4.3 keizers en pauzen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.3 keizers en pauzen

Deze les

4.3 De strijd tussen de paus en de keizer 

(blz. 116/ 126)

K.A.: Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke macht of de geestelijke macht het primaat hebben.

Blokje uitleg over de macht van de paus.

Aan de slag met vragen.

Verder kijken 'Kruistocht in spijkerbroek'.

De Kerken van Rome en Constantinopel

Kerkelijke Hiërarchie -->

De Paus

- Ziel is belangrijker dan lichaam (daarom
primaat!)

Oosters schisma (1054)

De patriarch van Constantinopel weigert

het gezag van de Paus in Rome te erkennen.

Ze gaan alleen verder (Grieks-Orthodoxe kerk) 

zonder de katholieke kerk van Rome.

Christelijke wereld in Europa is dus verdeeld in twee gebieden.

Feodalisme

Investituurstrijd 

Na investituurstrijd blijft er strijd tussen pausen en de koningen en keizers

- Soms wordt een keizer of koning in de kerkelijke ban gedaan

   * Kerkelijke ban: je wordt uit de kerk gezet

- Soms benoemt een koning een tegenpaus (westerkijk schisma)

- Af en toe stuurt de keizer soldaten om de paus gevangen te nemen 

1248

Aartbisschop Siegfried III kroont Willem II van Holland tot koning van Duitsland

Willem II kreeg steun van minderbroeders en predikheren in zijn strijd tegen Frederik II (duitsland). Op 3 oktober 1247 werd Willem op 20-jarige leeftijd in Woeringen, bij Keulen, met vooral steun van Kerkelijke zijde, door de aartsbisschoppen van Keulen, Mainz en Trier tot koning van Duitsland verkozen.

De meeste wereldlijke vorsten waren daar niet bij aanwezig. In oktober karakteriseerde paus Innocentius IV hem als volgt: 'Een goed christen, een dappere soldaat...jong en vol dadendrang, aangenaam van karakter en uiterlijke verschijning'. De paus steunde de keuze van Willem op 8 november 1247.

Zelf aan de slag

Lezen bladzijde 117 en maken vraag 4 t/m 7

tijd over? 

bespreken vragen en verder kijken 'Kruistocht in spijkerbroek'.

volgende les

Deze les

afronden 4.3 'strijd tussen keizer en paus'

bespreken gemaakte vragen 4 t/m 7

begrippen herhalen

maken vragen 8,9 en 10 (blz. 119)

bespreken vragen 

verder kijken 'Kruistocht in spijkerbroek'

Door de banvloek kwam de positie van de koning zwaar onder druk te staan. De Saksische edelen zagen bijvoorbeeld hun kans schoon en lieten de koning de steek. Omdat hij vreesde de troon te verliezen, besloot Hendrik IV naar Canossa af te reizen om de paus, die daar overwinterde, openlijk te smeken de ban op te heffen.

Genade

Hendrik IV vraagt Matila van Toscane in de St. Nicolaas Kapel in Canossa of ze een goed woordje voor hem wil doen bij paus Gregorius VII

Volgens de overlevering zou de paus de koning in Canossa eerst drie dagen en nachten in slecht weer hebben laten wachten. Voor de paus was de situatie lastig. Enerzijds wist hij dat zijn politieke positie in Duitsland zwakker zou worden als hij de koning vergiffenis schonk. Aan de andere kant wist hij dat hij als leider van de Kerk verplicht was genade te schenken. Uiteindelijk besloot de paus dat Hendrik IV voldoende boete had gedaan. De koning werd binnengelaten en de banvloek werd opgeheven.

Waarschijnlijk is de hele situatie behoorlijk overdreven en heeft de koning helemaal niet op blote voeten in slecht weer drie dagen staan wachten. De meeste historici gaan ervan uit dat Hendrik IV gewoon in het gerieflijke tuinhuis van de paus verbleef. In de tussentijd overlegden zijn raadsheren met die van de paus.

Bespreken 

vraag 4 t/m 7 

Welk woord weg?

1. Investituurstrijd- paus- keizer-tegenpaus
2. Oosters schisma-geestelijke macht-wereldlijke macht- tweezwaardenleer
3. westers schisma- tegenpaus-Avignon-Rome

Tijdvak 4:

opkomst steden en staten

opkomst geestelijke ordes, kloosters etc. Voorbeeld hiervan zijn de Flagellanten.

Flagellanten, ook geselaars, geselbroeders of kruisbroeders genoemd, waren in de 13de tot 15de eeuw dweepzieke lieden die in troepen door het land trokken en door zichzelf in het openbaar te geselen Gods barmhartigheid wilden afsmeken. Het Concilie van Konstanz (1417) veroordeelde deze tochten.

Zelf aan de slag

Lezen bladzijde 118

Maken vraag 8,9 en 10 op bladzijde 119

Bespreken vragen