NOVA 5.1 les 1 Energie effect

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H5 Reacties in beweging

les 1  Energie efefct

4VWO  NOVA H5.1

Deze les

• Intro hoofdstuk 5
  
• Uitleg 5.1 deel 1
  
• Maken opgaven 1 tm 5
  

Leerdoelen H5.1 - deel 1

• je kunt uit een temperatuurverandering afleiden of een reactie endotherm of exotherm is
• je kunt een volledig energiediagram (met alle bijschriften) tekenen

Waarom leer je dit?

Wanneer een reactie energie nodig heeft om te verlopen, moet een bedrijf energie inkopen. Het is belangrijk om te kunnen berekenen hoeveel energie er nodig is.

Wanneer er bij een reactie warmte vrijkomt, moet de reactor gekoeld worden, om te zorgen dat deze niet oververhit raakt. Dit zou bijvoorbeeld kunnen leiden tot een explosie. Het is daarom belangrijk om te kunnen berekenen hoeveel warmte er vrijkomt.

Wet van behoud van energie

• Energie kan niet verloren gaan!
• Energie kan wel van vorm veranderen  (energie-omzetting)

Welke energieomzetting heb je in een zonnepaneel?

1. Elektrische energie in licht en warmte
2. Warmte in licht en elektrische energie
3. Licht in elektrische energie en warmte
4. Licht in chemische energie en elektrische energie

Welke energieomzetting vindt er plaats bij verbranding van hout?

Welke energieomzetting vindt er plaats bij verbranding van hout?

1. Warmte in Licht
2. Kernenergie in warmte
3. Chemische energie in warmte
4. Chemische energie in stralingsenergie en warmte

Verdampen van alcohol.

1. exotherm
2. endotherm

Ontstaan van rijp op grassprietjes
("rijpen" = fase-overgang g --> s)

1. exotherm
2. endotherm

ENDOtherm

EXOtherm

Als het proces de ene kant op warmte kost, dan komt er bij het omgekeerde proces warmte vrij. 

    (Wet van behoud

            van energie)

Elektrolyse van water

1. exotherm
2. endotherm

Vorming van water uit waterstof en zuurstof

1. exotherm
2. endotherm

Verbranden van aardgas

1. exotherm
2. endotherm

Hoe zie je aan de temperatuurverandering of een reactie endo- of exotherm is?

Bij oplossen van natriumhydroxide in water stijgt de temperatuur van de oplossing.

1. exotherm
2. endotherm

natriumhydroxide en zoutzuur van 18 °C worden samengevoegd. Na de reactie is de temperatuur 23 °C

1. deze reactie is exotherm, want de stoffen worden warmer
2. deze reactie is endotherm, want de stoffen worden warmer
3. deze reactie is exotherm, want de omgeving wordt warmer
4. deze reactie is endotherm, want de omgeving wordt warmer

Bekijk op de volgende dia het filmpje van een chemische reactie tussen twee vaste stoffen.

Welke stoffen hebben de meeste energie: de beginstoffen of de reactieproducten?

De reactie was endotherm

De temperatuur daalde, dus er is energie opgenomen uit de omgeving.

Deze energie is opgenomen door de stoffen.

De reactieproducten hebben dus meer energie dan de beginstoffen waar je mee begon

Energiediagram

In een energiediagram wordt de chemische energie (E) van de beginstoffen en van de reactieproducten weergegeven:

bij een exotherme reactie hebben de beginstoffen MEER energie dan de reactieproducten

bij een endotherme reactie hebben de beginstoffen MINDER energie dan de reactieproducten

WAAROM ONTBRANDT EEN LUCIFER NIET UIT ZICHZELF?

Eigen werk

Maak de volgende opgaven:

opgave 1 (endo- of exotherm) en opgave 2, 4 (energie omzettingen)

check: heb je dit voldoende begrepen?

opgave 3 en 5 (energie diagrammen tekenen)

check: kun je een volledig energie-diagram tekenen?

• heb je alle energie-niveaus een bijschrift gegeven?
  
• staat bij alle pijlen de juiste energie?
  
• staan de pijlen tussen de juiste niveaus?

op de volgende dia kun je in de gedeelde les de uitleg nog eens terugkijken

Welke vragen heb je nog? Noteer ze hier.