11.5 Cellen en chromosomen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

11.5 Cellen en chromosomen

Dit leer je in deze les...

• Je kunt uitleggen wat haploid en diploid is
  
  
• Je kunt aan de hand van een plaatje uitleggen of er mitose of meiose gaande is
  
  
• Je kunt uitleggen hoe lichaamscellen die allemaal hetzelfde DNA hebben toch kunnen differentiëren tot verschillende gespecialiseerde cellen.
   
• Je kunt uitleggen hoe stamcellen verschillen van normale lichaamscellen en waar je deze cellen kunt vinden.
  

Herhaling vorige les

• Ieder menselijke cel heeft 46 chromosomen - 23 paren, 1 van je moeder en 1 van je vader

• Geslachtscellen/voortplantingscellen (eicel en zaadcel) hebben 23 chromosomen in de kern.

• Bij bevruchting smelten de kernen samen: 

bevruchte eicel  =  46 chromosomen.

Diploïde en haploïde cellen

• Bij gewone cellen:  chromosomenpaar = diploïd (2n), oftewel: elk soort chromosoom is in tweevoud aanwezig

• Bij geslachtscellen: één set van een chromosomenpaar = haploïd (n), oftewel: de cel bevat van elk chromosomenpaar slechts één exemplaar

Mitose (celdeling)

Bij mitose deelt één cel zich in twee nieuwe cellen

Deze twee nieuwe cellen worden de dochtercellen genoemd

Deze zijn identiek aan de moedercel en hebben elk 46 chromosomen

In geslachtsorganen vindt Meiose (reductiedeling) plaats, waarbij zaadcellen en eicellen ontstaan

Meiose

Ook wel reductiedeling genoemd

1 moedercel maakt uiteindelijk 4 dochtercellen

Deze hebben allen slechts 23 chromosomen

Meiose

Meiose 1: chromosomen verdubbelen, chromosomenparen uit elkaar (met dubbele streng).

  

Meiose 2: 2 cellen met half chromosomenpaar, chromosomen gaan uit elkaar en je krijgt 4 cellen met 1 streng.

Verschil mitose & meiose

Je begint beide met 46 x 2 = 92 chromosomen

Je hebt dus per chromosoom 2 van je vader & 2 van je moeder

Bij mitose gaat er per chromosoom 1 van je vader en 1 van je moeder naar de nieuwe cel

Bij meiose gaan er of 2 van je vader of 2 van je moeder naar de nieuwe cel

Hoe krijg je verschillende soorten cellen?

• Stamcellen: cellen die nog in staat zijn om te differentiëren en te specialiseren

• Celdifferentiatie: verschillen in vorm en grootte van cellen
• Celspecialisatie: verschillende functies van cellen 

Differentiatie en specialisatie ontstaan doordat een cel genen aan en uit kan zetten. Dit aan/uit zetten gebeurt door eiwitten. Welke eiwitten worden gemaakt, wordt bepaald door speciale regelgenen.

Nu aan de bak

Je gaat nu  het volgende doen:
       - Maken opdracht 1 t/m 9 van 11.5 maken

       - Is huiswerk voor volgende les

Extra uitleg nodig? Blijf even in de vergadering