Meewerkend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Leerdoelen

• Je kunt het onderwerp in een zin vinden
• Je weet hoe je de persoonsvorm in een zin kunt vinden
• Je kunt het werkwoordelijk gezegde in een zin benoemen
• Je kunt het lijdend voorwerp vinden in een zin 
• Je kunt het meewerkend voorwerp vinden in een zin 
• Je kunt de bijwoordelijke bepaling vinden 
  

Persoonsvorm

Hoe kun je de persoonsvorm vinden? 

1. Tijdproef

Zet de zin in een andere tijd.

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Ik heb een groene fiets

Hij moest zijn fietsband gaan plakken

Janneke praat heel zachtjes

Ik had een groene fiets

Hij moet zijn

fietsband gaan plakken

Janneke praatte heel zachtjes

2. Vraagproef

Maak van de zin een vraag met precies dezelfde woorden.

Het werkwoord dat dan vooraan komt te staan, is de persoonsvorm.

Ik krijg nieuwe schoenen

Hij eet alle snoep op

Mijn vriend wil graag naar het zwembad

Krijg ik nieuwe schoenen?

Eet hij alle snoep op?

Wil mijn vriend graag naar het zwembad?

Let op:

Soms begint een vraag met een vraagwoord (wie, wat, waar, wanneer, waarom, hoe, …).

Een vraagwoord kan NOOIT persoonsvorm zijn.

Gebruik dan de tijdproef om de persoonsvorm te vinden.

Waar loop ik?

Wie eet alle snoep op?

Wanneer hebben jullie de les bekeken?

Waar liep ik?

Wie at alle snoep op?

Wanneer hadden jullie de les bekeken?

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Waarom geeft de buurman een feestje?

ZINSDELEN

onderwerp van een zin

BIJVOORBEELD:

Marieke schuift de deuren open.

Vraag: Wie schuift?

Antwoord: Marieke

Welke vraag moet je stellen om
het onderwerp te vinden?

Klas EM1A heeft een talentenjacht georganiseerd.

1. Wie heeft georganiseerd?
2. Wat heeft georganiseerd?

Wat is het onderwerp?

Klas EM1A heeft een talentenjacht georganiseerd.
Wie heeft georganiseerd?

Wat is het onderwerp?

Achter elkaar treden tien leerlingen op.
Wie treden op?

ZINSDELEN

De meeste zinnen bevatten een persoonsvorm, een werkwoordelijk gezegde en een onderwerp.

Veel zinnen hebben ook een lijdend voorwerp.

Met het lijdend voorwerp gebeurt iets,

het 'ondergaat' wat in het gezegde staat.

LIJDEND VOORWERP

Tim | graaft | een kuil.

Wat graaft Tim? Tim graaft een kuil.

lijdend voorwerp = een kuil

voorbeeld 1

ow

wwgez

LIJDEND VOORWERP

Een speler | roept | de grensrechter.

Wie roept een speler? De speler roept de grensrechter.

lijdend voorwerp = de grensrechter

voorbeeld 2

ow

wwgez

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Bruno drinkt een glas water.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Mats roept zijn vader.

Meewerkend voorwerp

Een mv kan in een zin staan, maar dat hoeft niet. Er staat altijd maar maximaal één mv in een zin.

Het (mv) kun je vinden door de volgende vraag te stellen:

mv: aan/voor wie + wwg + ow + (lv)?

Let op: Het voorzetsel 'aan' of 'voor' kan bijna altijd worden weggelaten of toegevoegd bij het mv.

Wat is het meewerkend voorwerp?

Sophie doet jou de groeten.

1. Geen meewerkend voorwerp
2. jou
3. Sophie
4. de groeten

Wat is het meewerkend voorwerp?
De caissière vroeg Lancaster haar legitimatie

1. De caissière
2. Lancaster
3. legitimatie

Wat is het meewerkend voorwerp?
De uitgeputte krokodil moest zich ten slotte overgeven aan de verzorger.

1. krokodil
2. de verzorger
3. de uitgeputte krokodil
4. moest overgeven