13.3 Uitscheiding H5

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 13.2 Uitscheiding van water en andere stoffen

Inhoud hoofdstuk

13.1 Ademen

13.2 Gaswisseling

13.3 Uitscheiding van water en andere stoffen 

13.4 Nieren

13.5 In evenwicht

Daarna nog: H14 Reageren (zenuwstelsel,zintuigen, hormonen)

Herhalen: H6 (Voeding, vertering en gezondheid)

Doel en begrippen 13.3

Je leert hoe mensen en planten hun waterbalans regelen

gaswisseling, huidmondjes, water, huid, kringspieren, schildklier, warmtestraling, zweetklieren, hypothalamus, weefsevloeistof

Huidmondjes

BINAS 91A

Onderaan het blad.

Via de huidmondjes kan de plant 'ademen': CO₂ er in, O₂ eruit.

Maar daarmee ook H₂O eruit!

Huidmondjes

Droogte:

Water uit sluitcellen ->

huidmondje sluit.

Lichaamstemperatuur

Hypothalamus in de hersenen regelt de lichaamstemperatuur.

Krijgt signalen vanuit de huid (schiltemperatuur) en de organen (kerntemperatuur). 

Lichaamstemperatuur

Temperatuur te laag? Hypothalamus regelt dat:

• kringspieren rond de bloedvaten in de huid samentrekken: minder warmteverlies
• kleine spiertjes bij de haarzakjes samentrekken: kippenvel
• de schildklier schildklierhormoon gaat afgeven: verbranding/ stofwisseling omhoog: warmte komt vrij
• klappertanden/ rillen

Lichaamstemperatuur

Temperatuur te hoog? Hypothalamus regelt dat:

• kringspieren rond de bloedvaten in de huid ontspannen: meer bloed door de huid, meer warmteafgifte
• zweetklieren actief worden: verdamping onttrekt warmte
• de schildklier geen schildklierhormoon meer afgeeft: weinig stofwisseling, weinig warmteproductie
• rust!

Waterverlies

Cellen hebben voldoende vocht nodig en de osmotische waarde van de omgeving van cellen moet niet te hoog zijn.

Je verliest water door: zweten, plassen (nieren - volgende paragraaf), longen en ontlasting.

Waterverlies

De hypothalamus heeft eigen receptoren die de osmotische waarde van het bloed meten.

De hypothalamus regelt dat je niet te veel zweet waardoor de osmotische waarde van je lichaamsvocht (weefselvloeistof/ bloed) te hoog wordt.

Uitscheiding

Het uit je lichaam verwijderen van afvalstoffen.

Organen:

Longen (CO₂)

Lever (gal - afbraakproduct rode bloedcellen)

Nieren (ureum - afbraakproduct van aminozuren)

Doel en begrippen 13.3

Je leert hoe mensen en planten hun waterbalans regelen

gaswisseling, huidmondjes, water, huid, kringspieren, schildklier, warmtestraling, zweetklieren, hypothalamus, weefselvloeistof

Huiswerk

In je boek.

Maak de opdrachten van 

13.3: 2, 3, 4 en 7, 8, 9