Hst 5 Slaapstoornissen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Slaapstoornissen

week	onderwerp	TM
1	Angststoornissen	GGZ deel 1, module 6
2	Obsessief Compulsieve Stoornis	GGZ deel 1, module 6
3	Psychotrauma of stressstoornis	GGZ deel 1, module 6
4	Eetstoornissen	GGZ deel 2, module 2
5	Kerstquiz + GGZ

week	onderwerp	TM
	Kerstvakantie
6	Slaapstoornissen	GGZ deel 2, module 3
7	Verslaving	GGZ deel 2, module 2
8	Hechtingsstoornissen
9	Ziekte van Korsakov

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

1. Wat een normaal slaappatroon is.​
2. Waarom we slapen. ​
   
3. Welke vier factoren van invloed zijn op slapen. ​
   
4. Het verschil tussen in- en doorslaapstoornissen.​
   
5. Oorzaken voor overmatige slaperigheid overdag. ​
   
6. Verschillende behandelingen voor slaapstoornissen. ​
   

​

​

​

Hoeveel uur slaap jij gemiddeld per nacht?

4 uur

5 uur

6 uur

7 uur

8 uur

9 uur

10 uur

Ben je tevreden over je eigen slaappatroon?

ja

nee

Wat is de functie van slapen?

Hoeveel uur slaap
jij gemiddeld?

Wat gebeurd er als
je niet slaapt?

1. Het ‘schoonmaken’ van je hersenen

2. Het onthouden van belangrijke dingen

3. Het verwerken van emoties

Op de korte termijn zorgt een goede nachtrust ervoor dat je je uitgerust voelt en voldoende energie hebt voor de dag. Goed slapen zorgt er ook voor dat je lekkerder in je vel zit en dat je je beter kunt concentreren. Bovendien is je geheugen beter als je goed slaapt en ben je minder snel prikkelbaar of somber,

Op de lange termijn heeft goede slaap een positieve invloed op je afweersysteem. Ook verkleint langdurig goed slapen de kans op aandoeningen die moeilijk of zelfs niet overgaan. Denk hierbij aan depressie, dementie, hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en obesitas. Genoeg redenen om extra aandacht te besteden aan een goede nachtrust. 

Slapen

Slaap is nodig voor goed lichaamsfunctioneren​

​

Slaaponthouding => psychische / lichamelijke verschijnselen ​

• Verhoogde prikkelbaarheid ​
  
• Hoofdpijn ​
  
• Coördinatiestoornissen ​

Hoe vallen we in slaap?

Wat gebeurd er?

Wat zijn de stappen?

Bespreek dit met je buurman/vrouw

Melatonine is het bekendste slaaphormoon en staat bekend als het slaaphormoon. Melatonine helpt onze interne klok te regelen en geeft aan wanneer het tijd is om naar bed te gaan. Als de nacht valt en er minder licht is, neemt de productie van melatonine toe, waardoor we ons slaperig voelen.

Cortisol, vaak het “stresshormoon” genoemd, speelt een essentiële rol bij het handhaven van het energieniveau gedurende de dag, maar kan de slaap negatief beïnvloeden als de productie ervan niet goed geregeld is. De piek in het cortisolniveau ligt gewoonlijk rond 8 uur ’s ochtends en neemt geleidelijk af gedurende de dag.

Een minder bekend maar even belangrijk hormoon dat de slaap regelt is adenosine. Adenosine wordt in de cellen aangemaakt tijdens dagelijkse activiteiten en energieverbruik. Na verloop van tijd hoopt het zich op, wat leidt tot een verhoogd gevoel van slaperigheid, Meestal in tegen de avonduren.

Adenosine hecht zich op bepaalde receptoren van neuronen in de hersenen, die daardoor minder actief worden. Hoe meer adenosine, hoe rustiger die neuronen worden en hoe slaperiger je je voelt.

Hoewel niet direct betrokken bij het opwekken van slaap, speelt groeihormoon (GH) een vitale rol tijdens diepe slaapfasen. GH bevordert celgroei en herstel in het hele lichaam en komt vooral vrij tijdens het slapen. Met name tijdens diepe slaap. 

Orexine, ook bekend als hypocretine, is een ander belangrijk hormoon dat de waakzaamheid helpt regelen. Het wordt geproduceerd in gespecialiseerde neuronen in de hypothalamus van onze hersenen. Kort samengevat stimuleert orexine het opwindsysteem en houdt het ons wakker en alert tijdens onze dagelijkse activiteiten.

Vrijwel iedereen weet wat adrenaline is en wat het doet. Het geeft een boost en zorgt voor spanning en paraatheid. Adrenaline is een tegenhanger van melatonine. Wanneer adrenaline waardes hoog zijn zal het niet lukken om in slaap te vallen.

Fysiologie van het slapen

Normaal in slaap vallen: ​

• Moe gevoel, prikkende ogen, concentratieverlies, onbedwingbaar gapen​
• Ogen vallen dicht, bewustzijn verlaagt​
  
• Prikkels van buiten merk je niet meer​
  
• Spieren verslappen, ademhaling en pols vertragen, bloeddruk daalt​
  
• Celstofwisseling neemt af ​
  
• Hersenen blijven actief ​

Hoe werkt dit mer de stofjes?

Slaapcyclus

stadium 1 t/m 4: ​Non-REM slaap

stadium 5:            REM-slaap = Rapid Eye Movement =                       

                                   droomslaap ​

​

1 slaapcyclus = alle 5 stadia doorlopen​

​

Per nacht 4-5x slaapcyclus

Stadium 1: ​

Tussen waken en slapen, je wordt makkelijk wakker ​
‘ontspannen waaktoestand’​

​

Stadium 2:​

Langzame oogbewegingen​

Hersengolven vertragen 

​Stadium 3: ​

tragere hersengolven​

​

Stadium 4: ​ ​

Diepe slaap, spieren volledig verslapt​

Stadium 5:

REM slaap

​

Een slaapcyclus bestaat uit vijf fasen van slaap en duurt 90 - 120 minuten.

Wat zijn de kenmerken van de REM slaap?

REM slaap

• Spieren blijven verslapt​
  
• Ademhaling sneller / onregelmatiger ​
  
• Bloeddruk en polsfrequentie stijgen​
  
• Schommelingen lichaamstemperatuur ​
  
• Snelle oogbewegingen ​
  
• ​
  
• Hersenen vertonen grote activiteit => lijken wakker => paradoxale slaap​
  
• Droomslaap ​

Functies slapen

1. Hormoonveranderingen in nacht: ​bevordert groei weefsels, stimuleert eiwitsynthese ​
2. Minder adrenaline en cortisol ​=> lager glucosegehalte. Eind van de nacht neemt productie weer toe => energie voor de dag​
3. ​Reparatie van cellen en weefsels (fysiek herstel)
4. Indrukken verwerken van overdag ​
5. Dingen die je overdag geleerd hebt opslaan in geheugen​

Factoren die de slaap beïnvloeden

1. Leeftijd ​
   
2. Omgevingsfactoren ​
   
3. Invloed van voeding​
   
4. Verstoring van de biologische klok ​
   

​

Schrijf op hoe deze 4 factoren de slaap beïnvloeden. ​

Leeftijd: baby slaapt veel, ouderen minder

Omgeving: geluiden/lawaai. heel warm of juist koud, licht

Voeding: cafeine, alcohol. melk juist helpt met inslapen

Biologische klok: jetlag, ploegendienst

In- en doorslaap stoornissen

Lichamelijke oorzaken:

snurken, het slaapapneusyndroom, restless leg syndroom, nachtelijke spiertrekkingen en slaapverstorende symptomen bij ziekte. 

Psychische oorzaken:

stress, posttraumatische stressstoornis en depressiviteit.

Slaap apneu

• Zachte gehemelte en keelspieren vallen samen​
  
• Luchtwegen blokkeren​
  
• Inademing stopt​
  
• (obstructief)slaapapnoesyndroom (OSAS) bij >30x per nacht ademstilstand van 10 sec of langer​
  
• Ademstilstand vooral tijdens diepe slaap en REM slaap ​
  
• Gevaar = zuurstoftekort, CVA, hartinfarct, nachtelijk overlijden ​

Slaapapneu

Behandeling slaapapneu

Neusmasker ​(C-PAP)

Operatieve correctie​

Bitjes ​

Rusteloze benen (restless legs)

• Kriebelende / tintelende / krampende / jeukende benen ​
  
• MOET benen bewegen ​
  
• Onbekende oorzaak​
  
• Vaker bij: ijzer/foliumzuur tekort, zwangerschap, DM, Parkinson, schildklieraandoeningen ​
  

​

Behandeling: gezonde leefstijl, warm baden, massage benen, medicijnen​ (medicatie voor Parkinson, pijn of epilepsie)

Nachtelijke spiertrekkingen

Spierschokjes die tot 2 uur aanhouden ​

​

Moeilijk te behandelen​

Medicatie: clonazepam / anti-epileptica 

Ziekteverschijnselen die slaap beïnvloeden

• Chronische pijn​
• Jeuk (allergie /nierfunctiestoornis)​
• Koorts​
  
• Benauwdheid​
  
• Hoesten​
  
• Misselijkheid​
  
• Volle blaas ​
  
• Hormonale stoornissen ​

Psychisch

• Stress => niet kunnen ontspannen ​
  
• Angst veroorzaakt vaak stress ​
  
• Meer adrenaline => minder ontspanning​
  
  
• Vaak slaapstoornissen bij: ​
  
• Angststoornissen, persoonlijkheidsstoornissen, schizofrenie, PTSS, depressie ​

Overmatige slaperigheid overdag

Door slecht slapen ‘s nachts​

Te weinig prikkels om je wakker te houden​

​

Narcolepsie => neurologische stoornis ​(zie filmpje)

     Aanvallen van onbedwingbare slaap van 2-10 minuten (REM slaap)​

     Spierslapte

     Slaapverlamming => niet bewegen/spreken vlak voor in slaap vallen of         opstaan ​

Opdracht

Lees in het boek Pathologie HST 5 vanaf kopje 'behandeling van slaapstoornissen'.

Maak TM opdracht 4 t/m 7