mensen zijn trots op hun eigen land, volk, taal en cultuur

§1.3

Nationalisme

BASIS

A

De ethische politiek 

Gedachte in NL rond 1900: we moeten iets terugdoen voor de inheemse bevolking.

Gevolg: 1901 - ethische politiek. NL moet zorgen voor ontwikkeling;

• Onderwijs
• Gezondheidszorg
• Economie
• Infrastructuur
• Politiek

§1.3

Nationalisme

BASIS

A

De ethische politiek

1918: oprichting Volksraad. Een adviesraad waarin naast Nederlanders ook inheemse mensen zaten.

• Alleen adviseren, niet beslissen
• Macht bleef bij de Nederlanders

Gevolg: teleurstelling bij inheemse bevolking

§1.3 nationalisme 

B: Nationalisme in Nederlands-Indië 

§1.3

Nationalisme

BASIS

B

Nationalisme in Nederlands-Indië

Drie oorzaken ontstaan Nationalisme in NL-Indie:

• Elk volk had recht op eigen land en bestuur, zij kunnen dat ook 
• Meer zelfvertrouwen door een ander Aziatisch land: Japan -> had een groot Europees land verslagen in oorlog.
• Rijke, inheemse jongeren die gestudeerd hadden in NL hadden kennis gemaakt met Europese waarden als vrijheid, gelijkheid en democratie.
  Waar was dat voor de inheemse mensen?

§1.3

Nationalisme

BASIS

B

Nationalisme in Nederlands-Indië

Bekende nationalist: Soekarno. 

• 1927: oprichting Partai Nasional Indonesia (PNI) (samen met Mohammed Hatta)
• Doel: onafhankelijkheid voor Indonesië, niet meer samenwerken met NL
• Reactie NL: Soekarno is gevaarlijk, wordt gevangen gezet.
• Gevolg: grotere held voor Indonesië

§1.3 nationalisme 

C: de Japanse bezetting 

§1.3

Nationalisme

BASIS

C

De Japanse bezetting 

1942: Japan valt NL-Indië binnen

Nederlanders en indo's moeten interneren: opsluiten in kampen om mensen buiten samenleving te plaatsen: Jappenkampen

NL'se taal verboden

NL'se plaatsnamen veranderen: Batavia wordt Jakarta

§1.3

Nationalisme

BASIS

C

De Japanse bezetting 

Japan laat Soekarno en Hatta vrij

Soekarno hoopt op een onafhankelijk Indonesië

Japanners willen macht niet uit handen geven

§1.3

Nationalisme

BASIS

C

De Japanse bezetting 

Japanners hebben grondstoffen nodig voor oorlogsvoering

Miljoenen Indonesiërs moeten dwangarbeid verrichten. 

Jonge vrouwen werden in het Japanse leger ingezet als troostmeisjes.

Aan de slag!

Memo §1.3

Exit-Ticket

Vakje 1:

Gebruik bron 18.

De Stichting Indië in Nood vergelijkt Soekarno met Mussert (leider van de NSB).

--> Geef een historisch argument dat de stichting daarvoor kon gebruiken. 

Vakje 2:

Sommige mensen zeggen dat Indonesië in 1945 onafhankelijk werd, anderen zeggen dat dat pas gebeurde in 1949. Geef voor beide meningen een argument.

Exit-Ticket

Vakje 1:

Gebruik bron 18.

De Stichting Indië in Nood vergelijkt Soekarno met Mussert (leider van de NSB).

--> Geef een historisch argument dat de stichting daarvoor kon gebruiken. 

Exit-Ticket

Vakje 2:

Sommige mensen zeggen dat Indonesië in 1945 onafhankelijk werd, anderen zeggen dat dat pas gebeurde in 1949. Geef voor beide meningen een argument.

1945: De onafhankelijkheid werd door Soekarno uitgeroepen.

1949: Nederland gaf officieel toe dat Indonesië onafhankelijk was.