les 6: de gesteentekringloop

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

De gesteentekringloop

3 hoofdtypen gesteente met hoe ze ontstaan.

Stollingsgesteenten

basalt

uitvloeiingsgesteente

graniet

dieptegesteente

Oceanische korst

Snelle stolling.

Grijs, effen, geen kristallen zichtbaar.

stolt in zuilvorm

continentale korst

langzame stolling

verschillende kleuren, kristallen zichtbaar met blote oog.

sedimentgesteente

zandsteen

kalksteen

Losse sedimenten (zandkorrels of kalk) worden samengedrukt waardoor ze aan elkaar vast komen te zitten en een vaste gesteentelaag worden.

Laagjes en fossielen zijn kenmerkend.

metamorfgesteente

marmer

leisteen

Gesteente komt onder hoge druk en hoge temperatuur waardoor de vorm veranderd en er kristallisering (kristallen opnieuw plekje vinden) plaatsvindt.

gneis

Was kalksteen,  na hoge druk en hoge temperatuur werd het marmer. 

Was kleisteen,  na hoge druk en hoge temperatuur werd het leisteen. 

Was graniet,  na hoge druk en hoge temperatuur werd het gneis. 

hoge druk en hoge temperatuur

druk door zware bovenliggende lagen sediment

stollen van magma/lava

kalksteen

zandsteen

gneis

basalt

graniet

marmer

stollingsgesteente

sedimentgesteente

metamorfgesteente

Wat is de naam van dit
gesteente?

Welk hoofdtype gesteente
is dit?

Er zijn 2 soorten stollings-
gesteente. Welk type is dit?

Wat is de naam van dit
gesteente?

Welk hoofdtype gesteente
is dit?

Leg uit hoe
zandsteen ontstaat (2p)

Wat is de naam van dit
gesteente?

Welk hoofdtype gesteente
heeft dit gesteente?

Welk type stollingsgesteente
is dit?

Neem 1 t/m 3 over uit de tekst en vul het juiste woord in.

Gletsjers in gebergten schuren een stuk kalksteen af, dit wordt ....1..... genoemd.
Wanneer deze afgebroken stukken kalksteen grover zijn dan klei en kleiner zijn dan grind, spreek je van ....2....., wanneer ze los worden neergelegd. Wordt de druk van de bovenliggende sedimenten op dit sediment zo groot dat een gedeelte gaat vervormen en nieuwe kristallen vormt, ontstaat er ....3.....

In welk type gesteente kan je fossielen vinden?

1. stollingsgesteente
2. sedimentgesteente
3. metamorfgesteente

Leg uit waarom fossielen in de andere 2 gesteentelagen niet gevonden kunnen worden (2p).

Vulkanische eilanden zijn ontstaan door vulkanen. Toch kunnen op vulkanische eilanden fossielen aangetroffen worden.

Leg uit hoe dat kan. (3p)

Koraalriffen bestaan uit kalksteen en zijn
opgebouwd uit de kalkskeletjes.

Tot welke hoofdgroep gesteenten
behoort een koraalrif?

Zandsteen is een sedimentgesteente. Volgens de gesteentekringloop kan sedimentgesteente op verschillende manieren worden omgezet in een metamorf gesteente zoals leisteen.

Zet de volgende stappen/gesteenten in de juiste volgorde om van zandsteen naar basalt te gaan. Gebruik alle stappen:
basalt – erosie – eruptie – magma – subductie – zandsteen.

graniet, basalt, kalksteen, zandsteen, marmer, leisteen, gneis.