11.5 Cellen en chromosomen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Dit leer je in deze les...

• Je kunt uitleggen wat haploid en diploid is
  
  
• Je kunt aan de hand van een plaatje uitleggen of er mitose of meiose gaande is
  
  
• Je kunt uitleggen hoe lichaamscellen die allemaal hetzelfde DNA hebben toch kunnen differentiëren tot verschillende gespecialiseerde cellen.
   
• Je kunt uitleggen hoe stamcellen verschillen van normale lichaamscellen en waar je deze cellen kunt vinden.
  

Wat gebeurt er bij de bevruchting?

Herhaling vorige les

• Ieder menselijke cel heeft 46 chromosomen - 23 paren, 1 van je moeder en 1 van je vader

• Geslachtscellen/voortplantingscellen (eicel en zaadcel) hebben 23 chromosomen in de kern.

• Bij bevruchting smelten de kernen samen: 

bevruchte eicel  =  46 chromosomen.

Diploïde en haploïde cellen

• Bij gewone cellen:  chromosomenpaar = diploïd (2n), oftewel: elk soort chromosoom is in tweevoud aanwezig

• Bij geslachtscellen: één set van een chromosomenpaar = haploïd (n), oftewel: de cel bevat van elk chromosomenpaar slechts één exemplaar

Hoeveel chromosomen heeft een diploïde menselijke cel?

1. 23
2. 46
3. 69
4. 92

Mitose (gewone celdeling)

Éen cel (moedercel) deelt zich in twee nieuwe cellen (dochtercellen)

Dochtercellen zijn identiek aan  moedercel en hebben elk 46 chromosomen (23 paar)

In geslachtsorganen vindt Meiose (reductiedeling) plaats, waarbij zaadcellen en eicellen ontstaan

Meiose (reductiedeling)

1 moedercel maakt uiteindelijk 4 dochtercellen (elk slechts 23 chromosomen)

Bij een man -> alle 4 de (zaad)cellen blijven behouden.

Bij een vrouw-> 1 cel (eicel) blijft behouden, de rest wordt afgebroken)

Dit leer je in deze les...

• Je kunt uitleggen hoe lichaamscellen die allemaal hetzelfde DNA hebben toch kunnen differentiëren tot verschillende gespecialiseerde cellen.
   
  
• Je kunt uitleggen hoe stamcellen verschillen van normale lichaamscellen en waar je deze cellen kunt vinden.
  

Hoe krijg je verschillende soorten cellen?

• Stamcellen: cellen die nog in staat zijn om te differentiëren en te specialiseren

• Celdifferentiatie: verschillen in vorm en grootte van cellen
• Celspecialisatie: verschillende functies van cellen 

Differentiatie en specialisatie ontstaan doordat een cel genen aan en uit kan zetten. Dit aan/uit zetten gebeurt door eiwitten. Welke eiwitten worden gemaakt, wordt bepaald door speciale regelgenen.

Heb je nog extra uitleg nodig over 11.5?

1. Ja, maar denk wel het meeste te hebben begrepen
2. Ja, ik heb er weinig van begrepen
3. Nee, ik denk dat ik alles heb begrepen
4. anders...