GRAMMATICA (makkelijk)

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 3

Fijn dat je er bent :)

Wat gaan we doen?

• Theorie --> persoonsvorm: enkelvoud of meervoud?
• Theorie --> zinsbouw
• Huiswerk
• Afsluiting  

Leerdoelen

Aan het einde van de les kan je:

• gebruik je het juiste getal (enkelvoud of meervoud) voor de persoonsvorm.
• formuleer je correcte samengestelde zinnen.

Persoonsvorm: enkelvoud of meervoud?

Onderwerp en persoonsvorm staan beide in het enkelvoud of beide in het meervoud. Een fout hiermee heet incongruentie. Congruentiefouten worden veroorzaakt door:

• Het onderwerp lijkt meervoud, maar is enkelvoud
• Het onderwerp lijkt enkelvoud, maar is meervoud
• Een meewerkend voorwerp (mv) wordt aangezien voor het onderwerp

Meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp is vaak de ‘ontvangende partij’. Het gaat om een bepaald soort indirect object. Vaak begint het meewerkend voorwerp met het voorzetsel aan – als dat niet in de zin staat, kan het er meestal bij gedacht worden. 

Meewerkend voorwerp

• Julia en Kim gaven een cadeautje aan hun moeder.
  
• Ik vroeg (aan) haar of ze nog op vakantie ging.
  
• Mijn vriend geeft de poes en de hond hun eten.
  
• Hij laat al zijn geld na aan goede doelen.
  
• Toen de kinderen niet luisterden, nam hun vader hun de playstation af.

De polit­ie van Utrecht prober­en de rust tijdens Kon­ing­snacht te waar­bor­gen.

1. Juist
2. Onjuist

De kudde schapen wordt ko­mende zomer op drie kampeerter­rein­en in­gez­et.

1. Juist
2. Onjuist

De sta­dia van kara­mel is te be­palen met een suiker­ther­mo­met­er.

1. Juist
2. Onjuist

Voor deel­name aan de work­shop worden de bezoekers een bijdrage van 150 euro gev­raagd.

1. Juist
2. Onjuist

Samentrekking

Zinsopbouw

Een gewone zin heeft de volgorde --> onderwerp + persoonsvorm:

Ik ga vrijdag op excursie. Ik slaap zaterdag uit.

Bij inversie staat een ander zinsdeel dan het onderwerp vooraan in de zin:

Vrijdag ga ik op excursie. Zaterdag slaap ik uit.

In een samengestelde zin die uit twee hoofdzinnen bestaat, kan inversie in de tweede hoofdzin een fout veroorzaken. Zo’n inversiefout los je eenvoudig op:

• gebruik geen inversie in de tweede hoofdzin.
• begin de tweede hoofdzin met een woord of zinsdeel dat correcte inversie veroorzaakt.

Ik ga vrijd­ag op ex­cur­sie en dus slaap ik za­ter­d­ag uit.

1. Juist
2. Onjuist

Vrijd­ag ga ik op ex­cur­sie en slaap ik za­ter­d­ag uit.

1. Juist
2. Onjuist

Zinsopbouw

In een samengestelde zin mag je woorden weglaten. Je gebruikt dan een samentrekking. Dit mag alleen als de woorden precies dezelfde betekenis, vorm of functie hebben.  

Deze tas is afge­prijsd en daarom heb ik hem met­een gekocht.

1. Juist
2. Onjuist

De docent nam afscheid en bedankte al zijn collega's.

1. Juist
2. Onjuist

Ik heb met de hond gewandeld en ik heb mijn huiswerk.

1. Juist
2. Onjuist

Hij liep naar huis en deed de afwas.

1. Juist
2. Onjuist

Zinsopbouw

Je kunt ook samengestelde zinnen maken met een bijzin. In een gewone bijzin kan er iets staan tussen het onderwerp en de persoonsvorm:

Vandaag slaap ik uit, (bijzin:) omdat ik gisteren op excursie ben geweest.

Top drie van foute of lelijke formuleringen met bijzinnen

1. De bijzin staat los van de hoofdzin waarbij hij hoort
2. De bijzin staat onnodig middenin de hoofdzin
3. Er staat een bijzin ín een bijzin. De bekendste vorm hiervan is de dat/als-constructie

Zinsopbouw

1. De bijzin staat los van de hoofdzin waarbij hij hoort:

Onjuist:

Veel honden lijden aan er­fe­lijke ziek­ten of afwijkin­gen. Doord­at ze veel te ver zijn doorge­fokt.

Juist:

Veel honden lijden aan er­fe­lijke ziek­ten of afwijkin­gen, doord­at ze veel te ver zijn doorge­fokt.

Zinsopbouw

2. De bijzin staat onnodig middenin de hoofdzin:

Onjuist:

De ver­gun­ning van een fok­ker moet als hij honden te ver door­fokt, worden in­get­rokken.

Juist:

Als een fok­ker honden te ver door­fokt, moet zijn ver­gun­ning in­get­rokken worden.

Zinsopbouw

3. Er staat een bijzin ín een bijzin. De bekendste vorm hiervan is de dat/als-constructie:

Onjuist:

Ik vind dat als een fok­ker honden te ver door­fokt zijn ver­gun­ning in­get­rokken moet worden.

Juist:

Ik vind dat de ver­gun­ning van een fok­ker in­get­rokken moet worden als hij honden te ver door­fokt.

Wat was kern van de les?
Maak een zin: ik heb geleerd ....................

Succes met voorbereiden!