5.3 De kerkhervorming

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

   Welkom!

Welk-woord-weg

1) bestrijden van Islam - handel drijven - groot rijk veroveren - verspreiding christendom

2) Europese ziektes - paarden - samenwerking tussen inheemse volkeren - vuurwapens

3) belang handel Middellandse Zee nam toe - driehoekshandel - massale sterfte inheemse bevolking - trans-Atlantische slavenhandel

4) kennis over wereld, mens en natuur nam af - kolonisatie - ontdekkingsreizen - veranderend mens- en wereldbeeld

5.3 De kerkhervorming

21 De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke Kerk in West-Europa tot gevolg had.

Leerdoelen

Leerdoelen 5.3: De kerkhervorming

1) Ik kan de kritiek op de Kerk beschrijven en verklaren.

2) Ik kan de oorzaak, de inhoud en de gevolgen van de contrareformatie beschrijven.

3) Ik kan de gevolgen van de hervorming voor de maatschappelijke en politieke 

situatie in Europa beschrijven.

Programma

• Herhaling 5.2
• Leerdoelen 5.3
  
• Uitleg 5.3 leerdoel 1 en 3
• Weektaak
  
• Afsluiting
  

5.3 Kritiek op de kerk

Late Middeleeuwen kritiek op kerk

o.a. Wycliffe en Hus.

• ceremonies en ritualen zouden afleiden van geloof
• God hoofd van de kerk, niet de paus
• verkoop van kerkelijke ambten (simonie)
• corruptie
• handel in relikwieën
• Bijbel in Latijn

5.3 Kritiek op de kerk

1517 Luther publiceerde 95 stellingen

• kritiek op aflaathandel
• verwierp luxe 
• geestelijken houden zich niet aan christelijke regels
• priesters hadden te weinig kennis van Bijbel en Latijn.

Hervorming (reformatie) van de Kerk nodig.

5.3 Kritiek op de kerk

Reactie paus > kerkelijke ban

1521 Rijksdag van Worms

Keizer Karel V > rijksban 

Luther wordt beschermd door sommige Duitse vorsten.

Hervorming mislukt > kerksplitsing definitief.

Ontstaan protestantse kerken.

Luther op de Rijksdag van Worms

5.3 Kerkhervorming

Johannes Calvijn 

• predestinatieleer
• soberheid stond centraal
• geen paus

Verschil met Luther

Tegen een slechte vorst mocht je in opstand komen.

Anglicaanse kerk

Kerk in Engeland splitst zich af.

Luther en Calvijn

Katholieke kerk

- Rijk gedecoreerde kerken

- Verering van (heiligen)beelden

- Verering van relieken

- Kerkdienst en Bijbel in het Latijn

- Magische handelingen

- Kerk is rijk

- Hiërarchische indeling met de paus aan het hoofd

- Geestelijkheid bemiddelt tussen gelovige en God

Protestantse kerk

- Sobere kerkinterieuren

- Geen verering van (heiligen)beelden

- Geen verering van relieken

- Kerkdienst en Bijbel in volkstaal

- Sobere handelingen

- Kerk is niet rijk

- Geen hiërarchische indeling en geen paus

- Gaat om relatie tussen gelovige en God

5.3 Maatschappelijke gevolgen

• 1524-25 Boerenoorlog (geen steun van Luther voor boeren)

• Godsdienstoorlogen in Duitse Rijk tussen katholieken en protestanten
• 1555 Vrede van Augsburg ('cuius regio, eius religio')
• 1598 Edict van Nantes (gewetensvrijheid in Frankrijk)

Troonsafstand keizer Karel V (1555)

5.3 Contrareformatie

Veranderingen katholieke kerk

• Priesters beter opgeleid.
• Hogere eisen aan priesters.
• Bisdommen verkleind.

Continuïteit

• Paus en Vulgaat
• Tradities (rituelen, aflaten, etc.)
• Inquisitie (=kerkelijke rechtbank) bleef ketters vervolgen.

Leerdoelen

Leerdoelen 5.3: De kerkhervorming

1) Ik kan de kritiek op de Kerk beschrijven en verklaren.

2) Ik kan de oorzaak, de inhoud en de gevolgen van de contrareformatie beschrijven.

3) Ik kan de gevolgen van de hervorming voor de maatschappelijke en politieke 

situatie in Europa beschrijven.

5.3 De kerkhervorming

Aan de slag

- Wat? Weektaak

- Hoe? Zelfstandig in stilte.

- Klaar? Werk leerdoelen uit/ leer 5.3