basisstof 3 Variatie in genotypen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

Thema 5 Erfelijkheid en evolutie

Basisstof 3: variatie in genotypen

Vandaag

Herhaling basisstof 2

Uitleg basisstof 3

Opdrachten maken van 5.3

Afsluiting

Welk geslacht heeft iemand met chromosomen XX?

1. een man
2. een vrouw

Hoeveel chromosomen heeft een geslachtscel?

1. 46
2. 23
3. 16
4. 92

Hoeveel genen van de eigenschap oogkleur zitten er in een huidcel?

1. 46
2. 23
3. 1
4. 2

Bevruchting

23 chromosomen van de zaadcel + 23 chromosomen van de eicel. 

Er zijn dan weer 46 chromosomen en dus 23 chromosomenparen. 

Geslacht

Het geslachtschromosoom in een eicel is altijd een X. 

Het geslachtschromosoom in een zaadcel kan een X of een Y zijn. 

Bij de bevruchting ontstaat er dus óf een XX chromosomenpaar óf een XY chromosomenpaar. 

Lichaamscel

• 46 chromosomen
• 23 paar
• Per eigenschap 2 genen

Geslachtscel

• 23 chromosomen
• Enkelvoudig
• Per eigenschap 1 gen

Thema 5 Erfelijkheid en evolutie

B1 Genotype en fenotype

B2 Chromosomen en genen

B3 Variatie in genotypen

B4 De evolutietheorie

B5 Geschiedenis van het leven op aarde

B6 DNA-technieken

Leerdoelen:

- Je kunt omschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

 

- Je kunt omschrijven wat een mutatie is.

- Je kunt omschrijven wat kanker is.

Bij de vorming van geslachtscellen ontstaat variatie in genotypen. Dit gebeurt door meiose.

Variatie in genotypen

Mutatie

Beschadiging DNA tijdens celdeling. 

De informatie voor een erfelijke eigenschap verandert dan. 

Dit noemen we een mutatie. 

Een of meer zijn genen gemuteerd (veranderd)

Mutatie

Een organisme waarbij een mutatie tot uiting komt (zichtbaar wordt), noem je een mutant. 

Bijvoorbeeld albino. Kan geen pigment vormen. 

DNA beschadiging

Mutagene invloeden 

Mutatie

Gemuteerd

Mutant

Albino

Plotselinge verandering van het genotype door een beschadiging in het chromosoom

Een of meer genen zijn veranderd

Organisme waarbij een mutatie zichtbaar is in het fenotype

Mutant waarbij het lichaam niet in stat is pigment te vormen

Mutaties

foutjes tijdens celdeling of

door mutagene invloeden

Albino

kanker

Gezwel of tumor

Soms vinden mutaties plaats in genen die de celdeling regelen. Hierdoor kan een cel zich ongeremd gaan delen. Er ontstaat dan een gezwel of tumor. 

Als de cel van een tumor zich snel deelt en de tumor hard groeit heet dit kanker. 

Uitzaaiing

Cellen van de tumor kunnen terecht komen in het bloed. Deze komen door het bloed in andere lichaamsdelen terecht. Op de nieuwe plek ontstaan dan weer nieuwe tumoren. Dit heet uitzaaiing. 

Mutagene invloeden kunnen ook kankerverwekkend zijn. 

Uitzaaiing (metastase)

Tumor

Kanker

Uitzaaiing

Gezwel waarin cellen zich ongeremd delen

Cellen delen zich snel, zodat een tumor hard groeit

Cellen van de tumor komen in het bloed terecht en vormen in andere organen nieuwe tumoren

Aan de slag!

Lezen blz. 124 t/m 127 in je boek

Maken online opdrachten van 5.3 Variatie in genotypen

De opdrachten 3 en 5 moet je in je boek maken.

Stil/zachtjes werken!!

Klaar? Je mag iets voor jezelf doen.

Huiswerk volgende week

Opdrachten van 5.3 Variatie in genotypen