Paragraaf 3.6 De ontwikkeling van de economie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

3.6 Ontwikkeling van de economie 

H3 Zuid-Amerika

Domein Gebieden

4V

Leerdoelen

Je weet hoe de meeste Zuid-Amerikaanse landen zich in de postkoloniale periode economisch hebben ontwikkeld.

Je begrijpt waarom de economische toekomst van veel Zuid-Amerikaanse landen nu onzeker is.

Je weet hoe de meeste Zuid-Amerikaanse landen zich in de postkoloniale periode economisch hebben ontwikkeld.

De ontwikkeling van de economie

De ontwikkeling van de economie is in te delen in drie periodes:

1. Economische stagnatie
2. Snelle economische groei
3. Onzekere economische toekomst

De ontwikkeling van de economie

Economische stagnatie	Economische groei	Onzekere toekomst
Negatieve handelsbalans	Stijgende grondstofprijzen	Afkoeling Chinese economie
Mislukte importsubstitutie	Komst multinationals (mno's)	Wereldwijde recessie
Fragmentarische modernisering	(Te) snelle tertiairisering	Bedreiging bereikte sociale verbeteringen
Dé-agrarisatie

China wordt heel belangrijk in de wereldeconomie. Zij kopen veel grondstoffen in Zuid-Amerika (primaire sector) om productie in de secundaire sector (industrie) te maken.

Breakoutrooms

1. Wat wordt bedoeld met de negatieve handelsbalans en welke Zuid-Amerikaanse landen hebben hier het meest mee te maken?
2. Leg uit wat met importsubstitutie bedoeld wordt en waarom er sprake is van mislukte importsubstitutie.
3. Leg uit wat wordt bedoeld met fragmentarische modernisering en hoe dit zichtbaar is in Zuid-Amerika.
4. Hoe zorgt modernisering van de landbouw voor dé-agrarisatie? Gevolgen voor de economie?
5. Wat wordt bedoeld met tertiairisering en welke zorgen kan men hebben bij te snelle tertiairisering?

Antwoorden in Padlet (vermeld de gebruikte bronnen!)

1. Wat wordt bedoeld met de negatieve handelsbalans en welke Zuid-Amerikaanse landen hebben hier het meest mee te maken?

Handelsbalans: overzicht in- en uitvoer van goederen.

Negatief? Meer invoer dan uitvoer

2. Leg uit wat met importsubstitutie bedoeld wordt en waarom er sprake is van mislukte importsubstitutie.

Importsubstitutie: in plaats van eindproducten te importen zelf deze producten te maken met de grondstoffen.

Kost veel geld. De landen moeten alle machines ed. importeren. Veel mensen verloren ook hun baan.

3. Leg uit wat wordt bedoeld met fragmentarische modernisering en hoe dit zichtbaar is in Zuid-Amerika.

Fragmentarische modernisering: een deel van het land / bevolking wordt modern en het andere deel blijft traditioneel

School vs alfabetisering

Postduif vs mobiele telefoon

4.Hoe zorgt modernisering van de landbouw voor dé-agrarisatie? Gevolgen voor de economie?

De-agrarisatie: door mechanisering minder arbeiders nodig. 

Veel mensen trokken naar de stad. Veel boeren verloren hun baan

5. Wat wordt bedoeld met tertiairisering en welke zorgen kan men hebben bij te snelle tertiairisering?

Tertiairisering: dienstensector wordt groter, welvaart is gestegen

laagwaardige diensten? Te groot? Informele sector blijft heel groot.

Periodes

1. Economische stagnatie
2. Snelle economische groei
3. Onzekere toekomst

1.Economische stagnatie

In de 19e eeuw werden veel landen in Zuid-Amerika politiek onafhankelijk maar pas in de 20e eeuw ook economisch onafhankelijk!

Het uitblijven van een meer op zichzelf draaiende economie bleef dus nog even uit in de 19e eeuw. Hoe zag de economische situatie eruit?

• Z-Am exporteert vooral landbouwproducten en grondstoffen.
• Z-Am importeert industriegoederen
• Centrum - periferierelatie bleef bestaan.

Het moederland is het centrum (Bijv. Portugal) en de periferie is de oud-kolonie (bijv. Brazilië). De periferie blijft dus voor het moederland grondstoffen leveren en het centrum blijft industriële producten terugleveren.

Door de vele import van dure goederen en export van goedkope grondstoffen hadden landen in Zuid-Amerika vaak een negatieve handelsbalans (de waarde van invoer-uitvoer)

Centrum-periferie relatie

Mede door de centrum-periferierelatie kwam er ongelijkheid: 

• Een deel van de bevolking ging mee met de centruminvloeden en werden meer westers. Dit noemen we fragmentarische modernisering. Dat zien we terug in het economisch dualisme: moderne en traditionele landbouw staan naast elkaar.
• Armen gingen niet naar school en hadden slechte banen.

Fragment=een stukje. Dus fragmentarische modernisering betekent dat stukken van de economie moderniseren (in dit geval is moderniseren dus verwesteren). Er wordt dan gebruik gemaakt van westerse ideeën of hulpmiddelen zoals machines.

Economische stagnatie

• Negatieve handelsbalans
• Mislukte importsubstitutie
• Fragmentarische modernisering
• Deagrarisatie

Duale economie - traditioneel

Duale economie - modern

Wat is een 'duale economie'?

1. Een economie waarbij twee sectoren belangrijk zijn
2. Een economie waarbij zowel de traditionele als de moderne sector bestaan
3. Een economie waarbij de formele en informele sector samen belangrijk zijn

Economische groei

• Stijgende grondstofprijzen
• Komst mno's -> model vliegende ganzen
• (Te) snelle tertiairisering

De ontwikkeling van de economie

Economische stagnatie	Economische groei	Onzekere toekomst
Negatieve handelsbalans	Stijgende grondstofprijzen	Afkoeling Chinese economie
Mislukte importsubstitutie	Komst multinationals (mno's)	Wereldwijde recessie
Fragmentarische modernisering	(Te) snelle tertiairisering	Bedreiging bereikte sociale verbeteringen
Dé-agrarisatie

China wordt heel belangrijk in de wereldeconomie. Zij kopen veel grondstoffen in Zuid-Amerika (primaire sector) om productie in de secundaire sector (industrie) te maken.

https://www.theglobaleconomy.com/rankings/trade_balance_dollars/South-America/

https:

In welk deel van het wereldsysteem is er het vaakst sprake van fragmentarische modernisering?

1. Centrum
2. Semi-periferie
3. Periferie

Wat is geen reden voor een onzekere economische toekomst.

1. Tertiairisering
2. Grote dienstensector
3. Vrije wereldmarkt
4. Grote informele sector

Wanneer het beleid gericht is op het zelf maken van producten i.p.v deze te importeren noem je dat........

1. importheffing
2. exportvalorisatie
3. good governance
4. importsubstitutie

Importsubstitutie houdt in dat

1. een land zich steeds meer gaat richten op het importeren van goederen
2. een land producten zelf gaat maken ipv deze te importeren
3. in plaats van import nu voor export werd gekozen

De ontwikkeling van de economie

Sinds de koloniale tijd wordt de economie van Zuid-Amerika gekenmerkt door een tweedeling.

Het bestaan van moderne sectoren in de economie naast traditionele sectoren heet economische dualisme.

Sociale ongelijkheid

Geeft de Lorenzcurve 

(GINI-coëfficient) een representatieve weergave?

2012

De armste 80% van de bevolking verdient 60% van het totale inkomen. De rijkste 20% de overige 40% van het inkomen.

2002

De armste 80% van de bevolking verdient 30% van het totale inkomen. De rijkste 20% verdient de overige 70% van het totale inkomen.

Informele sector niet te vergeten!

Snelle economische groei

Waarom willen Europese bedrijven graag naar Brazilië?

Waarom hebben de Brazilianen zulke hoge importheffingen ingesteld?

Hoe ontlopen Europese bedrijven de hoge importheffingen?

nos.nl

Snelle economische groei

Waarom willen Europese bedrijven graag naar Brazilië?

Waarom hebben de Brazilianen zulke hoge importheffingen ingesteld?

Hoe ontlopen Europese bedrijven de hoge importheffingen?

Economisch gerichte beleidskeuzes

• Exportgerichte industrialisatie
• Exportvalorisatie
• Importsubstitutie

Waarvan importsubstitutie het meest onsuccesvol is gebleken.

Hoe zorgt modernisering van de landbouw voor dé-agrarisatie?

De tertiairisering van de economie is erg snel gegaan in veel Zuid-Amerikaanse landen. Leg uit dat dit een positieve, maar zorgelijke ontwikkeling is....

Aan de slag

Maak de verkorte leerroute van paragraaf 3.6

Vraag 1

Vraag 2A

Noem 2 verschillende redenen waarom er na 2012 een einde is gekomen aan de periode van snelle economische groei van de meeste Zuid-Amerikaanse landen

1 Door de daling van de grondstofprijzen als gevolg van de afkoeling van de Chinese economie; 

2 Door de wereldwijde recessie lopen de directe buitenlandse investeringen terug.

Vraag 2B

Voor welk van de vier afgebeelde landen in bron 31 is de voorspelde economische groei het somberst?

Licht je antwoord toe. 

Voor Argentinië want daar wordt voor 2014 een krimpende economie voorspeld.

Vraag 2C

Waarom ligt dat land eigenlijk niet zo voor de hand, gelet op figuur 13. 

Je antwoord bestaat uit een oorzaak - gevolg relatie. 

Het aandeel van grondstoffen in de export van Argentinië is veel lager dan van de meeste andere

landen. Het land wordt dus minder zwaar getroffen door de grondstofcrisis.

Vraag 6A

Welk sociaaleconomisch patroon is in grote lijnen in Colombia zichtbaar wat betreft het bbp/hoofd als je naar het reliëf kijkt?

De hooglanden en de directe omgeving ervan in Colombia kennen gemiddeld een hoger brp per hoofd in 2011 dan de andere gebieden.

Vraag 6B 

Is dit patroon tijdens de periode van de snelle economische groei naar alle waarschijnlijkheid versterkt of juist afgezwakt?

Licht je antwoord toe en betrek in je antwoord het begrip globalisering.

Versterkt. Door globalisering neemt meestal de regionale ongelijkheid in semiperifere landen toe omdat de rest van de wereld alleen in die gebieden geïnteresseerd is waar het aan kan verdienen. Deze gebieden groeien sterker dan gebieden die niet interessant zijn voor het buitenlandse bedrijfsleven.

Vraag 6C

Noem eerst het verschil in economische ontwikkeling en geef dan aan wat hiervan het gevolg zal zijn voor de vruchtbaarheid en de leeftijdsopbouw in de beide regio's.

Hou geen rekening met migratiestromen

De regio Casanare is rijker dan de regio Vaupés. Je mag dus verwachten dat het vruchtbaarheidscijfer in Casanare lager ligt en dat de leeftijdsopbouw wat ouder is dan in Vaupés.

Vraag 6D

Welke chronoligische volgorde van verplaatsingen kende dit bedrijf? 

Leg uit waarom deze volgorde logisch is voor juist dit bedrijf.

A, D, B, C. 

Textielindustrie is arbeidsintensief en dus gevoelig voor de loonkosten. Gebieden met een lager brp/hoofd zijn dus aantrekkelijker.